Phóng to

Một nhà thuốc tại TP.HCM được công nhận đạt chuẩn GPP - Ảnh: L.TH.H.

Đó là đánh giá của PGS.TS Phạm Khánh Phong Lan, phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM, trong hội nghị tổng kết ba năm thực hiện “Thực hành tốt nhà thuốc” (GPP) tại TP.HCM hôm qua 6-1.

41% đạt chuẩn

Theo bà Phong Lan, TP.HCM là địa phương có mạng lưới bán lẻ dược phẩm lớn nhất nước, với 4.159 nhà thuốc và đại lý thuốc.

Dù mạng lưới này đáp ứng việc cung ứng thuốc cho người dân, nhưng ý thức và trình độ của người hành nghề còn nhiều khiếm khuyết, như thói quen mua bán thuốc không hóa đơn chứng từ đã tạo cơ hội cho thuốc không rõ nguồn gốc, kém chất lượng len lỏi vào thị trường; giá thuốc còn tùy tiện; điều kiện bảo quản thuốc bị xem nhẹ; dược sĩ không có mặt ở nhà thuốc; thuốc bắt buộc kê đơn lại được bán thoải mái không cần toa bác sĩ...

Những bất cập nói trên từng bước được khắc phục sau ba năm triển khai GPP tại TP. Theo bà Phong Lan, tính đến cuối tháng 12-2010, tại TP đã có 1.500/3.667 nhà thuốc đạt chuẩn GPP (đạt 41%).

Mục tiêu triển khai GPP cho 100% nhà thuốc bệnh viện cơ bản hoàn thành với 94 nhà thuốc bệnh viện đạt chuẩn. Đặc biệt có hai doanh nghiệp Eco và Sapharco được Bộ Y tế công nhận là chuỗi nhà thuốc theo tiêu chuẩn quy định của Bộ Y tế.

Nhà thuốc GPP đã bước đầu thay đổi bộ mặt của hệ thống bán lẻ dược phẩm, đặc biệt là các nhà thuốc bệnh viện và nhà thuốc chuỗi doanh nghiệp. GPP cũng là giải pháp cơ bản để giải quyết vấn nạn thuốc giả, giá thuốc và tình trạng bán thuốc tùy tiện ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Nhờ đó người dân được hưởng lợi khi mua được thuốc với giá cả hợp lý, có nguồn gốc rõ ràng và chất lượng.

Đặc biệt, việc dược sĩ có mặt thường xuyên tại nhà thuốc GPP để tư vấn cho bệnh nhân sử dụng thuốc sẽ giúp người dân được chăm sóc về dược tốt hơn, giúp nhà thuốc tuân thủ các quy trình bán thuốc, giảm thiểu sai sót.

Nhiều rào cản

Theo bà Phong Lan, TP đã có nhiều nỗ lực để đẩy nhanh tiến độ thực hiện chuẩn hóa các nhà thuốc, mở nhiều lớp tập huấn, hướng dẫn, thậm chí thuyết phục các nhà thuốc tiến hành thực hiện GPP. Tuy nhiên đến nay vẫn còn hơn phân nửa nhà thuốc tại TP chưa đạt chuẩn GPP vẫn đang hoạt động.

Đại đa số nhà thuốc khác còn e ngại chưa làm GPP là do chưa hiểu đúng về GPP, cho rằng làm GPP phải tốn kém nhiều, bị kiểm tra nhiều. Thậm chí nhiều nhà thuốc còn cho rằng chỉ có nhà thuốc GPP mới phải có những tiêu chuẩn như kiểm soát nguồn gốc, giá cả, chất lượng, hạn dùng, bảo quản, dược sĩ có mặt tại nhà thuốc, thuốc kê đơn bán theo quy định. Trong khi những yêu cầu này đã nằm trong quy định chung của Luật dược cho mọi nhà thuốc, dù có GPP hay không.

Đặc biệt có tình trạng các nhà thuốc “ngồi chờ”, hi vọng cơ quan quản lý sẽ gia hạn, thay đổi chính sách, thậm chí một số nhà thuốc vì lợi nhuận thu được từ kiểu kinh doanh thuốc tùy tiện, mua bán không hóa đơn chứng từ vẫn cố tình trì hoãn, viện đủ lý do khó khăn để không thực hiện GPP.

Ngoài ra, người dân vẫn còn tâm lý cho rằng mua thuốc ở nhà thuốc GPP sẽ đắt hơn nên không vào mua. Chưa kể nếu bệnh không nặng, người dân thường có thói quen đến thẳng nhà thuốc mà không đến bác sĩ khám bệnh, làm việc thực hiện bán thuốc theo đơn tại nhà thuốc khó áp dụng.

Một rào cản lớn cho lộ trình thực hiện nhà thuốc GPP tại TP gặp khó khăn là tình trạng bác sĩ vừa kê đơn vừa bán thuốc, khiến các nhà thuốc hầu như chẳng có đơn thuốc nào để bán theo đơn.

Theo bà Phong Lan, thực trạng này khá phổ biến tại TP.HCM và kéo dài nhiều năm do cơ quan có trách nhiệm buông lỏng quản lý. Thậm chí việc bán thuốc của nhiều bác sĩ đã phạm luật rất nghiêm trọng, như bóc xé bao bì, thủ tiêu nhãn mác, hạn dùng, có khi còn làm thay đổi dạng thuốc (nghiền viên thành bột, bao viên, đóng bao bì mới).

Hành vi này của một số bác sĩ phòng mạch tư không chỉ vi phạm quy chế hành nghề, trốn thuế do kinh doanh bất hợp pháp, mà còn cung cấp thuốc cho người bệnh không bảo đảm nguồn gốc, chất lượng, an toàn.

Đặc biệt, trong giai đoạn chuyển tiếp, khi Bộ Y tế cho gia hạn thời gian thực hiện GPP với một số đối tượng nhà thuốc, việc tồn tại cùng lúc các nhà thuốc GPP và không GPP sẽ dẫn đến sự cạnh tranh không lành mạnh, mà bên làm đúng là các nhà thuốc GPP lại chịu nhiều thiệt thòi.