GS Maurice Mimoun (trái) cùng bệnh nhân Franck (giữa) và người em Eric - Ảnh: Bệnh viện Saint-Louis

Ngày 23-11 (giờ địa phương), Bệnh viện Saint-Louis tại quận 10, thủ đô Paris (Pháp) đã chính thức thông báo về ca phẫu thuật ghép da thành công hết sức kỳ diệu cho bệnh nhân nam Franck Dufourmantelle 33 tuổi.

Người anh em song sinh cho 45% da

Ngày 27-9 năm ngoái, trong lúc đổ hóa chất vào chậu, hóa chất phát nổ khiến toàn thân chuyên viên hóa chất Franck Dufourmantelle bốc cháy chỉ trong 15 giây.

Anh được đưa vào Bệnh viện Saint-Louis trong tình trạng hết sức nguy kịch với tổn thương bỏng đến 95% diện tích cơ thể. Chỉ còn da chân và vùng mu nguyên vẹn. Lưng là nơi da dày hơn cũng bị bỏng sâu.

Ai cũng nghĩ bệnh nhân sẽ không qua khỏi. Cơ hội sống của Franck rất ít bởi tổn thương bỏng sâu sẽ gây nhiễm độc tố và nhiễm khuẩn, ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng và rất dễ dẫn đến tử vong.

May mắn thay, các bác sĩ biết bệnh nhân có người anh em song sinh tên Eric là song sinh đồng hợp tử (song thai cùng trứng) nên rất thuận lợi để lấy da của Eric ghép cho Franck. Các bác sĩ giải thích hiến da xong sẽ để lại sẹo và ca ghép da chưa chắc đã cứu sống Franck nhưng Eric vẫn sẵn sàng hiến da.

Cuộc chạy đua với thời gian bắt đầu. GS Maurice Mimoun, trưởng khoa phẫu thuật tạo hình và tái tạo, cùng GS gây mê hồi sức Alexandre Mebazaa phụ trách chính ca này.

Hai êkíp phẫu thuật và gây mê hồi sức cùng thực hiện song song ca phẫu thuật lấy da của người hiến Eric và ca phẫu thuật lọc da bị bỏng và ghép da mới cho người nhận Franck.

Có ba lần phẫu thuật chính được thực hiện vào ngày thứ 7 sau khi Franck nhập viện, ngày thứ 11 và ngày thứ 44. Tổng cộng Franck phải chịu khoảng 10 lần phẫu thuật lọc da bị bỏng và ghép da mới. Eric đã cho 45% diện tích da.

Da được lấy thành từng lớp cực mỏng khoảng 1/10mm, rộng từ 5-10cm. Những nơi lấy da là đầu, lưng, đùi vốn là những nơi kín đáo trên cơ thể. Đầu được chọn vì không đau, có thể lấy da tiếp vài ngày sau mà tóc vẫn mọc bình thường. Lưng là nơi có da dày. Da được đưa vào máy kéo thành lớp màng mỏng rồi được ghép cho Franck.

Da của Franck tái sinh rất nhanh. Giữa tháng 2-2017, tức bốn tháng rưỡi sau khi nhập viện, anh xuất viện và vào trung tâm hồi phục cho người bị bỏng nặng. Hiện thời Franck đã về nhà, có thể đi lại và đang tiếp tục tập vật lý trị liệu. Thời gian hồi phục nhanh cũng nhờ anh không hút thuốc lá.

Franck tiếp tục tập vật lý trị liệu tại nhà - Ảnh: AFP

Anh hùng thời hiện đại

Trả lời báo Le Figaro, GS Maurice Mimoun giải thích ca phẫu thuật thành công nhờ bệnh nhân Franck và người anh em Eric là song sinh đồng hợp tử, tức song thai cùng trứng.

Trước nay, thông thường các bác sĩ chỉ ghép da lấy từ người hiến tặng đã qua đời. Song một thời gian sau hiện tượng thải loại xảy ra và phải phẫu thuật lại để thay da.

Còn trong trường hợp song thai cùng trứng như Eric và Franck, hiện tượng thải loại không bao giờ xảy ra. Sau phẫu thuật, Franck cũng không cần phải điều trị với thuốc ức chế phản ứng miễn dịch bởi lẽ vốn di truyền của hai anh em giống nhau.

Yếu tố thành công nữa là bệnh viện nhanh chóng biết Franck có người anh em là song sinh đồng hợp tử. Lúc đó Eric đến bệnh viện hỏi thăm bệnh tình của Franck và nói với GS Maurice Mimoun: "Chúng tôi là anh em song sinh, anh em song sinh thực sự".

Nghe Eric nói thế, GS Maurice Mimoun đã cảm thấy lóe lên tia hi vọng. Ông nói nếu một tuần sau khi Franck nhập viện mới biết thông tin trên thì xem như bó tay.

Ông đã gọi Eric là "anh hùng thời hiện đại" bởi không những Eric đồng ý hiến da để ghép mà còn thúc giục các bác sĩ làm nhanh sau khi nghe các bác sĩ giải thích quy trình phẫu thuật. Cơ quan quản lý y - sinh học cũng đã phỏng vấn Eric và đồng ý cho phép phẫu thuật trong thời gian kỷ lục.

Trên thế giới đã từng có nhiều ca ghép da cho người bị bỏng từ các cặp song thai cùng trứng nhưng diện tích bị tổn thương bỏng chỉ từ 6% đến 68% cơ thể (mức tổn thương trung bình 45%). Ca phẫu thuật ghép da ở Bệnh viện Saint-Louis là ca đầu tiên trên thế giới người nhận ghép từ song thai cùng trứng bị tổn thương bỏng đến 95% cơ thể.

Ca ghép này sẽ mở đường cho các phương thức điều trị mới, nhất là nghiên cứu một loại da phổ biến cho mọi người. Hiện nay, các công trình nghiên cứu đang chú ý đến phương thức ghép các tế bào gốc có khả năng sinh sản không hạn chế tế bào da trên cơ thể bệnh nhân.

Ghép tế bào da đã điều chỉnh gen di truyền

Ngày 8-11-2017, nhóm nghiên cứu của tiến sĩ Tobias Hirsch ở Đại học Ruhr-Bochum (Đức) cùng các đồng nghiệp ở Trung tâm Y học tái tạo thuộc Đại học Modena (Ý) thông báo đã tái tạo da cho bệnh nhi Hassan 7 tuổi.

Bệnh nhi mắc chứng bệnh di truyền hiếm gọi là ly thượng bì bọng nước vùng tiếp giáp (épidermolyse bulleuse jonctionnelle). Nhiều gen đột biến làm phát sinh các bọng nước giữa biểu bì và lớp da trong. Đây là bệnh bất trị, có thể ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng.

Bệnh nhi Hassan khỏe mạnh sau hai năm được ghép da - Ảnh: Đại học Ruhr-Bochum

Hassan nhập viện vào tháng 6-2015, mất 60% biểu bì da với thể trạng nặng 17kg. Các bác sĩ đã lấy da của Hassan, điều chỉnh đột biến di truyền của tế bào da rồi ghép cho bệnh nhi ở chân, lưng, sườn, cổ và mặt. Sau hai năm, Hassan vẫn mạnh khỏe và đã hồi phục 80% biểu bì. Ca ghép tế bào gốc biểu bì biến đổi gen đầu tiên trên thế giới này đã được công bố trên tạp chí Nature ngày 9-11-2017.