Trước tình hình đó, Bộ Y tế đã ban hành kế hoạch triển khai thí điểm tư vấn xét nghiệm HIV tại cộng đồng trong 2 năm (từ quý 4/2015 đến hết quý 3/2017) tại các tỉnh Điện Biên, Nghệ An, TP.HCM, Hà Nội và Thanh Hóa.

Kế hoạch này nhằm góp phần tăng tỷ lệ người nhiễm HIV biết tình trạng của họ; đồng thời, đánh giá tính khả thi, tính chấp nhận của các mô hình xét nghiệm tại cộng đồng và dựa vào cộng đồng; xây dựng hướng dẫn tư vấn xét nghiệm HIV tại cộng đồng, tăng sự lựa chọn tự xét nghiệm HIV với người có hành vi nguy cơ lây nhiễm...

Kế hoạch tập trung vào việc xây dựng tài liệu hướng dẫn triển khai thí điểm tư vấn xét nghiệm HIV tại cộng đồng giúp hướng dẫn nội dung, quy trình thực hiện tư vấn xét nghiệm HIV tại cộng đồng, hướng dẫn đảm bảo chất lượng xét nghiệm HIV tại cộng đồng.

Bên cạnh đó là hướng dẫn đào tạo tư vấn xét nghiệm HIV cho người xét nghiệm không chuyên; xây dựng quy chế phối hợp giữa tổ chức cộng đồng với các cơ sở xét nghiệm khẳng định HIV, cơ sở chăm sóc điều trị ARV; xây dựng chế độ theo dõi, đánh giá kết quả tư vấn xét nghiệm HIV tại cộng đồng.

Hoạt động tư vấn xét nghiệm HIV tại cộng đồng được triển khai theo 3 mô hình gồm: mô hình tư vấn xét nghiệm HIV lưu động, mô hình tư vấn xét nghiệm HIV thông qua mạng lưới y tế thôn bản và mô hình tư vấn xét nghiệm HIV thông qua các tổ chức cộng đồng.

Các mô hình này được áp dụng cho nhóm các đối tượng gồm: người nghiện chích ma túy, vợ/chồng/con của người nhiễm HIV, phụ nữ bán dâm, nam quan hệ tình dục đồng giới nam, người chuyển giới nữ, góa phụ của người nghiện chích ma túy đã mất, vợ của người nghiện chích ma túy chưa được xét nghiệm HIV, nam giới ở các thôn bản có tỷ lệ nhiễm HIV cao (trên 1%) và có các tập tục hoặc hành vi dễ làm lây nhiễm HIV.

Theo thống kê mới nhất của Cục Phòng, chống HIV/AID, toàn quốc có khoảng 227.000 người nhiễm HIV, hơn 76.000 người nhiễm HIV đã tử vong.

Toàn quốc hiện có trên 1.100 cơ sở y tế triển khai tư vấn và xét nghiệm HIV, 98 phòng xét nghiệm khẳng định HIV dương tính ở 61 tỉnh, thành phố.

Hàng năm, các cơ sở đã triển khai xét nghiệm khoảng 2 triệu mẫu, trong đó khoảng 28% số mẫu thực hiện qua hệ thống phòng tư vấn xét nghiệm tự nguyện cố định và tư vấn xét nghiệm HIV lưu động. Riêng hệ thống tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện hằng năm phát hiện khoảng 15.000 lượt HIV dương tính.

Hiện nay, ước tính chỉ khoảng 200.000 người nhiễm HIV được xét nghiệm phát hiện HIV biết tình trạng của họ, vẫn còn một số lượng lớn người chưa biết tình trạng HIV của mình. Đây là nguy cơ tiếp tục làm lây truyền HIV trong cộng đồng.