Trong dịp rằm tháng bảy nhiều hộ kinh doanh tại khu vực phường Chợ Lớn, TP.HCM hạn chế đốt vàng mã hoặc cúng cô hồn mà phát quà cho người nghèo khó khăn - Ảnh: TRÍ ĐỨC
Trong đó đáng chú ý là quy định không rắc, rải tiền thật và không đốt đồ mã tại nơi an táng, đồng thời khuyến khích sử dụng vòng hoa luân chuyển.
Không vàng mã, không rải tiền không có nghĩa là mất đi sự linh thiêng mà trái lại, giúp chúng ta quay về với giá trị tinh thần chân chính.
"Cú hích" cho thay đổi
Rằm tháng 7, lễ Vu lan ở nhiều chùa diễn ra trang nghiêm, không hề có vàng mã. Mỗi người thêm những hành động thiện lành, thay vì khói lửa từ giấy tiền, đồ mã.
Nghị định mới lần này có thể coi như một cú hích về văn hóa. "Không rải tiền, không đốt đồ mã tại nơi an táng, hạn chế rải vàng mã trong lễ tang", cho thấy sự đồng thuận giữa quản lý và xu thế xã hội.
Điểm nhấn là khuyến khích vòng hoa luân chuyển: ban lễ tang chuẩn bị vòng hoa, các đoàn đến viếng chỉ mang băng tang ghi tên đơn vị để gắn vào. Cách làm này vừa tiết kiệm vừa nhân văn thay cho cách làm lâu nay: sau một lễ tang, hàng trăm vòng hoa tươi héo úa, bỏ đi rất lãng phí.
Chúng ta có thể hình dung, nếu từ vòng hoa đến vàng mã tất cả được thay bằng những nghĩa cử thiết thực - như góp vào quỹ khuyến học, hỗ trợ đồng bào khó khăn - thì lễ tang không chỉ là giây phút tiễn biệt mà còn là cơ hội gieo hạt giống thiện lành cho cộng đồng.
Nhiều gia đình đã chọn cách cúng cơm chay thanh tịnh, làm lễ cầu siêu tại chùa, lập quỹ học bổng mang tên người đã khuất... Đó là cách hiếu đạo văn minh, thiết thực, vừa lợi ích cho người còn sống vừa mang ý nghĩa hồi hướng cho hương linh.
Tôi nhớ có lần dự một lễ Vu lan ở chùa nhỏ vùng ven. Buổi lễ giản dị, không vàng mã, không khói nhang nghi ngút. Cuối buổi phật tử cùng nhau góp tiền mua sách vở tặng học sinh nghèo. Câu chuyện ấy có lẽ chính là minh họa sống động nhất cho tinh thần của nghị định 237/2025: đem tiền của, tâm sức thay vì hóa thành tro bụi thì hóa thành phúc lành cho đời.
Không phải cắt đứt với truyền thống
Dĩ nhiên, thay đổi một tập tục lâu đời không dễ. Nhưng tiếp tục, chúng ta sẽ bỏ lỡ cơ hội xây dựng một lối sống lành mạnh, văn minh hơn. Chùa chiền, giáo hội, các đoàn thể, chính quyền cơ sở... nếu cùng đồng lòng khuyến khích và tổ chức tang lễ, cúng kiếng không vàng mã dần sẽ tạo thành nếp sống mới.
Chính những gia đình tiên phong không đốt vàng mã trong tang lễ, công khai dành số tiền đó làm việc thiện sẽ trở thành "người gieo hạt" cho sự thay đổi.
Có người sẽ băn khoăn, bỏ vàng mã thì lấy gì thay thế để biểu hiện lòng hiếu? Câu trả lời nằm ngay trong thực tiễn xã hội.
Ở một số đô thị lớn, phong trào "tang lễ xanh" cũng đang lan tỏa: tang phục gọn nhẹ, không rườm rà; không phô trương; hạn chế sử dụng nhựa dùng một lần; ưu tiên vòng hoa luân chuyển; thay vàng mã bằng việc đóng góp vào các quỹ xã hội. Đây là một minh chứng rằng truyền thống có thể dung hòa với hiện đại nếu chúng ta thực sự muốn gìn giữ tinh thần cốt lõi: hiếu đạo và nhân văn.
Ở chiều sâu, bỏ vàng mã không phải là "cắt đứt với truyền thống" mà là quay lại với cốt lõi truyền thống: hiếu kính và nhân nghĩa. Đốt vàng mã chỉ là vỏ hình thức; lòng hiếu thật sự nằm ở sự chăm sóc cha mẹ khi còn sống, ở cách người sống tử tế với người, dùng của cải đúng chỗ.
Từ nay mỗi lễ tang, giỗ chạp, thay vì nhìn vào khói lửa mịt mù khi đốt vàng mã, chúng ta có thể nhìn vào những nụ cười của trẻ em được học bổng, những cây cầu mới mọc lên, những bệnh nhân được giúp đỡ... Thiết nghĩ đó mới là vòng hoa thật sự, là nén hương chân thật mà chúng ta dâng lên tổ tiên, cha mẹ - vừa thanh tịnh vừa bền vững, vừa gieo phúc cho muôn đời sau.
Đổi mới phóng sinh, có khó không?
Năm nào tới "tháng cô hồn" cũng kéo theo nhiều chuyện "trên trời dưới sông" từ tập tục phóng sinh.
Tôi đã từng đi dự nhiều lễ hội nhiều nơi, đa phần nơi nào tôi đến cũng có tục phóng sinh, tức có người mua kẻ bán vật phóng sinh. Có nơi chính quyền địa phương thẳng thừng cấm, có nơi không tán thành nhưng cũng lờ đi. Nơi nào dễ dãi thì không khí nơi đấy có phần bát nháo bởi tiếng kêu của chim thú.
Chuyện phóng sinh đã xảy ra nhiều hệ lụy xã hội không mong muốn. Có chùa ở TP.HCM đã phải di đời cổng sang nơi khác để tránh cảnh bát nháo buôn bán, chèo kéo phật tử, khách du lịch hay đi viếng chùa, của các hộ đối diện, trả lại cảnh thanh tịnh nơi tôn nghiêm. Nhưng rồi cổng chùa cũng chẳng được yên khi chim cá được di dời qua cổng mới.
Vì lợi ích nhất thời, con người lợi dụng làm cho tập tục phóng sinh bị biến tướng. Vật phóng sinh có thiên hình vạn trạng trong đó có cả loài động vật rất cần cho việc cân bằng sinh thái. Chẳng hạn như chim én (diệt sâu rầy), việc giăng bẫy bắt chúng phá vỡ hệ sinh thái.
Tôi vẫn không có ý bỏ đi tập tục phóng sinh. Nhưng thiết nghĩ, chúng ta nên có một cách nghĩ, cách làm để phóng sinh phù hợp theo nhiều ý nghĩa tâm linh, khoa học, lòng yêu thương con người từng bước chấn chỉnh, làm đúng việc này.
NGUYỄN MINH ÚT
Gánh nặng vàng mã
Người sống tin rằng khi đốt những bó giấy tiền (giống y như tiền thật), biệt thự giấy, điện thoại thông minh giấy... là cách "gửi" tài sản cho người thân ở cõi âm. Nhưng ít ai để ý sau những ngọn lửa ấy là tro tàn, khói bụi, ô nhiễm không khí; là lãng phí hàng trăm, hàng nghìn tỉ đồng mỗi năm - số tiền hoàn toàn có thể dùng để hỗ trợ người nghèo hay xây cầu, làm đường ở nông thôn.
Nhiều gia đình đã rơi vào cảnh "sĩ diện tâm linh": trong đám tang, đám giỗ, nhà nhà đốt vàng mã. Nhiều khi lòng hiếu thảo được đo bằng... số lượng vàng mã mua về. Tập tục này biến thành gánh nặng tâm lý và tài chính.
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận