Phóng to

Người lớn tuổi tập thể dục nhẹ nhàng - Ảnh: N.C.T.

Gần đây xuất hiện nhiều tờ rơi được photo, trong đó có ghi nên phát cho nhiều người cùng đọc và cùng áp dụng một bài thuốc phòng ngừa cao huyết áp, tai biến mạch máu não, chỉ cần áp dụng một lần trong đời. Bài thuốc gồm các vị thuốc: hạnh nhân (10 gam), chi tử (10 gam), đào nhân (10 gam), hạt tiêu (10 hạt), hạt nếp (10 hạt), thực hiện như sau: giã chung tất cả rồi trộn với một lòng trắng trứng gà, bó vào lòng bàn chân khi đi ngủ, đến sáng bỏ đi.

Thực hư ra sao cần có nghiên cứu khoa học để kiểm chứng, nhưng trước hết trên cơ sở lý luận chúng tôi xin phân tích bài thuốc như sau:

1. Hạnh nhân: theo y học cổ truyền, hạnh nhân có vị đắng, tính bình, chữa ho trị suyễn, nhuận táo, tiêu đờm. Trong hạnh nhân có chứa hợp chất tên là amygdalin, khi bị dịch vị thủy phân chất này sẽ phóng thích ra axit cyanhydric, ở nồng độ thấp axit này có tác dụng làm giảm lượng tiêu hao oxy của tổ chức tế bào, và ức chế việc chuyển hóa oxy ở động mạch chủ và động mạch cổ, làm cho hô hấp sâu, tăng phản xạ, khiến đờm dễ long ra, nhờ đó giảm ho.

Tuy nhiên nếu dùng quá liều có thể dẫn đến bất tỉnh do thần kinh trung ương bị tổn thương, gây đau đầu, buồn nôn, tim loạn nhịp. Trên lâm sàng và theo kinh nghiệm dân gian, hạnh nhân được dùng chữa ho suyễn, viêm phế quản, táo bón, mỗi ngày 6-12 gam, bóc vỏ, sao vàng, sắc uống, nhưng người tiêu chảy, cảm lạnh không nên dùng.

2. Chi tử là quả chín của cây dành dành, có vị đắng, tính hàn. Quả có chứa chất đắng là gardenin, tác dụng mát gan, giải nhiệt, lợi tiểu, giải độc, cầm máu. Người ta dùng chi tử để chữa viêm gan, vàng da, sốt cao mê sảng, tiểu ra máu, chảy máu cam, dùng ngoài giã đắp mụn nhọt, đau mắt đỏ, mỗi ngày sắc 10-12 gam uống. Người tì vị hư hàn, hay tiêu chảy cũng không nên dùng.

3. Đào nhân là vị thuốc lấy từ nhân hạt của trái đào, vị đắng, tính bình, làm khí huyết lưu thông, nhuận trường, được dùng chữa ho, chữa bế kinh, đau bụng kinh, chấn thương ứ huyết, táo bón, mỗi ngày 4-8 gam, dạng hạt bóc vỏ sao vàng, sắc uống. Tuy nhiên phụ nữ có thai không được dùng vì có thể gây sảy thai.

4. Hạt tiêu, vị cay, tính nóng, chứa nhiều loại tinh dầu và chất cay, ở liều thấp có tác dụng kích thích sự tiết dịch vị và kích thích hệ thần kinh, còn có tác dụng kháng khuẩn và diệt trùng nên được dùng để bảo quản thức ăn, chữa đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên vì tiêu là chất kích thích, gây xung huyết da và các tuyến nhờn nên khi dùng đắp ngoài da có thể gây bỏng rát. Dùng liều cao có thể gây độc làm co giật và tiểu ra máu. Mỗi ngày chỉ dùng 2-4 gam dạng sắc, bột hoặc viên.

5. Hạt nếp khoảng mười hạt không đáng kể, chỉ có tác dụng làm chất dính, chung với trứng gà.

Bài thuốc trên được dùng ngoài bằng cách bó vào lòng bàn chân, đến sáng bỏ ra, chỉ làm một lần mà cho tác dụng cả đời sẽ không bị tai biến thì khó có thể tin được. Hiện tại chưa có gì chứng minh hư thực, nhưng với bốn vị thuốc trên nếu phối hợp thành bài thuốc uống thì qua phân tích từng vị ta thấy nó không có công dụng ngừa bệnh cao huyết áp hoặc tai biến mạch máu não, huống gì ở đây chỉ đắp ngoài da. Một điều nữa là với người huyết áp đang tăng, nếu bó ngay vào lòng bàn chân như vậy có hạ được huyết áp thì không thấy nói.

Ta biết bệnh cao huyết áp có nhiều nguyên nhân và bệnh nặng nhẹ tùy thuộc thể trạng, cơ địa của từng người, do cách ăn uống, sinh hoạt, lối sống, thái độ tinh thần, áp lực công việc... Vì vậy sẽ có nhiều cách để chúng ta tự phòng bệnh khi hiểu rõ cơ chế bệnh sinh, bên cạnh việc thực hiện nếp sống, tập luyện điều độ kèm một chế độ dinh dưỡng phù hợp, dùng thêm các loại thực phẩm rau củ quả tốt cho tim mạch như táo, mơ, nho, dưa lưới, hạt dẻ, cà rốt, bông cải xanh, trà xanh, dâu tây, anh đào, các loại đậu, quả bơ..., hạn chế việc sử dụng các chất kích thích có hại cho sức khỏe.

Nếu cần có thể sử dụng các vị thuốc hoặc bài thuốc nam theo y học cổ truyền chữa cao huyết áp gồm: hoa hòe sao vàng 8 gam, mã đề 10 gam, rễ nhàu 12 gam, táo nhân sao đen 6 gam, cỏ xước 12 gam, sinh địa 10 gam, bài thuốc này đã được cố giáo sư Bùi Chí Hiếu nghiên cứu nhiều năm và được áp dụng trên lâm sàng hàng chục năm nay, mỗi ngày sắc một thang, lấy khoảng 300ml chia 2-3 lần uống trong ngày, vừa có tác dụng hạ áp, tăng tính bền thành mạch, an thần, lợi tiểu đồng thời giúp hạ cholesterol trong máu.

Tóm lại, việc sử dụng thuốc rất quan trọng không thể xem thường, nhất là đối với bệnh huyết áp, tim mạch, vì thuốc cũng chính là con dao hai lưỡi cần phải được chẩn đoán và điều trị đúng thuốc, đúng thầy. Nếu tự ý dùng không đúng cách, không đúng liều, không đúng bệnh, đôi khi xảy ra tai họa không lường trước được. Không nên tin vào những bài thuốc không rõ cơ sở khoa học, nguồn gốc xuất xứ, tác dụng phụ. Riêng bài thuốc “bó chân” chưa biết tai hại thế nào nhưng trước mắt là thấy bị kích ứng, bỏng rát da do hạt tiêu gây ra.