Đảng LDP của ông Ishiba nhận thất bại cay đắng trong cuộc bầu cử Thượng viện - Ảnh: AFP
Liên minh Đảng Dân chủ tự do (LDP) và Đảng Công minh (Komeito) nhận thất bại đau đớn khi một bộ phận cử tri ủng hộ LDP đã chuyển sang ủng hộ các đảng bảo thủ nhỏ hơn như Đảng Dân chủ vì nhân dân (DPP) và Sanseito - hai đảng cam kết cắt giảm thuế và thắt chặt chính sách nhập cư.
Áp lực đè lên Thủ tướng Ishiba
Tại cuộc bầu cử Thượng viện ngày 20-7, cử tri bỏ phiếu 125 ghế trên tổng số 248 ghế của Thượng viện. Liên minh của LDP và Đảng Công minh chỉ giành được 47 ghế, còn thiếu 3 ghế để giành thế đa số.
Đảng Dân chủ lập hiến (CDPJ) giành được 22 ghế, giảm so với 38 ghế trước đó, và Đảng Đổi mới Nhật Bản (JIP) giành được 7 ghế, giảm từ 18 ghế. Ngược lại, DPP trung hữu tăng từ 9 lên 17 ghế. Nổi bật nhất là đảng cực hữu Sanseito, với chủ trương Nhật Bản trên hết, tăng từ 12 lên 14 ghế.
Thủ tướng Ishiba Shigeru thừa nhận đây là kết quả "khắc nghiệt", nhưng kiên quyết không từ chức.
"Tôi sẽ tiếp tục tại chức và làm mọi thứ trong khả năng của mình để vạch ra con đường giải quyết những thách thức", Hãng tin Reuters dẫn lời ông Ishiba nói, đề cập đến cuộc đàm phán thuế quan với Mỹ và các vấn đề nhức nhối như giá tiêu dùng tăng cao đang gây áp lực lên nền kinh tế lớn thứ 4 thế giới.
Giờ đây, chính quyền của ông sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào các đảng đối lập đang vận động cắt giảm thuế và chi tiêu phúc lợi, và nhiều khả năng LDP sẽ phải có nhiều nhượng bộ.
Nhà lãnh đạo 68 tuổi cho biết ông không có kế hoạch mở rộng liên minh nhưng sẽ hợp tác với các đảng đối lập để giải quyết những lo ngại của cử tri về lạm phát.
Ông cũng giải thích rằng những thay đổi về thuế sẽ không mang lại sự hỗ trợ tức thời mà các hộ gia đình đang mong chờ.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng nhiệm kỳ của ông Ishiba sẽ không thể kéo dài, nhất là sau khi ông cũng đã mất quyền kiểm soát hạ viện đầy quyền lực trong cuộc bầu cử năm ngoái.
"Tình hình chính trị đã trở nên bất ổn và có thể dẫn đến thay đổi lãnh đạo hoặc xáo trộn liên minh trong những tháng tới", chuyên gia kinh tế hàng đầu về Nhật Bản của Tổ chức Oxford Economics, ông Norihiro Yamaguchi, nhận định.
Sau thất bại này, LDP sẽ phải tìm kiếm người thay thế ông Ishiba. Sau cuộc bầu cử Hạ viện năm ngoái, nhiều đối thủ đã chuẩn bị nắm cơ hội lên cầm quyền và sẽ bắt đầu hành động ngay. Như vậy, nhiều khả năng LDP sẽ tiến hành bỏ phiếu chủ tịch đảng mới trước phiên họp quốc hội vào tháng 10-2025.
Trong khi đó, các đảng đối lập bảo thủ sẽ tìm cách tận dụng thành công tại cuộc bầu cử này. Theo đó, các đảng này có thể sáp nhập với các đảng bảo thủ nhỏ khác để tăng sức mạnh, hoặc đàm phán một vị trí trong liên minh cầm quyền.
Tuy nhiên, ông Hidehiro Yamamoto, giáo sư chính trị và xã hội học tại Đại học Tsukuba, nhận định với Hãng tin AFP rằng phe đối lập Nhật Bản đang bị chia rẽ và khả năng các đảng có thể thành lập một chính phủ thay thế là rất thấp.
Vỡ mộng về LDP
Điều đáng chú ý trong cuộc bầu cử lần này là sự trỗi dậy của đảng non trẻ Sanseito, được thành lập trên nền tảng YouTube trong đại dịch COVID-19 và vận động tranh cử theo thông điệp tương tự của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Trong chiến dịch tranh cử, đảng này đã gây chú ý với chiến dịch "Nhật Bản trên hết" và những cảnh báo về một "cuộc xâm lược âm thầm" của người nước ngoài.
Dù chương trình nghị sự chính sách dân tộc chủ nghĩa nhắm vào người nước ngoài bị chỉ trích là bài ngoại và số ghế đảng này giành được có vẻ không nhiều, nhưng nó cho thấy thông điệp của họ đang được một bộ phận công chúng Nhật Bản hưởng ứng.
Theo giới phân tích, thông điệp của Sanseito đã thu hút được các cử tri đang bất mãn với nền kinh tế và đồng nội tệ yếu kém, vốn đã thu hút khách du lịch với số lượng kỷ lục trong những năm gần đây, đẩy giá cả lên cao đến mức người Nhật khó có thể chi trả.
Trong cuộc thăm dò trước bầu cử, 29% cử tri nói với Đài NHK rằng an sinh xã hội và tỉ lệ sinh giảm là mối quan tâm lớn nhất của họ. 28% ý kiến lo lắng về việc giá gạo tăng cao, vốn đã tăng gấp đôi trong năm qua. 7% cử tri lo ngại về vấn đề nhập cư. Các cử tri dường như thất vọng với việc LDP vẫn chưa thể giải quyết vấn đề cơ bản này.
"LDP phần lớn đang ở thế phòng thủ trong cuộc bầu cử này, không đứng về phía các vấn đề quan trọng mà cử tri quan tâm. Các cuộc thăm dò cho thấy hầu hết các hộ gia đình muốn giảm thuế tiêu dùng để giải quyết lạm phát, điều mà LDP phản đối. Các đảng đối lập đã nắm bắt cơ hội này và nhấn mạnh thông điệp đó", chuyên gia David Boling, giám đốc Công ty tư vấn Eurasia Group, nhận định.
Chính trị dân túy xuất hiện
Sau bầu cử, ông Sohei Kamiya, lãnh đạo và nhà sáng lập đảng Sanseito, cho biết ông sẽ noi theo các đảng dân túy mới nổi ở châu Âu xây dựng liên minh với các đảng nhỏ khác thay vì hợp tác với LDP.
"Cụm từ Nhật Bản trên hết có ý nghĩa tái thiết sinh kế của người dân Nhật Bản bằng cách chống lại chủ nghĩa toàn cầu hóa. Tôi không nói rằng chúng ta nên cấm hoàn toàn người nước ngoài hay yêu cầu tất cả người nước ngoài phải rời khỏi Nhật Bản", Sohei Kamiya, lãnh đạo Sanseito, nói và thừa nhận ông lấy cảm hứng từ "phong cách chính trị táo bạo" của ông Trump.
Sự lớn mạnh của làn sóng từng bị coi là cực đoan này trên chính trường có thể đánh dấu sự xuất hiện của chính trị dân túy tại Nhật Bản, vốn đến nay vẫn chưa bén rễ như ở Mỹ và Tây Âu.
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận