- Về tài liệu thuật lại những năm cuối đời của công chúa Lê Ngọc Hân và cái chết của bà, có nhiều tài liệu, nhưng điều khó khăn cho học giới là các tài liệu này phần lớn đều khác biệt nhau, nên người nghiên cứu đời sau rất khó biết đâu là tài liệu có độ tin cậy cao nhất. Có thể kể ra một số tài liệu:

Về sử, có chép trong bộ Đại Nam thực lục của Quốc sử quán triều Nguyễn, và trong bộ Quốc sử di biên của Phan Thúc Trực.

Ngoài ra, còn các công trình nghiên cứu của các tác giả: Chu Quang Trứ với bài Danh nhân Lê Ngọc Hân; Đỗ Đức Hùng: Lê Ngọc Hân với triều Nguyễn; Nhất Thanh: Công chúa Lê Ngọc Hân (đăng trên Sử Địa, Sài Gòn, 1971); Quỳnh Cư - Đỗ Đức Hùng: Các triều đại Việt Nam; và tập Lịch sử đền Ghềnh - lưu tại đền Ghềnh, quận Long Biên, Hà Nội. Riêng tác giả Ngô Tất Tố có đề cập đến đề tài này trong bài viết Lược sử công chúa Ngọc Hân (in trong tập Thi Văn Bình Chú, xuất bản lần đầu 1952, tái bản năm 2006). Trong tài liệu này, Ngô Tất Tố cho biết Lê Ngọc Hân sau khi nhà Tây Sơn thất bại đã đem hai con vào trốn tại một làng thuộc tỉnh Quảng Nam, nhưng chẳng bao lâu thì bị phát giác, Ngọc Hân phải uống thuốc độc tự tử, hai con đều bị thắt cổ chết, đó là năm Kỷ Mùi (1799). Sau đó, mẹ của Ngọc Hân là bà Chiêu Nghi Nguyễn Thị Huyền đang sống ở Bắc Ninh đã thuê người vào lấy xác ba mẹ con Lê Ngọc Hân đem về chôn tại làng Nành, Phù Ninh, Bắc Ninh, và cho dựng miếu thờ.

* Chúng tôi được biết ở Huế ngày xưa có lưu truyền các câu hát về khuyến học bình dân học vụ, có liên quan đến ông Alexandre de Rhodes, tương truyền của nhà thơ Ưng Bình Thúc Giạ Thị đặt ra. Nay nhờ BPVH nếu gặp được nhà thơ Tôn Nữ Hỷ Khương xin xác nhận thông tin trên và luôn tiện chép giùm chúng tôi mấy lời ca trên. Xin chân thành cảm ơn!

- Chúng tôi được biết, những câu hò theo hình thức khuyến học Bình dân học vụ do nhà thơ, đồng thời là vị quan triều Nguyễn Ưng Bình Thúc Giạ Thị sáng tác, cô Tôn Nữ Hỷ Khương vẫn còn nhớ, và theo cô thì lúc nhỏ cô vẫn hò các câu này theo điệu giã gạo. Hiện cô còn nhớ được 12 câu như sau (đúng là có nhắc đến "ông giáo sĩ người Tây Ban Nha" - chắc là ông Alexandre de Rhodes mà bạn cần tìm):

1/ Có ông giáo sĩ người Tây Ban Nhađến nước ta làm ra quốc ngữngười Nam ta có chữ, có học, có hayvần xuôi, vần ngược khéo xâylại thêm năm dấu là thầy của ta.

2/ Đứng đầu chữ A, đứng sau là chữ XHai mươi chín chữ ràng rịt lấy nhauHọc vài ba tháng không lâuDễ xem, dễ đọc, viết nên câu cũng dễ dàng.

3/ Vàng chất nên non không bằng cho con biết chữSách in quốc ngữ có lịch sử, có từ chươngHội Quốc văn đã mấy năm trườngRa công truyền bá đặng mở đường văn minh...

Phóng to Áo Trắngsố 21 ra ngày 15/11/2011hiện đã có mặt tại các sạp báo. Mời bạn đọc đón mua để thưởng thức được toàn bộ nội dung của ấn phẩm này.