- Theo Từ điển Thuật ngữ văn học (NXB Giáo Dục - 2010) thì “Kệ” là một “Thể loại văn học Phật giáo” được ghi chú như sau: Thường là thơ, tóm tắt tư tưởng bài thuyết pháp để dạy đệ tử, còn gọi là thi kệ”. BPVH đồng ý với quan điểm cho rằng Kệ là một thể loại văn học, tuy nhiên cần lưu ý rằng: không phải những bài thơ nào của các nhà sư cũng được xem là kệ. Do vậy, trước khi khảo cứu về khả năng các bài kệ có phải là tác phẩm văn học hay không, cần phải xem xét những tác phẩm nào mới được xem là Kệ.

* Chúng tôi có nhớ nhà thơ Hữu Thỉnh từng làm một bài thơ về bữa cơm trong Dinh Độc Lập, có câu rất hay như “Hàng cây so đũa cùng ta đó/Ăn bữa cơm ở đích cuối cùng”, BPVH có thể tìm giúp và chép cho tôi bài thơ ấy không? Xin chân thành cảm ơn.

- Đây là bài thơ Bữa cơm chiều trong Dinh Độc Lập từng đăng trên tạp chí Văn Nghệ Quân đội. Toàn văn như sau:

Cơm dã chiến nấu bằng bếp điệnRau muống xanh như hái tự ao nhàTrời còn đầy ắp những hoa và pháoNhìn nhau chưa vội mở vung ra.

Màu xanh sân cỏ xanh mải miếtQuây quần đồng đội đến vui chungHàng cây so đũa cùng ta đóĂn bữa cơm ở đích cuối cùng.

Khách thường: thương mấy anh nhà báoTheo tăng băng dốc mấy mươi ngàySáng chiếm núi Bông,chiều cửa ThuậnVượt đèo Phước Tượng buổi nhiều mây.Tăng vẫn dàn theo hình chiến đấuXích còn vương đất đỏ Phan RangVừa mới vào mâm anh nuôi bậnChia thêm tổng-thống-ngụy-đầu-hàng.

Kìa gắp đi anh, ai nấy giụcCó gắp chi đâu, mải ngắm trờiTự do xanh quá, mênh mông quáVượt mấy ngàn bom mới tới nơi.

Bỏ lại đằng sau bao trận đánhKịp vào thành phố sáng tên NgườiĐộc lập theo tăng vào cổng chínhCờ treo trên đỉnh nước non ơi!

Ta trẻ như cờ ta trẻ lắmTa reo trời đất cũng reo cùngTa no cười nói, say đôi mắtBát canh ngày hẹn cũng mênh mông.

(Ngày Sài Gòn giải phóng)HỮU THỈNH

* Chúng tôi đang tìm hiểu đề tài ly hôn trong văn học Việt Nam, BPVH có thể cho biết trong số thơ văn thời cổ trung đại có đề tài này không?

- Chúng tôi chưa khảo cứu hết các tác phẩm của dòng văn học cổ trung đại. Nhưng riêng các tác phẩm Nôm trong tập Hồng Đức quốc âm thi tập cũng có đề tài này. Đó là các bài Phu xuất (Chồng bỏ) với các câu:

Quán Sở mặc ai thưởng nguyệtCung Tần chẳng cấm chơi xuânTừ nay nam bắc chia đôi ngảMột bức ly thư phóng ngoại nhân.

Bài này do người chồng làm, lẽ ra phải có tên “Bỏ vợ” mới phải. Kèm theo đó là bài họa lại, của người vợ, với các câu như:

Mây nước dạ chàng dầu bạc nghĩaCỏ hoa lòng thiếp hãy còn xuânBiết đâu đã dễ đâu hơn nữaMà trọng tân nhân phụ cựu nhân.

Phóng to Áo Trắngsố 13 (số 96 bộ mới) ra ngày 15/07/2011hiện đã có mặt tại các sạp báo. Mời bạn đọc đón mua để thưởng thức được toàn bộ nội dung của ấn phẩm này.