Phóng to

Ba mẹ tôi sau ngày cưới (1950) - Ảnh tư liệu

Có những câu chuyện về đời thường, về gia đình của cố Tổng bí thư Lê Duẩn giờ đây được kể lại qua người con trai - ông Lê Kiên Thành.

Mẹ tôi

Những năm 1948-1950, ba tôi là bí thư Xứ ủy Nam kỳ, ngoài 40 tuổi, hoạt động ở Nam bộ. Tại đây ông đã gặp mẹ tôi, lúc đó là trưởng đoàn phụ nữ cứu quốc tỉnh Cần Thơ. Khi biết chuyện ba tôi có ý thương bà, mẹ tôi hết sức bàng hoàng. Bà chỉ thấy anh Ba là nhà lãnh đạo uyên bác rất đáng tôn kính. Bà chỉ biết ghi chép những chỉ thị, nghị quyết, đường lối… của ông để học tập, thi hành. Nhưng cũng từ đó bà bắt đầu để ý ông. Bà thấy ông luôn tự chọn cuộc sống đạm bạc đến khắc khổ. Ông chỉ có một chiếc xuồng tam bản. Đến cơ quan, cơ sở nào làm việc thì anh em lên nhà ngủ, ông vẫn ngủ dưới ghe.

Tổ chức xin ý kiến và được Bác Hồ đồng ý. Thế là một đám cưới rất kháng chiến được tổ chức. Những ngày tháng đầu tiên được làm vợ, mẹ tôi không chỉ được gần gũi một nhà cách mạng cao cả mà ông còn dành cho bà một tình yêu chân thành. Khi mang thai chị tôi, có đêm mẹ tôi nằm mơ được ăn quả xoài xanh khiến tỉnh dậy thèm chảy nước miếng. Bà kể với ông. Vậy mà trưa đi họp về ông đã cố tìm đâu được trái xoài tượng đem về cho vợ.

Năm 1952, mẹ tôi sinh chị Lê Thị Vũ Anh. Năm 1954 mẹ tôi có mang tôi. Hiệp định Geneva ký kết. Tất cả cán bộ lãnh đạo cách mạng miền Nam phải quay ra Bắc theo nghị quyết hiệp định gọi là tập kết. Gia đình tôi đứng đầu danh sách này. Ba tôi nghĩ nếu tất cả lãnh đạo Xứ ủy đều ra Bắc thì sự nghiệp cách mạng miền Nam sẽ khó khăn, mục tiêu giải phóng, thống nhất sẽ xa vời. Ba tôi liên tục gửi ba bức điện tới Bác Hồ xin ở lại. Bác và trung ương đồng ý nhưng phải giữ bí mật.

Mẹ tôi kể đó là một đêm mùa đông. Bà đang có mang tôi, khệ nệ những túi, bì, tay nải tư trang và bế trên tay đứa con ba tuổi theo chồng lên con tàu chở 2.000 con người về Bắc. Đúng 12 giờ đêm, khi chỉ còn vài tiếng nữa tàu nhổ neo thì ba tôi phải quay lại bờ. Ông nói với bà: "Anh thương mẹ con em bao nhiêu thì anh cũng thương đồng bào đồng chí miền Nam bấy nhiêu. Anh mong rằng sau này em sẽ hiểu quyết định hôm nay của anh". Bà không dám tiễn ông giây phút cuối nhưng bà vẫn nghe thấy tiếng canô áp sát mạn tàu đón chồng tiến vào màn đêm. Ba tôi nói với các đồng chí: 20 năm nữa chúng ta mới có thể gặp nhau… Đó cũng là tiên đoán của ông về ngày thống nhất.

Về Hà Nội ít lâu thì tôi ra đời. Nhật ký mẹ tôi viết: "11 giờ trưa ngày 17-4-1955, sinh Kiên Thành. Kiên Thành tức là kiên quyết hoàn thành nhiệm vụ giải phóng miền Nam. Đó là ý chí của toàn dân và cũng là của ba con nữa. Kiên Thành sinh thiếu 23 ngày, nặng 2,2kg. Không nuôi con được tròn những ngày trong bụng, mẹ sẽ ráng nuôi con ở ngoài đời vậy". Đúng 20 năm sau cũng vào những ngày tháng tư chan hòa nắng mới, đất nước hoàn toàn thống nhất, ý nguyện "Kiên Thành" của dân tộc và ba mẹ tôi đã thành sự thật.

Năm 1957, ba tôi ra Hà Nội. Thế nhưng vợ chồng cũng chỉ được ở bên nhau ít tháng, mẹ tôi phải nhận nhiệm vụ công tác tận Bắc Kinh, Trung Quốc. Khi đó bà cũng có mang. Và giữa vùng tuyết lạnh xứ người, mẹ tôi lại một lần đơn độc sinh con.

"Lấy lý tưởng sự nghiệp làm chính"

Phóng to

Ba chị em tôi (Lê Kiên Thành ở giữa) chụp ảnh gửi vào cho mẹ Vân đang hoạt động tại miền Nam (1968) - Ảnh tư liệu

Cuối năm 1962, mẹ tôi từ Trung Quốc về Hà Nội. Mẹ tôi chưa thể được ở Hà Nội cùng chồng mà phải xuống Hải Phòng làm ủy viên ban biên tập báo Hải Phòng. Bốn mẹ con sống trong một gian nhà cấp 4 do Thành ủy cấp. Thỉnh thoảng ba tôi tranh thủ xuống thăm. Rồi mẹ tôi quyết định về Nam công tác.

Mẹ tôi kể sau bữa tiệc tiễn đưa, ba tôi động viên: "Thôi cuộc đời chúng mình đã như vậy, hãy lấy lý tưởng sự nghiệp làm chính. Như vậy chúng ta vẫn gần nhau". Lá thư đầu tiên tôi nhận được từ mẹ tôi vào năm 1965. Mẹ tôi kể bà đang ở rừng U Minh, cuộc sống nhiều gian nan nguy hiểm, thương nhớ các con nên bà đã bạc tóc rồi. Bà sợ nhất là muỗi. Trong thư bà kẹp một con muỗi khô to tướng và một sợi tóc bạc. Tôi nhìn mà không cầm được nước mắt.

Mẹ tôi kể rằng trong đó đối phương vẽ hình bà cao 1,6m, rộng 1,2m ở các chợ Rạch Giá, Cần Sỏi, Cần Thơ với hàng chữ "Tên thật là Nguyễn Thụy Nga, tên mới là Nguyễn Thị Vân, vợ của lãnh tụ số 1 cộng sản Bắc Việt về nằm vùng" kèm theo tiền thưởng cho ai bắt được.

Đúng 10 năm xa cách, năm 1974 khi đang học ở Liên Xô thì tôi được đón mẹ tôi giữa sân bay Matxcơva mênh mông tuyết trắng. Mẹ tôi tiều tụy và mang nặng dấu ấn sốt rét rừng trên gương mặt tím tái đến quặn lòng. Mẹ tôi kể bà đã đi dọc đường Trường Sơn ra Bắc lúc nào cũng có ý tìm con chỉ để dặn rằng: cuộc chiến đấu này gian khổ, tàn khốc muôn phần, con không được chủ quan… Ra tới Hà Nội, ba mẹ tôi gặp nhau mừng mừng tủi tủi, nhưng hạnh phúc chưa tròn thì mẹ tôi lại phải sang Liên Xô chữa bệnh. Về lại Hà Nội, nhưng những mầm bệnh quái ác chưa hết, mẹ tôi lại đi Cộng hòa Dân chủ Đức.

Đúng năm ấy, Sài Gòn giải phóng, đất nước thống nhất. Thế là suốt 10 năm gian khổ nhất cuộc chiến, mẹ tôi đã ở miền Nam, nhưng ngày giải phóng thì bà ở tận bên kia quả địa cầu. Dân tộc, gia đình, tình bạn, tình yêu được ngày sum họp. Nhưng miền Nam lại gọi mẹ tôi, mục đích cuối cùng vẫn là để ba tôi toàn tâm toàn ý hơn khi phục vụ cách mạng. Cuối đời, ba tôi nói sẽ về Nam nghỉ những năm còn lại. Mẹ tôi đã chờ nhưng cũng như bao nhiêu lần chờ đợi khác, ba tôi không thể về bên mẹ tôi do nhiệm vụ ở Hà Nội, cho đến khi ba tôi ra đi vĩnh viễn.

___________________

Kỳ tới:Tình yêu thương của hai người mẹ