Read this on Tuoitrenews.vn

Phóng to

Bác sĩ Trần Ngọc Lương khám cho một bệnh nhân - Ảnh: Nguyễn Khánh

Vào Ngày thầy thuốc Việt Nam 27-2 tới, Bộ Y tế sẽ tôn vinh 15 thành tựu y khoa độc đáo nhất trong khoảng 10 năm qua. Trong số này có một thành tựu đặc biệt, đã được “xuất khẩu” đi khắp châu Á - kỹ thuật nội soi phẫu thuật bệnh lý tuyến giáp của bác sĩ Trần Ngọc Lương, phó giám đốc Bệnh viện Nội tiết T.Ư.

Người làm bay vết sẹo

"Mơ ước của tôi là làm sao mổ được tốt nhất cho bệnh nhân, nhất là những trường hợp khó, những bệnh nhân ung thư tuyến giáp đến muộn, để cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân"

Trước khi có kỹ thuật nội soi phẫu thuật bệnh lý tuyến giáp, các cô, các chị có vết sẹo ở chân cổ là dấu hiệu mới đi mổ bướu cổ về. Phụ nữ ai cũng thích đẹp, vết sẹo chân cổ ở vị trí dễ lộ, chị em phải tìm đủ cách để che vết sẹo, thậm chí quanh năm phải mặc áo kín cổ. Cuối năm 2001, bác sĩ Lương từ Bệnh viện Bạch Mai chuyển về Bệnh viện Nội tiết T.Ư làm việc với nhiệm vụ thành lập khoa ngoại. Vốn liếng ban đầu của ông là phương pháp mổ bướu cổ học được những năm 1996-1997 ở Pháp, thời gian ông sang học bác sĩ nội trú.

“Tôi vốn là bác sĩ ngoại bụng. Thời gian học ở Pháp tôi học nội soi ổ bụng với giáo sư Michel Vankemei. Phòng mổ bên cạnh giáo sư Michel là của giáo sư Charles Proye, người rất giỏi về phẫu thuật tuyến giáp. Tôi hay lân la sang đó học và được giáo sư chỉ dạy nhiều phương pháp mới, khác với kỹ thuật bóc tách bướu cổ ở Việt Nam lúc đó. Về nước và trở lại Bạch Mai làm việc, tôi đã đưa kỹ thuật bóc tách bướu cổ mới vào áp dụng và đã có bước tiến về thời gian thực hiện ca mổ bướu cổ so với thông thường” - bác sĩ Lương nói.

Có một chút bước tiến nhưng trong bác sĩ Lương vẫn mơ ước có thể nội soi phẫu thuật tuyến giáp, trong đó có bướu cổ, để làm “bay” vết sẹo xấu xí ở cổ cho bệnh nhân. Thời gian đầu những năm 2000, thế giới chưa có ai làm nội soi tuyến giáp nên dù đã phác ra những viên gạch đầu tiên để bắt đầu kỹ thuật nội soi tuyến giáp, mỗi ca mổ mở đều trăn trở nghĩ làm sao để khi thực hiện mổ nội soi được dễ dàng nhất, nhưng bác sĩ Lương vẫn ngại ngần.

Đến năm 2003, khi đọc trên Internet thấy ở Ý và một vài nơi khác bắt đầu manh nha thực hiện nội soi tuyến giáp, bác sĩ Trần Ngọc Lương đã bắt tay vào chọn bệnh nhân, ban đầu chỉ dám chọn bệnh nhân có đường kính bướu cổ 2-3cm và thực hiện ca mổ đầu tiên bằng nội soi. Kết quả thật tuyệt vời: thay vì vết sẹo dài 8-12cm ở chân cổ, phẫu thuật bằng nội soi chỉ còn hai vết sẹo nhỏ 1cm ở nách và ngực, thời gian nằm viện giảm xuống chỉ còn 2-3 ngày, thay vì bảy ngày như thông thường. Vì không còn vết sẹo ở cổ, bệnh nhân rất hài lòng. Cho đến nay đã có 2.000 bệnh nhân, với đường kính bướu cổ có thể lên đến 8-9cm, Basedow thể tích 120mm3 được mổ nội soi ở Bệnh viện Nội tiết T.Ư, tỉ lệ tai biến dưới 0,5%.

Ngoài bướu cổ, đến nay tất cả các bệnh lý tuyến giáp, trong đó có cả bệnh nhân ung thư tuyến giáp có di căn hạch đã được phẫu thuật bằng nội soi. Nhờ có ống kính phóng đại và khả năng đưa camera vào sâu hơn, việc vét hạch di căn ở bệnh nhân ung thư tuyến giáp cũng triệt để hơn. Ngày 26-3 tới, bác sĩ Lương sẽ đi báo cáo thành tựu phẫu thuật nội soi điều trị ung thư tuyến giáp cho 74 bệnh nhân (đến nay tất cả đều còn sống) tại Hội nghị phẫu thuật nội tiết châu Á - Thái Bình Dương tổ chức tại Singapore.

Phóng to

Bác sĩ Trần Ngọc Lương (giữa) trong một lần “xuất khẩu” kỹ thuật mổ nội soi bướu cổ tại Bệnh viện UKM (Malaysia)- Ảnh: Nguyễn Sơn

“Xuất khẩu” nội soi phẫu thuật tuyến giáp

Lúc nào cũng chỉ nghĩ đến chuyên môn Trong nghề y, bác sĩ Lương là người mẫu mực, lúc nào cũng hết lòng quan tâm đến chuyên môn. Cuối năm 2001, khi bác sĩ Lương từ Bệnh viện Bạch Mai về Bệnh viện Nội tiết T.Ư xây dựng khoa ngoại, ban đầu rất khó khăn, nhưng sáng tạo của anh Lương trong kỹ thuật nội soi phẫu thuật bệnh lý tuyến giáp thì cả Đông Nam Á, châu Á đều công nhận, đều đến đây để học. Kỹ thuật nội soi phẫu thuật bệnh lý tuyến giáp không những giảm thời gian phẫu thuật, thời gian điều trị sau mổ, mà còn đáp ứng yêu cầu thẩm mỹ, không để lại sẹo ở cổ sau mổ như trước đây, không ảnh hưởng giọng nói bệnh nhân.

Tính đến tháng 1-2012, lịch học mổ nội soi bệnh lý tuyến giáp của các bác sĩ quốc tế với giáo sư Lương đã kín đến tháng 7-2013! Trong đó, năm 2012 sẽ có các bác sĩ Philippines, Malaysia, Singapore, Ấn Độ, Saudi Arabia sang học. Năm 2013 là bác sĩ Ấn Độ và Pakistan.

“Năm 2007, tôi đi báo cáo về kỹ thuật nội soi bệnh lý tuyến giáp ở Ấn Độ và được chú ý, vì so với kỹ thuật tương tự đang thực hiện trên thế giới, kỹ thuật bóc tách khối u của tôi khác hẳn, bằng cách đi theo đường ngang, tách cơ theo lớp giải phẫu, giúp kiểm soát mạch máu dễ hơn, chống chảy máu. Kỹ thuật này cũng giúp giảm ảnh hưởng đến hai vị trí dễ biến chứng là dây thần kinh quặt ngược - dễ ảnh hưởng đến khả năng nói sau mổ và tuyến cận giáp - dễ tê tay chân sau mổ” - bác sĩ Lương cho hay.

Đã nhiều lần chúng tôi đứng trong phòng mổ của Bệnh viện Nội tiết T.Ư, khi bác sĩ Lương có học trò các nước đến học. So với các phòng mổ bệnh viện T.Ư ở Hà Nội, phòng mổ Bệnh viện Nội tiết khá tồi tàn vì nhà đã rất cũ, nền gạch sứt sẹo, đến mức có bác sĩ người Indonesia đến học đã kêu lên rằng “đây mà gọi là bệnh viện à”. Nhưng trái với vẻ tồi tàn của bệnh viện là sự tự tin của bác sĩ Lương, sự thành thạo về kỹ thuật và thời gian tiến hành ca mổ rất nhanh, chỉ 20-30 phút/ca, và cả về sự vui sướng của bệnh nhân sau ca mổ.

Với chi phí chỉ 500 USD/khóa học kéo dài bảy ngày, theo bác sĩ Lương, với ta là đắt nhưng với nước ngoài lại rẻ. Từ năm 2009 đến nay đã có sáu giáo sư và hàng chục bác sĩ Singapore, Malaysia, Indonesia, Ấn Độ, Philippines... sang học nội soi phẫu thuật bệnh lý tuyến giáp với bác sĩ Lương. Ở trong nước, các bệnh viện Chợ Rẫy, Hoàn Mỹ Cửu Long Cần Thơ, Đa khoa Cần Thơ, Việt Tiệp Hải Phòng, Đa khoa Nghệ An... cũng đã học và triển khai phẫu thuật nội soi bệnh lý tuyến giáp cho bệnh nhân địa phương.

Việt Nam có gần 90 triệu dân và 5-7% trong đó bị bướu cổ. Những ngày mùa hè, trung bình mỗi ngày có 20 ca phẫu thuật bệnh lý tuyến giáp tại Bệnh viện Nội tiết T.Ư. Còn mùa đông, mồng 10 tết bác sĩ Lương sẽ bắt đầu ca mổ đầu tiên. Tuần tự như thế, đông cũng như hè, thời gian nhiều nhất trong ngày của bác sĩ Lương là đứng trong phòng mổ. Ai nói đến bác sĩ Lương đều khen ngợi gương mặt đôn hậu lúc nào cũng như đang cười.

Bác sĩ Lương bảo đến tuổi này rồi ông mới thấy nghề y nhiều áp lực, nhưng lúc đứng trong phòng mổ chỉ còn mình và bệnh nhân, thành công hay thất bại đều do mình quyết định, lúc đó áp lực đều tan biến, chỉ còn lại sự say mê. Thật may mắn là mấy chục năm rồi sự say mê ấy vẫn còn nguyên vẹn.

15 thành tựu y khoa nổi bật nhất trong hơn 10 năm qua ở Việt Nam 1- Ghép đa tạng từ người cho chết não - Bệnh viện Việt Đức. 2- Ghép tim trên người lấy từ người cho chết não - Bệnh viện Đa khoa T.Ư Huế. 3- Ghép tạng - một thành tựu nổi bật được thực hiện tại Viện quân y 103 Học viện Quân y. 4- Tim mạch can thiệp, Viện Tim mạch quốc gia. 5- Kỹ thuật can thiệp trong lòng mạch, điều trị bệnh lý mạch máu não - Bệnh viện ĐH Y dược TP.HCM. 6- Phẫu thuật nội soi tại Bệnh viện Nhi T.Ư vươn tới tầm cao thế giới. 7- Nội soi phẫu thuật bệnh lý tuyến giáp - Bệnh viện Nội tiết T.Ư. 8- Ứng dụng kỹ thuật vi phẫu trong điều trị tổn thương bỏng sâu và tạo hình sẹo bỏng, khuyết hổng mất da, Viện Bỏng Lê Hữu Trác. 9- Ghép tế bào gốc tạo máu điều trị các bệnh máu, Viện Huyết học và truyền máu T.Ư. 10- Thụ tinh trong ống nghiệm. 11- Nghiên cứu sản xuất văcxin ngừa cúm A/H5N1 và cúm A/H1N1 của Công ty văcxin và sinh phẩm số 1. 12- Thiết lập sản xuất văcxin ngừa cúm A/H1N1 theo chuẩn WHO-GMP ở Viện văcxin và sinh phẩm y tế. 13- Cụm công trình nghiên cứu cây trinh nữ hoàng cung - Công ty TNHH Thiên Dược. 14- Cụm công trình nghiên cứu dược liệu - Công ty cổ phần Dược liệu T.Ư 1. 15- Hỗ trợ chuyển giao công nghệ cho tuyến dưới - Bệnh viện Chợ Rẫy.