Phóng to

Thưởng thức kiểm bán trên vỉa hè đường Nguyễn Đình Chiểu, TP Cần Thơ - Ảnh: P.S.Lộc

Nhiều người dân ở Cầu Kè nói ăn kiểm tại nhà vẫn không ngon bằng tại chùa - chùa Ông Bổn. Chùa Ông Bổn là tên dân dã, tên chữ là Vạn Niên phong cung. Cung ở đây có nghĩa là miếu. Vu lan thắng hội ở Vạn Niên phong cung không diễn ra vào ngày rằm tháng 7 mà bắt đầu từ ngày 25 đến 28 tháng 7 âm lịch. Trong các ngày 25 đến 27, chùa liên tục tổ chức những buổi trai đàn, gọi “làm chay”. Bá tánh hàng chục ngàn người từ các tỉnh thành xa gần nô nức đến dự, xem ông Bổn với thế lực siêu nhiên rạch lưỡi, quất trái chông nhọn sắc quanh mình, múa kiếm... trong tiếng nhạc Tùa lầu cấu nôn nao, thúc giục, đều được dùng cơm chay hưởng lộc, trong đó có món kiểm.

Kiểm được làm từ bột khoai, bột báng, tàu hủ ky, khoai lang, phổ tai, nấm mèo, khoai cau, khoai mì, chuối xiêm chín, mít chín, cơm dừa, bí rợ... đặc biệt là sa kê, cùng nguyên liệu “cốt lõi” là nước dão dừa và nước cốt dừa. Tất cả các nguyên liệu trên cho vào nồi cùng nước dừa dão, muối, đường, hầm trên bếp. Kiểm chín tỏa mùi thơm béo, múc ra tô, chan nước cốt dừa, rắc đậu phộng rang (đã tách vỏ lụa) đâm sơ lên mặt.

Múc một muỗng củ quả này cho vào miệng, ta nghe vị ngọt của chuối xiêm chín, bí rợ, khoai lang, khoai cau và mít hầm rục; của những miếng tàu hủ ky dai thơm mùi khói bếp; của những hột bột báng nở tròn trơn tuột; những sợi cơm dừa, những cọng bột khoai giòn dai sần sật tê mê miệng lưỡi... Hòa trong vị ngọt mặn béo của nước cốt dừa là vị béo của đậu phộng rang nổ giòn trong răng. Nhưng nổi bật hơn hết là cái “vị không vị” của sa kê. Những miếng sa kê làn lạt, dai dai, khẽ nhai vị ngọt, vị mặn, vị béo của nước kiểm từ bên trong tiết ứa đầy vòm họng, càng ăn càng bắt mê.

Không biết kiểm có nghĩa là gì, là tiếng Việt hay tiếng Tiều (Triều Châu, Quảng Đông, Trung Quốc) của đồng bào Hoa định cư hàng trăm năm tại vùng đất xa xôi của tỉnh Trà Vinh này? Có thể đoán kiểm là món ăn được thăng hoa từ món tàu thưng, có nghĩa canh đậu của người Tiều. Tàu thưng được nấu bằng đậu xanh hột, nhãn nhục, táo tàu... với nước dão dừa xiêm. Trong quá trình định cư tại đồng bằng sông Cửu Long, người Tiều lấy vợ người Việt để phụ trách nấu nướng. Từ đó món tàu thưng được các bà nội trợ Việt giản lược một số nguyên liệu, hòa trộn món bí hầm dừa thành kiểm, vừa giữ bản sắc ẩm thực Tiều vừa có nét văn hóa ẩm thực Việt đồng bằng sông Cửu Long - là nước cốt dừa.

Thưởng thức kiểm ở Vạn Niên phong cung ngon tuyệt là vì nguyên liệu tươi nguyên nấu trong chảo đụng. Kiểm còn được các bà thợ nấu dồn tâm dồn ý vào, những mong thánh thần phò trợ ông bà cha mẹ họ siêu sanh miền lạc cảnh, riêng gia đình họ làm ăn tấn tới trong suốt một năm dài. Có lẽ vì vậy mà món ăn “có thần” khiến ta luyến nhớ?