Bà cụ và thau dưa môn muối chua - Ảnh: Trân Duy

Bất ngờ là bởi tết rồi về miền Tây, ghé qua một ngôi chùa được đãi món dưa môn xào dầu phụng. Ghé thăm nhà vài người bà con, khi kể chuyện còn được đãi thêm món dưa môn chấm cá đồng kho tộ, dưa môn gỏi tép mương với đậu phộng rau răm, dưa môn thịt gà nấu chua.

Hỏi thăm mới biết môn ưa mọc hoang hai bên bờ kênh, mương, rạch, mé sông hoặc vùng ruộng lầy. Người xưa cứ trước tết là bơi xuồng theo ven sông, lạch cắt nhánh môn non về làm dưa, vì gần tết được cho có nắng tốt, phơi môn mau héo.

Thứ nữa, sau tết ngán thịt thà, nóng nực thì cứ giở khạp dưa ra ăn với các món cá kho, canh chua hay xào chay… rất được cơm.

Còn vì sao ít ai chịu làm vì loài môn rất ngứa, khi cắt và tước vỏ lụa không khéo sẽ rất khó chịu. Giờ thì môn hoang khó kiếm rồi, nên nhiều khi người ta dùng cả bạc hà (dọc mùng) để muối.

Cách muối môn không khó, chỉ hơi mất công một chút. Môn cắt mang về rửa sạch bùn đất rồi trải ra nia hay mâm phơi nắng cho héo, sau đó mang cắt khúc rồi bóp với muối.

Với môn thì phải chà xát, bóp muối thật nhiều mới hết chất ngứa. Còn bạc hà thì ít hơn. Sau đó vắt cho thật ráo nước rồi cho vào khạp hay hủ sành sứ, thủy tinh...

Nước muối nấu nêm tùy khẩu vị, thường pha lợ để nguội rồi đổ vào khạp cho ngập mặt môn, ép chặt mặt trên để dưa luôn được ngập nước.

Để khạp dưa thơm và mau chua hơn, nhiều người pha thêm một chút nước cơm. Ba bốn ngày sau, ngó thấy dưa môn ngả sang màu vàng, mở nắp hũ nghe dậy mùi chua và thơm là có thể ăn được.

Dưa môn muối chua - Ảnh: Trân Duy

Gánh dưa môn muối chua của bà cụ, gọi là gánh nghe to tát, thực tế một đầu chỉ là thau dưa môn muối, đầu kia là rổ trầu cau, khăn rằn của bà cụ. Hỏi thăm, cụ nói tiếng được tiếng mất theo kiểu nhớ đâu nói đó của người già.

Cụ nói mình năm nay 86 tuổi, tên gì không nhớ, nhà bên quận 8. Vườn trũng còn ít môn ngọt nên năm nào sau tết cụ cũng cắt làm môn muối, rồi gánh ra quanh khúc đường này bán. Thường cho những người mua về xào chay.

Khách quen ghé mua ủng hộ cụ khá đông. Một chị ve chai đẩy xe ngang lởi xởi: “Mấy hôm nay kiếm bà hoài hỏng thấy”. Chị còn giải thích cách nấu nướng món môn này cho những người tò mò vì không biết bà cụ bán món gì.

Còn bà cụ cứ bán theo mớ, khách mua 5.000, 10.000, 20.000, 50.000 đồng... Cụ dùng một cái bao lồng vào tay, bốc dưa vào bao sạch cho khách.

Vài người dân nhà gần đó cũng bước ra: "Năm nào sau tết bà cụ cũng gánh hàng ra đây, cụ lẫn nhưng dưa môn bao giờ cũng sạch và ngon. Ăn chay mặn gì cũng được. Cứ rủ nhau mua để bà bán mau hết, về kẻo trưa nắng”.

Bên kia gánh là giỏ cau trầu của bà cụ - Ảnh: Trân Duy