Với bìa album theo phong cách tranh của René Magritte, không gian âm nhạc indie rock mơ màng phiêu diêu mang âm hưởng thập niên 1960, ban nhạc The Velvet Sundown đạt cả triệu lượt nghe trên Spotify trước khi được tiết lộ rằng: đây hoàn toàn là một sản phẩm trí tuệ nhân tạo.

Vẻ đẹp chân thật của âm nhạc

Hầu hết người đứng sau những nghệ sĩ AI đều cho biết: bởi họ không thể sáng tác nhạc, sự ra đời của những ứng dụng làm nhạc như Suno hay Udio cho phép họ biểu đạt câu chuyện của mình theo cách trước nay họ chưa từng biểu đạt được. Trước đây, quyền lực biểu đạt nghệ thuật chỉ dành cho người có khiếu.

Nghệ sĩ đương nhiên không thích AI. Hồi đầu năm, hơn 1.000 nghệ sĩ âm nhạc bao gồm cả Paul McCartney, Hans Zimmer, Kate Bush, Tori Amos, Annie Lennox, Pet Shop Boys… phát hành một album, với 13 ca khúc, tên mỗi ca khúc chỉ vỏn vẻn một từ, mà ghép lại sẽ thành: Chính phủ Anh không được phép hợp pháp hoá việc ăn cắp âm nhạc cho các công ty AI hưởng lợi.

Một trong những khoảnh khắc âm nhạc đáng nhớ nhất mà người viết bài trải qua trong năm 2025 là tại buổi hoà nhạc ở Hà Nội trong tour lưu diễn Übermensch của G-DRAGON. Vài lần trong đêm diễn, sân khấu chết, không có gì diễn ra, khán giả đùa: "Có lẽ anh hát mệt quá nên phải nghỉ. Anh già rồi".

Không phải là khi G-DRAGON hoàn hảo trên sân khấu trong những bộ đồ đẹp lộng lẫy, mà chính là lúc anh vắng mặt, thậm chí là chính những khiếm khuyết trong buổi diễn, khiến ta nhớ show diễn ấy hơn. Những khiếm khuyết không làm ta tức giận mà làm ta thích thú. Những khiếm khuyết là điều rất con người.

G-DRAGON mất 7 năm để quay trở lại với âm nhạc. Những người hâm mộ không ngừng kể chuyện về 7 năm G-DRAGON đối mặt với trầm cảm, với khó khăn, với những tin đồn, với sự tan rã dần của Big Bang.

Điểm yếu cũng là nguồn gốc của cái đẹp

Mặc dù là một so sánh không tương đương, nhưng ta hãy nhìn những nghệ sĩ AI. Một năm The Velvet Sundown phát hành 3 album, chất lượng không trồi sụt. Xania Monet cũng ra hai album, một single. AI thì không trầm cảm.

Còn con người thì sao? Taylor Swift, người vẫn thường bị gọi là "cỗ máy" vì tốc độ làm việc không khác gì người máy, ra mắt Life of a Showgirl và bị rất nhiều người… chê: thiếu đam mê, thiếu sự mới mẻ, thiếu cả những đoạn nhạc bắt tai, thiếu sự trải lòng.

Nhưng có lẽ nếu album nào của cô cũng hay như 1989, ca khúc nào cũng đồng đều về chất lượng thì đó mới là điều thực sự gây buồn chán. Taylor Swift cũng đầy bài hát dở, có sao đâu, như thành ngữ "ngay cả Homer còn có khi sai".

2025, ta vẫn được nhìn thấy nhiều vẻ đẹp chân thực trong âm nhạc và câu chuyện của con người.

Swag, một album xuất hiện không kèn không trống của Justin Bieber, một album tự cởi bỏ hào quang của người một thời là hoàng tử nhạc pop, một album dẫu có bài hay bài dở nhưng nó phản chiếu con đường không bằng phẳng để một thiếu niên trở thành một người đàn ông trưởng thành. Mayhem, album mà không ai đặt kỳ vọng quá nhiều vào việc

Lady Gaga còn gây bất ngờ được gì nữa, cuối cùng lại trở thành một "triển lãm" những ý tưởng dị thường.

Một hiện tượng âm nhạc trong năm qua là album nhạc phim K-pop Demon Hunters. Ban nhạc hoạt hình lấy cảm hứng từ K-pop lại càn quét các bảng xếp hạng âm nhạc. Ba nữ thần tượng ban ngày là ngôi sao, ban đêm đi trừ gian diệt ác; và một trong số họ có dòng máu nửa người nửa quỷ.

Câu chuyện với mô típ á thần không hoàn thiện ấy là câu chuyện rất con người: con người luôn có điểm yếu, nhưng đồng thời điểm yếu cũng là nguồn gốc của cái đẹp.

Đây có phải điều ta muốn hay không?

Nick Hustlers là một rapper AI. Nhạc của anh từng được Justin Bieber dùng trên Instagram. Trong một bài báo trên tạp chí The New Yorker về ca sĩ/nhạc sĩ AI, người ta hé lộ về người đứng sau Hustlers.

Đó là… một người thật. Anh là nhân viên văn phòng yêu âm nhạc, thích rap, tuy nhiên "quá già để bắt đầu sự nghiệp rap". AI cho anh sống một cuộc đời khác, không bị giới hạn bởi tuổi tác, tư chất hay may mắn.

Tương tự, đằng sau Xania Monet là một nhà thơ trẻ ở Mississippi. Mặc dù không biết sáng tác nhạc, nhưng cô cho biết toàn bộ câu chuyện trong các bản nhạc viral của Monet đều có thật, dựa trên những vần thơ của chính cô, nhưng được AI tinh chỉnh lại, chuyển thể sang âm nhạc. Monet là một phần nối dài của chính cô. Là AI, nhưng nền tảng của Monet vẫn là con người.

Dù gặp rất nhiều phản đối từ giới nghệ sĩ, các ứng dụng làm nhạc AI vẫn có nhiều người sử dụng. Họ là những người bình thường, không có tài năng thiên phú, nhưng vẫn có mong muốn kể câu chuyện của mình, mong muốn hé nhìn thế giới sáng tạo vốn luôn gắn với cảm hứng thần thánh, chỉ dành cho một số ít người được chọn?

Bất chấp những vùng xám trong tranh cãi về AI, mong muốn ấy chẳng phải cũng đẹp và cũng chân thật? Và đã lâu rồi thế giới mới đứng trước một câu hỏi triết học mới quan trọng như thế: chọn nghệ thuật chân chính hay san bằng quyền sáng tạo cho mọi người?

Có lẽ cách duy nhất để trả lời là đặt ra một câu hỏi khác, như tên album chất vấn các chính sách về AI do hơn 1.000 nghệ sĩ nổi tiếng cùng thực hiện: Is This What We Want? Đây có phải điều ta muốn hay không?

Rolling Stone công bố top 100 bài hát hay nhất năm, Lady Gaga, K-pop Demon Hunters vào top

Tạp chí Rolling Stone vừa công bố danh sách 100 bài hát hay nhất 2025, quy tụ loạt ca khúc tạo nên xu hướng âm nhạc toàn cầu năm qua.