Tiếng rao đã đi vào thơ ca từ ngày xưa. Tiếng rao ấy thật gần gũi, thân thương trong đời sống hằng ngày, nhất là ở phố thị. Thường tiếng rao ấy gắn liền với những người buôn bán sớm trưa dầu dãi. Những tiếng rao ấy cất lên rất giàu cảm xúc, rất đặc trưng. Nhưng đó là của ngày trước...

Ngày nay, mỗi người một kiểu rao hàng. Nhưng lời rao thu sẵn hằng ngày cứ phát lặp lại từ sáng đến khuya. Chỗ chị bán rau vang lên lời mời từng loại rau, không sót loại nào. Kế bên, giọng anh bán củ quả cũng mời chào từng loại dưa, bầu, bí. Chị bán cá ngồi cạnh cô bán tôm, chú bán củ hành cạnh em gái bán trái cây... mỗi người một loa cầm tay, mạnh ai nấy phát.

Bán thì phải rao, người ở chợ nói vậy. Nhưng người đi chợ nghe mớ âm thanh hỗn độn ấy còn phát ngán huống chi những người ở gần đó. Tiếng rao "công nghiệp" phát tự động trên loa trở thành nỗi ám ảnh, sự tra tấn. Người mua người bán đều phải nghe, người đi ngang qua, người ở cạnh đó đều phải nghe.

Tiếng loa cầm tay phát từ chợ nông thôn đến thành thị, từ hẻm nhỏ ra đường lớn, từ chợ to đến chợ tạm, từ ngã tư đường đến cả cổng trường học bệnh viện. Và loa phát từ sáng sớm đến khuya khoắt.

Nhưng tiếng "loa thùng", âm thanh khủng còn khiến người ta người ta điếc đầu, thót tim, mất ngủ, dễ nổi nóng hơn nữa. Đó là tiếng loa âm thanh cỡ lớn từ các cửa hàng quần áo, đồng hồ, mắt kính, quán nhậu..., kể cả những nơi bán đủ thứ đồ gia dụng bày trên vỉa hè, nhất là dịp cuối năm.

Tiếng rao từ loa bán hàng đã "phủ sóng" hầu như mọi nơi, mọi lúc. Ở các ngã tư, người bán hàng trang bị thêm chiếc loa bán các mặt hàng như keo dính chuột, "giày" chân chống xe, trái cây... vô tư phát. Dưới cái nắng chói chang, khói bụi của xe cộ, người đi đường còn phải chịu vài chục giây đến vài phút tra tấn bởi âm thanh phát từ loa mỗi lần dừng đèn đỏ.

Đời sống ngày càng hiện đại, con người bị tra trấn bởi nhiều thứ âm thanh. Tiếng còi xe inh ỏi (nhất là những người bấm còi vô tội vạ), tiếng loa khủng phát ra từ các shop bán hàng... từ nhiều năm đã trở thành nỗi ám ảnh đối với người đi đường, người sống gần đó.

Thế nhưng ngày càng nhiều nơi tự phát những âm thanh chói tai và hỗn loạn vì mạnh ai nấy phát. Ở các khu chợ tự phát, hàng rong vỉa hè, người người trang bị cho mình một loa, vài mét lại có một loa.

Tiếng rao từ bán hàng từ loa công nghiệp này "phủ sóng" khắp nơi. Ai muốn nghe không? Nghe sao cho nổi ngày này qua tháng nọ? Tiếng rao phát từ loa đang tra tấn tinh thần con người.

Tuy nhiên cũng có một số người bán hàng rao bằng loa nhưng tử tế hơn, ít gây phiền hơn. Người đàn ông bán kem vào buổi trưa cuối tuần ở khu phố tôi là một ví dụ. Mỗi lần bọn trẻ chạy đến mua, điều đầu tiên là ông tắt loa, sau đó mới nói chuyện và bán hàng. Cũng có nhiều người mở âm lượng nhỏ, vừa đủ nghe để không gây ảnh hưởng tới cư dân.

Một số người bán hàng cũng mở loa rất nhỏ để không ảnh hưởng tới người đi đường khi dừng đèn đỏ. Nhưng số người ý thức này rất ít so với những người vô tư hoặc cố ý phát loa lớn hơn.

Để âm thanh này không còn là nỗi ám ảnh của người dân, điều quan trọng nhất chính là sự kiểm soát quyết liệt từ cơ quan chức năng.

Cần phải có những quy định riêng từng khu chợ, từng khu phố và xử phạt nghiêm nơi nào mở âm thanh quá lớn, nhất là ở các nơi vừa lấn chiếm lòng lề đường vừa phát loa ồn ào.

Trước nay chưa làm được thì nay với nghị định 282/2025 cần siết mạnh tay việc xử lý các kiểu gây ồn bằng loa phóng thanh. Bởi ai cũng có quyền mưu cầu không gian sống yên tĩnh.

Đưa tiếng ồn vào kỷ cương

Cuối tuần rồi, tôi vừa về bên ngoại ở miệt lán Cà Mau và khá ngạc nhiên câu chuyện được bà con bàn tán rôm rả nhất hổm rày là việc hát karaoke gây ồn ào sẽ bị phạt. Bà con bàn tán gì?