Phóng to

Gia đình Đại tướng Võ Nguyên Giáp với hai người khách: Tiana Thanh Nga (áo trắng) - Stirling Silliphant

TTCN - Tháng tư, trong dòng người từ khắp nơi đổ về VN lại có mặt Tiana Thanh Nga, tác giả bộ phim tài liệu kể về hành trình đi tìm cội nguồn VN của chính mình, có tựa From Hollywood to Hà Nội (Từ Hollywood đến Hà Nội - 1993), từng đoạt nhiều giải thưởng tại các liên hoan phim quốc tế.

Năm nay, trở về thăm quê nhà và làm việc, Tiana còn thực hiện một di nguyện của chồng chị: rải tro cốt của ông trên đất nước VN. “Chồng tôi rất yêu mến VN. Anh ấy hiểu về văn hóa, địa lý, lịch sử VN có lẽ còn hơn nhiều người VN!”. Và chị lý giải tình yêu đặc biệt ấy của người chồng đã mất cách đây chín năm: “Có lẽ anh ấy yêu VN kể từ khi anh ấy đọc nhiều sách về Bác Hồ...”.

Phóng to

Tiana (trái) và Phương Thảo - Ngọc Lễ

Chồng chị, Stirling Silliphant, không chỉ là một tượng đài trong lĩnh vực viết kịch bản phim truyền hình, mà ông còn làm phim nhựa và viết tiểu thuyết. Các tác phẩm được nhắc đến nhiều nhất của ông có Naked city (tạm dịch: Thành phố trần trụi), Route 66 (Đường số 66), loạt kịch bản cho phim của ông vua kinh dị Alfred Hitchcock... Stirling Silliphant đã đoạt được nhiều giải thưởng quan trọng trong sự nghiệp của mình như Oscar (1967), Edgar Allen Poe, Quả cầu vàng (hai lần)... Trước khi gặp Tiana, Stirling đã rất quan tâm đến VN.

Còn Tiana Thanh Nga sinh ra trong một gia đình quan chức cao cấp của chính quyền Sài Gòn trước đây. Trong ký ức của chị vẫn đậm nét hình ảnh những cậu bé ngất ngưởng trên lưng trâu mà chị thấy trong những lần theo cha về quê. Và buổi tối, những đốm pháo sáng chiến tranh bắn lên bầu trời đã làm chị run sợ.

“Trong khi thực hiện Từ Hollywood đến Hà Nội, tôi đã gặp một phụ nữ Hà Nội suýt chết sau khi một trái bom Mỹ rơi xuống gần nhà chị mà không nổ. Kể lại câu chuyện đó với tôi mà chị vẫn cười tươi. Tôi cũng đã gặp một phụ nữ sống sót ở Mỹ Lai và cũng ghi hình bà ngoại tôi, người sống những năm cuối đời ở Mỹ, và ngoại đã khóc với tôi rằng “Giờ ngoại nhớ nhà nhưng về không nổi nữa rồi”. 25 người trong cuốn phim ấy giờ đã mất hết rồi” - Tiana Thanh Nga nói. Chị đã “để cuốn phim cũ sau lưng” và đang bắt tay thực hiện một phim mới, dự kiến tựa đề là SomebodyNobodyEverybody - cũng là một phim tài liệu tự sự: somebody là Thanh Nga khi chị còn Stirling Silliphant; nobody là chị hiện giờ khi đã mất Stirling; và everybody là khi Thanh Nga được những người Việt trong nước đón nhận như mọi người Việt, như everybody.

Qua Mỹ lúc lên năm tuổi, lớn lên mỗi khi nghĩ về VN chị lại “ngửi thấy mùi khô mực, mùi sầu riêng; bên tai tôi cứ nghe tiếng rao bán chổi và nhiều âm thanh khác, những tiếng nói cứ réo lên đêm ngày trong tôi: “Vềêê điiii!”. Vì vậy, lần đầu gặp Stirling năm tôi mới 13 tuổi, khi anh ấy hỏi: “Em ưng việc gì nhất trong đời?”, tôi trả lời: Em sẽ về VN để giúp đồng bào mình”.

Lúc gặp Stirling, Tiana đang mang đai nâu karatedo, và cô còn là học trò nữ duy nhất mà Lý Tiểu Long thu nhận để truyền dạy môn Tiệt quyền đạo. Lý đã hết lời khen ngợi Tiana với người bạn thân của mình chính là Stirling Silliphant. Và Stirling nhanh chóng trở thành người “khai tâm” cho Thanh Nga về VN. Nhà điện ảnh nổi tiếng của Hollywood đã đưa sách viết về Bác Hồ cho chị đọc. Năm 16 tuổi, Tiana Thanh Nga đến Hollywood, trở thành diễn viên và kết hôn với Stirling Silliphant.

“Chính anh ấy bảo Thanh Nga nên về VN!- chị hồi tưởng - Là một cựu binh trong Chiến tranh thế giới lần 2, anh ấy nghiên cứu tư tưởng Phật giáo và có tâm hồn rất Á Đông. Năm 1987, chúng tôi cùng về VN nhưng rất khó khăn vì thủ tục xuất nhập cảnh giữa VN và Mỹ còn rất nhiêu khê, phải đi vòng vèo qua ngả nước Pháp.

Đến VN vào lúc các tiện nghi ở đây còn thiếu thốn, nhưng Stirling cảm thấy rất dễ chịu như đang về nhà. Cũng chính anh ấy bảo tôi: Em hãy làm phim về VN đi!”.

Năm 1996 nhà viết kịch bản phim Stirling Silliphant qua đời vì bệnh ung thư. Tháng 4-2005, Tiana Thanh Nga mang tro cốt của chồng về rải xuống sông Sài Gòn, sông Hương (Huế) và vịnh Hạ Long như ước nguyện trước lúc qua đời của ông.