Phóng to

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng trả lời chất vấn - Ảnh: Việt Dũng

Bắt đầu buổi trả lời chất vấn trước Quốc hội sáng 13-11, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng có bài giải trình, báo cáo về tình hình kinh tế xã hội nước ta trong bối cảnh khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế chung của thế giới cùng các giải pháp đã được Chính phủ lựa chọn.

Video clip Phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng

Trong phần giải trình này, một lần nữa, các đại biểu Quốc hội cùng cử tri cả nước được nghe giải thích lại về những nguyên nhân dẫn đến quyết định tạm dừng ký kết các hội đồng xuất khẩu gạo của Chính phủ vào các tháng 4, 5, 6-2008. Sau khi nêu các lý do như các Bộ trưởng NN&PTNT, Bộ Công thương đã trình bày trước đó, Thủ tướng nhận định: Nếu khi đó ta vẫn tiếp tục ký kết hợp đồng mới, có thể sẽ bán được một số ít gạo theo giá cao, nhưng các doanh nghiệp sẽ phải mua vét nốt số lượng gạo tiêu dùng trong nước, từ đó đẩy giá gạo trong nước lên cao, kéo theo các mặt hàng khác, và thế là gia tăng lạm phát. Và nếu vụ xuân hè ở miền Bắc (khi đó vừa phải gieo cấy lại sau đợt rét đậm) thất thu thì khó tưởng tượng được hậu quả. Do đó, Thủ tướng một lần nữa khẳng định trước Quốc hội: chủ trương dừng xuất khẩu gạo khi đó là hợp lý.

Thủ tướng cho biết Chính phủ đang chỉ đạo các bộ ngành làm hết sức để thu mua lượng lúa tồn đọng, giúp nông dân chuẩn bị vụ mùa sắp tới.

Video clip Thủ tướng trả lời chất vấn

Tiếp tục câu chuyện về hạt lúa

ĐB Nguyễn Trung Nhân (Cần Thơ) mở đầu bằng một đề nghị táo bạo: Trong các giải pháp Chính phủ đã và sẽ tiến hành để hỗ trợ nông dân, tôi đề nghị chi 5.000 tỷ đồng, là 5% số bội chi ngân sách để hỗ trợ trực tiếp cho nông dân mua giống, phân bón phục vụ cho vụ mùa tới.

Câu trả lời của Thủ tướng thì không táo bạo như thế: yêu cầu quyết ngay 5.000 tỷ đồng thì Thủ tướng không thể quyết được. Chính phủ đã yêu cầu các Bộ, ngành nghiên cứu các biện pháp cụ thể để hỗ trợ trực tiếp cho nhân dân, cả người trồng lúa lẫn người chăn nuôi trong quyền hạn của mình.

Phóng to

Lúa ở ĐBSCL để năm tháng nay đã bị ẩm vàng mà chưa bán được. Nông dân điêu đứng

ĐB Huỳnh Thị Hoài Thu (Đồng Tháp) thì đề nghị Thủ tướng cho biết rõ hơn về việc chỉ đạo các Tổng công ty lương thực thu mua lúa tồn trữ trong dân, mua theo giá nào? ĐB cũng đề nghị Chính phủ cho xây dựng thêm kho bãi ở ĐBSCL để nâng khả năng tích trữ lúa, giải quyết nhanh cho nông dân.

Phóng to

Đại biểu Huỳnh Thị Hoài Thu: "Thủ tướng hãy cho nông dân biết các Tổng công ty sẽ thu mua lúa theo giá nào..". - Ảnh: Việt Dũng

Thủ tướng nhắc lại một ý kiến của Thủ tướng Võ Văn Kiệt từ những năm 1990: cần xây dựng kho chứa lúa ở ĐBSCL. “Khi anh Kiệt nói vậy, chúng ta chưa có kho. Hiện giờ đã xây dựng được kho chứa 1.300 tấn, nhưng kho của chúng ta chỉ giữ lúa được một vụ (trong khi kho lúa của Thái Lan tồn trữ được 3 năm). Chúng ta muốn có kho giữ 4, 5 triệu tấn lúa để có thể chủ động trong vấn đề giá, nhưng từ mong muốn đến thực hiện thì phải có thời gian, phải làm từng bước.

ĐB Trần Hồng Việt (Hậu Giang) nêu câu hỏi trong tâm trạng vẫn còn day dứt về những thiệt hại mà nông dân ĐBSCL phải gánh chịu khi Chính phủ cho ngừng xuất khẩu gạo: Giá như lúc đó Chính phủ cho xuất ngân sách để mua lúa của dân theo giá thị trường, sau này chủ động xuất khẩu có tốt hơn không? Xin Thủ tướng cho biết giải pháp cụ thể để bù đắp cho dân ngoài việc giãn nợ tín dụng.

Thủ tướng khẳng định: "Không “giá như” gì cả, lúc đó chúng tôi đã mua. Khi đó trong kho chỉ còn trữ hơn một trăm ngàn tấn, đã mua ngay 300.000 tấn, đến nay đã xuất hơn một nửa". Thủ tướng cũng nói thêm rằng khi đó con số này không được công bố.

Thủ tướng cho biết các giải pháp hỗ trợ tổng hợp là: giãn nợ, xóa nợ với các trường hợp thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh, hạ lãi suất cho vay, hỗ trợ trực tiếp cho hộ nghèo, các chính sách bảo hiểm y tế, tín dụng sinh viên, hỗ trợ giáo dục… “Chính phủ đã rất cố gắng, nhưng có thể vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu. Mong nhân dân cùng nhà nước cố gắng để vươn lên”.

ĐB Phạm Quốc Anh và Dương Trung Quốc (Đồng Nai) đưa ra một so sánh đáng giật mình giữa hai con số: theo báo cáo của Thủ tướng, xuất khẩu gạo thời gian vừa qua lãi 60% (1,7 tỷ USD trong tổng số 2,8 tỷ USD), trong khi đó, người nông dân lại chỉ lãi được 5,4%. Vậy số lãi quá lớn ấy rơi vào đâu? Nông dân luôn luôn là người nghèo nhất, Chính phủ cần phân tích kỹ và tính toán sao để nông dân phải là người được hưởng lợi cao nhất từ sản phẩm của mình.

Thủ tướng cho biết đây là số liệu tổng hợp của cả năm, tính từ giá thành tới giá bán nên sẽ có những tỉ lệ khác nhau khi chiết tính theo từng vụ mùa, từng địa phương. Thủ tướng cho biết Chính phủ đang chuẩn bị một đề án sản xuất, xuất khẩu để vừa cải thiện đời sống người trồng lúa, vừa đảm bảo an ninh lương thực và cam kết sẽ triển khai sớm trên cả nước.

Chuyện dài về quản lý nhà nước

Phóng to

Trả lời ĐB Lê Bộ Lĩnh (An Giang) về kế hoạch đối thoại với giới trí thức, khoa học, Thủ tướng cho biết: Tôi đối thoại với các nhà khoa học, giới trí thức hàng ngày. Làm việc với các chuyên gia trong và ngoài nước, đến các trường đại học, tôi luôn lắng nghe. Tôi nghĩ treo bảng, khẩu hiệu lên là "đối thoại với trí thức" thì hình thức quá, tôi không chọn cách đó.

ĐB Lê Bộ Lĩnh (An Giang) đặt vấn đề: Các cú sốc vừa qua với nền kinh tế có nguyên nhân sâu xa từ mô hình tăng trưởng theo chiều rộng, Thủ tướng có thấy là chúng ta nên chuyển sang tăng trưởng theo chiều sâu, chú trọng hơn vào chất lượng hay không?

Thủ tướng không bằng lòng với nhận định này và khẳng định: chúng ta luôn xác định rõ tinh thần phát triển bền vững: tăng trưởng kinh tế một cách hiệu quả, đồng thời đảm bảo công bằng xã hội, xóa đói giảm nghèo và cải thiện môi trường. Chính phủ đang huy động các nhà khoa học, các bộ ngành để chuẩn bị chiến lược phát triển 10 năm (2010-2020) trình Đại hội Đảng với các chính sách tổng thể, đồng bộ trên tinh thần này.

Các ĐB Vũ Hồng Anh, Trần Thị Quốc Khánh (Hà Nội), Phạm Quốc Anh (Đồng Nai) nêu lên những bức xúc của cử tri như: cải cách hành chính chưa đạt yêu cầu, dân bảo rằng “hành là chính”, bộ máy nhà nước còn nhiều cán bộ không quan tâm, nhũng nhiễu dân; Các cơ quan nhà nước thì hay đổ trách nhiệm cho nhau, thực tế thì chức năng của các Bộ cũng mâu thuẫn, chồng chéo nhau, khung pháp lý hiện hành về vai trò chính phủ dường như không còn phù hợp với tình hình hội nhập. Các đại biểu cũng nêu yêu cầu nên chuyển giao một số công việc cho các tổ chức xã hội để giảm thủ tục hành chính.

Thủ tướng khẳng định không đồng ý với nhận xét “hành chính nghĩa là hành là chính”, nhưng đồng tình với việc không chấp nhận những cán bộ tiêu cực, nhũng nhiễu dân.

Phóng to

ĐB Trần Thị Quốc Khánh (Hà Nội): "Cử tri không chấp nhận những cán bộ tiêu cực, nhũng nhiễu trong bộ máy Nhà nước"... - Ảnh: Việt Dũng

Thủ tướng kêu gọi các đại biểu và cử tri cần có cái nhìn công bằng hơn, không qui hiện tượng thành bản chất. Cải cách hành chính thời gian qua đã có những bước tiến dài, có hiệu quả thúc đẩy xã hội cho dù chưa đạt yêu cầu đặt ra là trở thành khâu đột phá. Thủ tướng cho biết các địa phương đều báo cáo rằng hầu hết các cán bộ đều rất tận tụy với dân, số tiêu cực, nhũng nhiễu chỉ là thiểu số và cần được nghiêm túc xử lý khi phát hiện. “Ở đâu cũng có chi bộ Đảng, có đoàn thể, tất cả mọi người cần giữ vững kỷ cương với những phương châm nhất quán: hoàn thiện thể chế, kiện toàn tổ chức bộ máy, xây dựng cán bộ có tâm, có tầm và nghiêm túc xử lý sai phạm".

Về chức năng, nhiệm vụ của các Bộ và Chính phủ, Thủ tướng thống nhất với giải trình của các Bộ trưởng trong phần trả lời hôm qua là có nhiều vấn đề cần có sự phối hợp liên ngành, trong đó có một đơn vị chịu trách nhiệm điều hành chính. Việc tăng hiệu quả phối hợp, quản lý là một quá trình mà các bộ ngành đang cùng nhau cố gắng. Thủ tướng nhận xét 2 năm hội nhập WTO của VN đã có nhiều thành tựu kinh tế, xã hội và cho biết sắp tới sẽ tổ chức đánh giá lại luật Tổ chức chính phủ để đề xuất với Quốc hội những chỉnh sửa cho phù hợp.

Thủ tướng cho biết việc chuyển giao các công việc và các Bộ, địa phương và các tổ chức xã hội đang được tiến hành, có việc còn đang ở giai đoạn nghiên cứu, và tất cả sẽ được thực hiện trên tinh thần phục vụ nhân dân tốt hơn. Thủ tướng nêu ví dụ như việc công chứng đã được giao sang cho tư nhân thực hiện, có ý kiến hoan nghênh nhưng cũng có ý kiến yêu cầu phải xem xét lại.

Các ĐB Nguyễn Đức Hiền (Quảng Ngãi), Nguyễn Thị Hoài Thu (Đồng Tháp) đặt vấn đề về trách nhiệm dự báo, tham mưu cho chính phủ của các Bộ. Dự báo sai gây ảnh hưởng đến các quyết sách, tác động trực tiếp vào đời sống người dân. Thủ tướng sẽ có giải pháp gì để các Bộ phối hợp nhịp nhàng hơn, không còn lặp lại việc này một lần nữa?

Thủ tướng công nhận công tác dự báo ảnh hưởng rất lớn đến việc điều hành, tuy nhiên đã gọi là dự báo thì không thể lúc nào cũng chính xác 100%. So với trước đây, công tác dự báo đã có nhiều tiến bộ nhưng so với yêu cầu thì vẫn sẽ phải tiếp tục cố gắng. Thủ tướng cho biết Chính phủ đã yêu cầu rà soát lại, nâng cao công tác dự báo, bằng cách hoàn thiện thể chế, bổ sung cán bộ, tăng cường cơ sở vật chất. Với ý kiến cần thành lập một cơ quan chuyên môn về dự báo thì Thủ tướng cho rằng không cần thiết, trong các Bộ đều đã có bộ phận này, vấn đề chỉ còn là làm tốt hơn mà thôi.

Cùng với đề tài này, ĐB Dương Trung Quốc (Đồng Nai) hỏi ví von: “Khi các nhạc công có lỗi thì nhạc trưởng có nhận trách nhiệm của mình?”. Thủ tướng trả lời thẳng thắn: Chính phủ là cơ quan cao nhất về quản lý hành chính, khi các thành viên làm tốt thì Thủ tướng cũng có phần được hưởng hiệu quả, các thành viên làm không tốt thì Thủ tướng có trách nhiệm. Trong báo cáo, Chính phủ đã nêu ra 7 nhóm khuyết điểm tồn tại để cố gắng sửa đổi, các thành viên Chính phủ đều đã rất nghiêm túc nhìn nhận.

Chuyện dài quản lý kinh tế

Phóng to

Đại biểu Nguyễn Minh Thuyết: "Tôi muốn Thủ tướng thông tin về vấn đề PCI..." - Ảnh: Việt Dũng

Mở đầu cho câu chuyện về quản lý kinh tế, ĐB Nguyễn Minh Thuyết (Lạng Sơn) đưa ra một câu hỏi nóng: yêu cầu Thủ tướng cho biết kết quả điều tra kết hợp với Nhật Bản vụ PCI đưa hối lộ cho quan chức Việt Nam. Sáng nay các báo đăng các lãnh đạo PCI đã ra tòa và nhận tội tại Nhật Bản, chúng ta không hành động ngay thì sẽ ảnh hưởng đến danh dự đất nước.

Thủ tướng khẳng định phía Việt Nam đã rất chủ động và kiên quyết trong vấn đề này. Ngay khi báo chí Nhật loan tin, Chính phủ đã yêu cầu phía bạn giao hồ sơ để Việt Nam xử lý phần của mình với chủ trương sai phạm đến đâu xử lý đến đó. Thủ tướng cho biết đích thân ông đã yêu cầu cơ quan điều tra làm rõ và Việt Nam cũng đã phối hợp với Nhật Bản lập ủy ban giám sát việc sử dụng vốn ODA.

Phóng to

ĐB Nguyễn Đăng Trừng: "Thủ tướng sẽ chỉ đạo thế nào để các DNNN tăng đầu tư xứng với vai trò đầu tàu" - Ảnh: Việt Dũng

Các ĐB Trần Đình Long (Đăk Lăk), Nguyễn Đăng Trừng (TP.HCM), Nguyễn Ngọc Đào (Hà Nội) cùng đặt ra vấn đề chất lượng, hiệu quả hoạt động đầu tư của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước chưa tương xứng với vai trò đầu tàu, lại còn độc quyền. Thậm chí, EVN còn có những hành động có vẻ như “làm mình làm mẩy” với Chính phủ để được tăng giá điện, hay có thông tin EVN từ chối 13 dự án được nhà nước giao cho… trong khi đó, khối kinh tế nước ngoài đầu tư có hiệu quả hơn…

Thủ tướng cho biết kinh tế đầu tư nước ngoài hiện chiếm 20% GDP, lợi nhuận chính xác thì sắp tới Bộ Kế họach - Đầu tư sẽ tổng kết đánh giá, nhưng chắc chắn không dưới 20%.

Về các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, Thủ tướng nhận xét các đơn vị này đóng vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế, ví dụ như những điều chỉnh trong chính sách tiền tệ vừa rồi mà không có ngân hàng quốc doanh thì không thể thực hiện. Tuy nhiên, cái gì cũng có hai mặt, các đơn vị này đương nhiên cũng có những yếu kém cần phải khắc phục.

Riêng về EVN, Thủ tướng minh oan giúp cho ngành điện về thông tin từ chối 13 dự án (vốn 283 ngàn tỷ đồng) vì lợi nhuận thấp. Thủ tướng cho biết lợi nhuận của EVN khoảng 5% là thấp (vì ngành điện phải tự bù chéo, ngân sách không hỗ trợ những nơi lỗ vốn nhưng phải kéo điện để phục vụ), 13 dự án đó lại bị ngân hàng từ chối cho vay nên Chính phủ cho chuyển sang những ngành năng lượng khác đang có sẵn vốn như than, dầu khí.

Về vấn đề độc quyền, Thủ tướng khẳng định EVN không độc quyền sản xuất nhưng phải giữ độc quyền trong phân phối, truyền tải là “điều tự nhiên” để có thể điều hòa trong cả nước, cho mọi tầng lớp nhân dân. Việc kêu gọi đầu tư vào ngành điện cũng không dễ vì chủ đầu tư luôn yêu cầu phải áp giá điện cao, trong khi nhà nước cần giá điện thấp để phục vụ. Hiện ngành điện mới chỉ có 2 dự án bằng vốn BOT là Phú Mỹ 1 & 2. Thủ tướng cho biết Chính phủ đang giao Bộ công thương làm đề án tách khâu truyền tải phân phối để lập một doanh nghiệp chuyên trách, khâu sản xuất dành cho nhiều đơn vị đầu tư.

Thủ tướng bảo: Tôi không biết thế nào là “làm mình làm mẩy”, nhưng ngành điện thực sự đã hết sức cố gắng. Trong năm qua có hơn 4.000 kỹ sư đã bỏ ngành, đây là việc mà lãnh đạo hết sức trăn trở để tìm hướng khắc phục.

Phóng toĐB Nguyễn Đăng Vang: "Sao không dùng khoản nhập siêu đầu tư cho nông dân đúng mức nhu cầu sản xuất đòi hỏi?" - Ảnh: Việt Dũng

ĐB Nguyễn Đăng Vang (Bình Định)

nêu một đề xuất giảm nhập siêu khá thú vị: giảm các khoản nhập gỗ, trái cây, thịt, sữa… và sử dụng tiền đó đầu tư cho dân trồng rừng, chăn nuôi, nâng cao sản lượng và chất lượng sản phẩm trong nước.

Thủ tướng cho biết rất tâm huyết với những đề xuất này nhưng thực tế thì sản xuất trong nước chưa đáp ứng được nhu cầu (mặt hàng thiết yếu như sữa thì mới đáp ứng được 21% nhu cầu), giá thành lại cao. Điều hành kinh tế bên cạnh bảo hộ người chăn nuôi, trồng trọt còn phải tính đến nhu cầu người tiêu dùng, bảo hộ sản xuất nhưng không thể đóng cửa nhập khẩu… Thủ tướng khẳng định việc điều hành kinh tế luôn đúng trên tinh thần phát huy nội lực trên xu thế hội nhập.

Tương tự, ĐB Nguyễn Hữu Nhị (Nghệ An) cũng đặt vấn đề về cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, chế biến nông sản xuất khẩu. Thủ tướng khẳng định Chính phủ bao giờ cũng xác định không hiện đại hóa nông nghiệp thì không thể phát triển. 20 năm qua nhà nước đã cố gắng hết sức, đạt được nhiều thành quả nhưng so với yêu cầu công nghiệp hóa hiện đại hóa thì còn phải cố gắng nhiều. Chính phủ đã có chương trình hành động vả đang phân công triển khai xuống các ban ngành và quyết tâm thực hiện cho có kết quả tốt.

Kết thúc buổi trả lời chất vấn, còn 16 ĐB đăng ký nhưng chưa được trả lời, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhắn gửi với các đại biểu Quốc hội và toàn thể cử tri: thời gian qua Chính phủ có làm được nhiều việc và cũng còn rất nhiều trăn trở, nhiều việc chưa làm được. Chính phủ cũng như các Bộ ngành cần nhận thức rõ mặt được để phát huy, cần thấy rõ yếu kém để khắc phục, hạn chế. Và việc nhận thức ấy cần sự đóng góp của tất cả các đại biểu Quốc hội cùng cử tri cả nước.