Phóng to

Có đấy, nếu đọc hết những entry trong blog của 5xu (tên blogger) mà anh đã trịnh trọng cho in thành một tập sách đẹp qua cái tên rất thời thượng: Thời tiết đô thị ^(*) với bút danh Phương Cẩm Sa.

Cũng không phải ngẫu nhiên mà tập tạp bút này có tới hai lời tựa: một của GS toán học Ngô Bảo Châu, một của tiến sĩ toán học Ðỗ Quốc Anh. Nó mang một hàm ngôn nữa đằng sau lời giới thiệu: đây là cuộc dạo chơi của những trí thức trẻ, làm khoa học tự nhiên, vào một khu vườn vốn không được coi là lãnh địa của họ: chữ nghĩa và cảm xúc.

Sống, Truyện, Review (Ðiểm phim, sách và nhạc), Văn nghệ sĩ, Nghĩ khác - là những chủ đề khác nhau nhưng rất gắn kết về tư duy và ngôn ngữ trong Thời tiết đô thị.

Không bị mặc định viết sách để in, cũng không bị gò vào một chủ đề nhất định, đối tượng đọc nhất định, tính liên tưởng rộng đến mức phóng túng (và nhiều khi thậm chí lan man), giọng văn tung tẩy đủ cung bậc từ trang nghiêm điềm đạm chuyên môn, hài hước dịu dàng duyên dáng, chua ngoa đanh đá phố phường đến ngọt ngào "trên cả sến" đã khiến tập tản văn có sức hấp dẫn khó tả với cư dân đô thị, đặc biệt là trí thức văn phòng và văn nghệ sĩ cà phê trà chén vỉa hè.

Cái độc đáo nhất của 5xu là có thể bắt đầu một cách cà chớn bông lơn "nhân một ngày nắng không dám bước chân ra ngoài", nhưng lại kết thúc bằng một vấn đề nghiêm túc: "Tham nhũng có hệ thống sẽ là gốc của vấn đề xã hội trầm trọng nhất: phân hóa xã hội" (A Quest). Hoặc từ truyện cười dân gian "đồng nào mua mắm đồng nào mua muối", dẫn đến một khái quát về "dân tộc tính" là kém tư duy kinh tế dẫn đến bất chấp hiệu quả sử dụng đồng vốn vì để xảy ra hiện tượng đảo vốn (đồng mua muối dùng để mua mắm).

Và sau cùng, để bài viết của mình đạt được bất ngờ cao nhất, chàng triết gia trà chén vỉa hè 5xu đặt cho nó cái tên tưởng chẳng liên quan gì: "Nỗi nhớ Mỵ Châu"(!). Nghe đầy vô lý nhưng đọc thấy khá có lý.

Gần như cùng một khoảng thời gian, các "sao" blogger thời Yahoo 360^O cực thịnh, sau khi đã phải ngậm ngùi đóng cửa hoặc chuyển nhà vì "chủ sàn" chơi không đẹp, nay đồng loạt mang những trang nhật ký mạng ra sửa sang, tỉa gọt và trình làng với một gương mặt mới: sách. Và sách ấy đương nhiên là các tập tản văn: Nguyễn Trương Quý, Phạm Quang Vinh, Trần Ðình Dũng, Nguyễn Thị Hậu... và nay là 5xu Phương Cẩm Sa.

Sách của họ có một lợi thế là người đã đọc và comment (bàn luận) trên blog sẽ mua để đọc lại, một lợi thế nữa là tính linh hoạt, tự do, phóng khoáng và tính tương tác mạnh của blog đã khiến các vấn đề mà họ viết trải rộng trên nhiều lĩnh vực, liên quan đến rất nhiều đối tượng khác nhau.

Nhưng đó cũng có lẽ lại là một rào cản vô hình mà không phải ai trong số các "sao" blogger có thể vượt qua: vì xuất phát điểm là viết cho mình, cho một nhóm bạn nên có nhiều entry mới ở dạng "bán thành phẩm". Một chuỗi entry trên blog cá nhân có thể "viết cho sướng", nhưng một tập hợp bài viết thành sách thì không chỉ như vậy.

Vì thế, cảm giác thập thững, trồi sụt khi đọc Thời tiết đô thị cũng như các tập sách - blog là phổ biến. Có lẽ, thời tiết đô thị hiện đại phải là sáng nắng - chiều mưa - trưa gió mùa như vậy chăng?

(*) Tập tản văn của Phương Cẩm Sa - Alpha Book, Mega Book và NXB Thời Ðại ấn hành.