Phóng to

Cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn - Ảnh: T.T.D.

TT - Dư luận đang quan tâm vấn đề tác quyền các tác phẩm âm nhạc của Trịnh Công Sơn, nhất là khi bà Trịnh Vĩnh Trinh - em gái cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn - tuyên bố với báo chí rằng "sẽ làm tới cùng".

Luật sư NGUYỄN VÂN NAM - Công ty luật Nam Hùng - chuyên về Luật sở hữu trí tuệ:

- Thực hiện quyền tác giả các tác phẩm âm nhạc của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn là điều rất cần ủng hộ, nhất là khi VN đã gia nhập Công ước Berne, các công ước về quyền sở hữu trí tuệ, và Luật sở hữu trí tuệ VN cũng đã có hiệu lực.

Về việc xác định tác quyền các tác phẩm của Trịnh Công Sơn được tính như thế nào? Khi VN chưa có Luật sở hữu trí tuệ, chưa tham gia các công ước về sở hữu trí tuệ, cụ thể là trước 1975, thời điểm ra đời của hầu hết các tác phẩm của Trịnh Công Sơn, thì quyền tác giả được xác định như thế nào? Luật sở hữu trí tuệ hiện nay qui định "Quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định", nhưng điều này có áp dụng hồi tố vào thời Trịnh Công Sơn sáng tác không, là vấn đề cần tính toán.

Bên cạnh đó, trong các tác phẩm âm nhạc của Trịnh Công Sơn, liệu có trường hợp nào ông đã chuyển nhượng tác quyền của một hoặc một số tác phẩm nào đó vào lúc ông còn sống không? Nếu có, những tác phẩm đó không thuộc quyền thừa kế tài sản của người được luật định hưởng quyền thừa kế nói trên. Hiện nay, chúng tôi cũng chưa có thông tin về những trường hợp này.

Sau khi đã rõ ràng các việc đó, vấn đề thu tiền tác quyền giữa một bên là người đang giữ quyền tác giả với một bên là người khai thác tác phẩm, sẽ tuân theo nguyên tắc quan hệ dân sự bình thường. Và bởi đây là quan hệ dân sự dựa trên hợp đồng thỏa thuận giữa hai bên, nên mức tiền tác quyền sẽ thu đối với từng tác phẩm, từng trường hợp khai thác, từng đối tượng hợp đồng... sẽ là những thỏa thuận cụ thể.

Phía giữ tác quyền có thể lấy giá cao, và khi đó chỉ những nhà tổ chức biểu diễn, nhà sản xuất lớn, đủ kinh phí mới có thể sử dụng tác phẩm của Trịnh Công Sơn. Ngược lại, người thừa kế quyền tác giả cũng có thể hợp đồng thu tiền tác quyền ở mức giá thấp, phù hợp với thực trạng biểu diễn và sản xuất các chương trình ca nhạc trong nước hiện nay.

Tham khảo ở các nước, tỉ lệ tiền tác quyền âm nhạc được tính 30-40% trên tổng số doanh thu của một bản nhạc được khai thác. Ngoài tiền tác quyền, số còn lại sẽ chia đều cho các bên tham gia phổ biến tác phẩm ấy (ca sĩ, nhạc sĩ, hòa âm phối khí, nhà tổ chức…).

Điều 27 - Luật sở hữu trí tuệ qui định về thời hạn bảo hộ quyền tác giả: b) Tác phẩm không thuộc loại hình qui định tại điểm a khoản này (tác phẩm âm nhạc thuộc nhóm này - PV) có thời hạn bảo hộ là suốt cuộc đời tác giả và năm mươi năm tiếp theo năm tác giả chết; trong trường hợp tác phẩm có đồng tác giả thì thời hạn bảo hộ chấm dứt vào năm thứ năm mươi sau năm đồng tác giả cuối cùng chết. * Theo luật sư PHAN TRUNG HOÀI - người tư vấn pháp lý cho gia đình cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, trường hợp thừa kế quyền tác giả các tác phẩm âm nhạc của Trịnh Công Sơn là thừa kế theo pháp luật, vì Trịnh Công Sơn không để lại di chúc. "Gia đình đã thỏa thuận ủy quyền cho Trịnh Vĩnh Trinh và ra công chứng hợp pháp rồi", luật sư Hoài nhấn mạnh.

----------------------

Từ hàng ghế khán giả

* Theo tôi, Trịnh Vĩnh Trinh hoàn toàn có lý do để đưa ra một cái mốc 300.000 đồng /bài hát của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Có điều dù rằng số tiền tác quyền đó có dùng vào mục đích nào đi chăng nữa, việc này phải được đặt dưới sự quản lý của một tổ chức hay một cơ quan đại diện nào đó. Đừng để vì bất cứ một lý do nào để ảnh hưởng đến một thần tượng, một tài năng âm nhạc mà lâu nay mọi người yêu nhạc mến mộ.

* Nếu cái giá 300.000 đồng/bài được đưa ra như thế, liệu có còn phòng trà nào tiếp tục hát nhạc Trịnh? Vậy nhạc Trịnh đâu còn đến với công chúng một cách dễ dàng nữa. Tác quyền cũng rất quan trọng nên tôi nghĩ chỉ nên thu tiền tác quyền đối với những buổi trình diễn lớn. Còn đối với các phòng trà nhỏ, có thể đưa ra một số tiền nhất định cho một tháng, hay một năm; số tiền nên được đưa ra cho phù hợp với từng phòng trà ca nhạc. Rất mong nhạc Trịnh sẽ mãi trong lòng người hâm mộ và luôn được phát hành rộng rãi cho mọi tầng lớp.

* Những lời ca, nốt nhạc của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã tạo nên một dấu ấn không thể phai nhòa trong lòng tôi, và trong lòng tất cả mọi người yêu nhạc Trịnh. Tôi đã từng lội bộ vào lúc gần nửa đêm, đi hàng chục kilômet để đến một quán cà phê chỉ để nghe nhạc Trịnh.

Nhưng từ nay thì sao?

* Việc thu bản quyền của tác giả là việc đương nhiên và bắt buộc phải làm, nhưng làm như thế nào và quyết định ra sao, theo tôi nghĩ, đó là trách nhiệm và bổn phận của cơ quan có thẩm quyền của nhà nước. Theo tôi biết, một số nước như Anh, Pháp, Đức, Mỹ... có một ban chuyên ngành lo về vấn đề này, họ sẽ tự nghiên cứu và đánh giá về việc thu phí trên để đảm bảo quyền lợi của người sáng tác nhạc cũng như người thưởng thức. Tôi nghĩ cơ quan chức năng có thẩm quyền nên nghiên cứu và thăm dò ý kiến mọi người để có mức thu phí hợp lý.

* Việc thu tiền tác quyền luật đã cho phép, và đây cũng là yêu cầu chính đáng của gia đình cố nhạc sĩ. Và hơn hết là số tiền đó được dùng để làm những việc tốt và có ích, như thông tin bà Trịnh Vĩnh Trinh cho biết sẽ dùng tiền tác quyền cho quĩ học bổng Trịnh Công Sơn. Tôi hoàn toàn ủng hộ việc này. Nhưng về giá cần phải xem xét lại để làm sao nhạc Trịnh tồn tại và phát triển, chứ không đơn giản chỉ là tồn tại. Hi vọng là quĩ học bổng mang tên của cố nhạc sĩ sẽ nhanh chóng hoạt động và mang lại những lợi ích thiết thực, cũng như để hình ảnh nhạc sĩ Trịnh Công Sơn sống mãi trong lòng nhiều thế hệ.