Phóng to

Diễn viên Lý Hương với MC 'Sức sống mới" Ngô Trung Dũng

Theo luật sư Hậu, gia đình cô Hương sẽ trình với tòa án Mỹ bản án đã có hiệu lực pháp luật của Việt Nam và đề nghị tòa án Mỹ xem xét cho thi hành bản án này tại Mỹ.

Trao đổi với phóng viên, đạo diễn Lý Huỳnh, cha của diễn viên Lý Hương, xác nhận việc cô Hương sẽ tham gia phiên tòa xét xử vụ án ly hôn do tòa án Mỹ mở vào ngày mai. Ông cho biết gia đình đã thuê luật sư Marcelo Reyes ở California (Mỹ) bảo vệ quyền lợi cho cô Hương.

Đạo diễn Lý Huỳnh cũng xác nhận việc ngày 2-6, gia đình đã trao cháu ngoại Princess Lam (con của Lý Hương) cho cha cháu là ông Tony Lam thông qua Tổng Lãnh sự quán Mỹ tại TP.HCM. “Pháp luật hai nước có khác nhau nên gia đình tôi rơi vào tình huống rất khó xử” - đạo diễn Lý Huỳnh nói.

Giải quyết song án ra sao?

Thạc sĩ Chu Mạnh Hùng, giảng viên bộ môn Tư pháp quốc tế (khoa Luật quốc tế -Đại học Luật Hà Nội), cho rằng cô Hương là công dân Việt Nam nên việc Tòa TP.HCM thụ lý, xét xử vụ án ly hôn của cô là đúng thẩm quyền; nội dung bản án giao cháu Princess Lam (quốc tịch Mỹ, con gái của cô) cho cô nuôi dưỡng có hiệu lực thi hành trên lãnh thổ Việt Nam.

Bản án ly hôn của Lý Hương và Tony Lam đã có hiệu lực của tòa án Việt Nam tuyên giao cháu Princess Lam (quốc tịch Mỹ) cho mẹ là Lý Hương nuôi, bác yêu cầu đòi nuôi con của cha cháu là ông Tony Lam (Việt kiều, quốc tịch Mỹ). Trong khi đó, án lệnh của tòa án gia đình Mỹ lại quyết định tạm thời giao cháu Princess Lam cho ông Tony Lam giám hộ. Lý Hương bị bắt tại Mỹ vì hành vi đưa con về Việt Nam sống mà không có sự đồng ý của ông Tony Lam, khi đã có án lệnh của tòa án Mỹ tạm giao cháu cho ông Tony Lam giám hộ. Các luật sư nhận định việc tranh chấp quyền nuôi con của Lý Hương và chồng theo tư pháp quốc tế là trường hợp song án.

Còn ông Tony Lam (quốc tịch Mỹ) gửi đơn ly hôn tại tòa án Mỹ và tòa án Mỹ ra án lệnh giao cho ông giám hộ tạm thời đối với cháu Princess Lam cũng thuộc thẩm quyền hợp pháp của tòa án Mỹ. Án lệnh này có hiệu lực thi hành tại Mỹ. Trường hợp này trong Luật Tư pháp quốc tế gọi là trường hợp song án, tức là cả hai bản án của hai quốc gia đều có hiệu lực pháp luật trên lãnh thổ của mình.

Vấn đề là hai nước công nhận phán quyết của nhau như thế nào? Thông thường thì các quốc gia sẽ căn cứ vào hiệp định tương trợ tư pháp đã ký với nhau để giải quyết. Nguyên tắc giải quyết là tòa án quốc gia nào đã thụ lý vụ việc trước sẽ có quyền xét xử, giải quyết vụ việc. Phán quyết của tòa này sẽ được công nhận, cho thi hành tại cả hai quốc gia.

Trường hợp giữa những quốc gia không ký hiệp định tương trợ tư pháp thì giải quyết theo nguyên tắc “có đi có lại”. Tức là ở vụ việc này, Mỹ công nhận bản án của Việt Nam thì ở vụ việc tương tự khác, Việt Nam sẽ công nhận hiệu lực bản án của Mỹ.

Trong vụ cô Hương, để được công nhận bản án của Việt Nam tại Mỹ thì đương sự có thể đề nghị cơ quan tư pháp Việt Nam (thông qua Bộ Ngoại giao, Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ) gửi đơn cho cơ quan tư pháp Mỹ đề nghị công nhận bản án của Việt Nam tại Mỹ.

Nếu tòa án Mỹ đồng ý thì bản án của Việt Nam mới được công nhận và có hiệu lực thi hành tại Mỹ. Nếu họ không chấp nhận thì rơi vào trường hợp song án, không ai công nhận bản án của ai, bản án của quốc gia nào chỉ được thực hiện trên lãnh thổ quốc gia đó.

Tuy nhiên, trong trường hợp này, bản án của Việt Nam vẫn có hiệu lực trên lãnh thổ Việt Nam nhưng một phần của bản án không thể thi hành (vì đương sự buộc phải thực thi bản án của Mỹ). “Cách tốt nhất là hai quốc gia nên thỏa thuận công nhận bản án của nhau theo nguyên tắc “có đi có lại” theo thông lệ quốc tế” - ông Hùng nói.

Có thể giảm án qua thương lượng

Luật sư Lê Thành Kính, Trưởng Văn phòng luật sư Lê Nguyễn, người tham gia bảo vệ quyền lợi cho ông Tony Lam tại phiên tòa ly hôn ở Việt Nam trước đây, cũng cho rằng mặc dù tòa án Việt Nam đã tuyên giao cô Hương nuôi con nhưng bản án này chưa được phía Mỹ chấp nhận. Do vậy án lệnh của tòa án Mỹ vẫn có hiệu lực và cô Hương tự ý giữ con lại nuôi ở Việt Nam nên là người “chống lại án lệnh”.

Cô Hương phải gửi đơn đề nghị tòa án Mỹ công nhận và cho thi hành bản án của tòa án Việt Nam tại Mỹ vì về nguyên tắc thì cơ quan tư pháp không đương nhiên công nhận bản án dân sự của tòa án nước ngoài. Theo đó thì cô Hương còn vô tình bị bắt giam vì tội “bắt cóc trẻ em” và “chống án lệnh” của tòa án Mỹ.

Theo pháp luật Mỹ, vụ việc của diễn viên Lý Hương có thể xét xử theo một trong hai loại tố tụng:

- Xét xử dân sự (vụ án ly hôn và giải quyết quyền nuôi con).

- Xét xử hình sự với tội danh “bắt cóc trẻ con” và “chống án lệnh”. Các tội này có thể thuộc đại hình và có thể bị phạt tù hoặc án treo. Tuy nhiên, đương sự có thể được giảm án qua nguyên tắc “bargaining” (thương lượng). Luật sư của đương sự có thể thương lượng với công tố viên bằng cách đề nghị đưa ra các giải pháp thiện chí để giải quyết vụ việc.

Việc gia đình cô Hương giao cháu Princess Lam cho cha cháu ngày 2-6 là một trong những động thái “bargaining”. Vì vậy có thể đề nghị áp dụng biện pháp phạt tiền. Đây cũng là nguyên tắc tố tụng chung của các quốc gia theo hệ thống pháp luật Anh, Mỹ.

Luật sư Kính nói: “Đây chính là bài học cho các công dân Việt Nam khi kết hôn với người nước ngoài. Phải tìm hiểu kỹ pháp luật của quốc gia sở tại khi giải quyết việc ly hôn và nuôi con. Về sự tham gia của các cơ quan nhà nước, cơ quan tư pháp Việt Nam thì có thể thông qua cơ quan ngoại giao thương lượng để đạt được thỏa thuận giải ””.

Trả lời phỏng vấn của Báo Pháp Luật TP.HCM, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Dũng cho biết sau khi nhận được thông tin từ gia đình của cô Hương, Sở Ngoại vụ TP.HCM đã có công hàm gửi Tổng Lãnh sự quán Mỹ tại TP.HCM xác minh vụ việc. Ngoài ra, Cục Lãnh sự (Bộ Ngoại giao) đã chỉ đạo Đại sứ quán Việt Nam tại Washington DC (Mỹ) và Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại San Francisco (bang California, Mỹ) thực hiện các biện pháp bảo hộ quyền công dân đối với cô Hương. Đại sứ quán Việt Nam và Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Mỹ đang làm việc với các cơ quan chức năng của phía Mỹ để giải quyết vụ việc theo đúng pháp luật, có cân nhắc đến quyết định của tòa án Việt Nam cùng quyền lợi hợp pháp của cô Hương và con.