Phóng to

Du khách Nhật đặt hoa tại đài tưởng niệm các nạn nhân vụ thảm sát Nam Kinh ở thành phố Nam Kinh, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc - Ảnh: Getty Images

Hãng tin AFP cho biết đây là dự án do chính phủ hai nước ủng hộ nhằm tăng cường quan hệ song phương. 10 sử gia mỗi nước cùng đánh giá lịch sử mối quân hệ Nhật - Trung trong hơn 2.000 năm. Bản báo cáo dày 549 trang cho thấy cả hai bên đều đồng thuận rằng cuộc chiến Nhật - Trung năm 1937-1945 là “hành vi xâm lược” của Nhật.

Tuy nhiên, hai bên bất đồng về con số người Trung Quốc bị quân đội Nhật sát hại sau khi quân Nhật chiếm Nam Kinh. Các sử gia Trung Quốc khẳng định số người chết lên đến hơn 300.000, trong khi phía Nhật cho biết có rất nhiều ước tính khác nhau, từ 20.000, 40.000 đến 200.000.

“Không con số nào được chấp nhận vì có nhiều khác biệt trong việc kiểm chứng số liệu theo nghĩa của từ thảm sát”, báo Japan Times dẫn lời giáo sư Sumio Hatano thuộc ĐH Tsukuba. Tuy vậy, cả hai bên đều đồng ý “các vụ giết hàng loạt” tù binh chiến tranh và thường dân đã xảy ra cùng nạn cưỡng hiếp, cướp bóc, phá hoại…

Theo Japan Times, hai bên đồng ý không công bố kết quả nghiên cứu lịch sử quan hệ Nhật - Trung kể từ sau Thế chiến II, bao gồm các nghiên cứu về vụ thảm sát tại Thiên An Môn năm 1989, theo đề nghị của phía Trung Quốc.

Các sử gia Trung Quốc cho rằng vụ Thiên An Môn không liên quan gì đến quan hệ Nhật - Trung nhưng các chuyên gia Nhật khẳng định ngược lại. Ví dụ, Nhật đã dỡ bỏ các cấm vận kinh tế liên quan đến vụ Thiên An Môn đối với Trung Quốc từ trước khá lâu so với các nước phương Tây.

Nhật và Trung Quốc khởi động dự án nghiên cứu lịch sử chung từ năm 2006, khi cựu Thủ tướng Nhật Shinzo Abe và Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào cố hàn gắn quan hệ hai nước đã trở nên xấu đi do người tiền nhiệm của ông Abe là cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi nhiều lần đến thăm đền Yasukuni.