Phóng to

MC Long Vũ

TT (TP.HCM) - Chưa bao giờ có nhiều MC (master of ceremony - người dẫn chương trình) như hiện nay. Trên truyền hình, sân khấu ca nhạc, hội nghị khách hàng, thậm chí trong quán nhậu có “hát với nhau”... luôn có người được gọi là MC. MC nhiều đến mức tưởng như là thừa, nhưng điểm danh lại MC giỏi thì thiếu. Cái khoảng cách giữa thiếu và thừa ấy xuất phát từ tính chuyên nghiệp, mà dẫu muốn, xem ra cũng khó có trong thời buổi hiện nay.

Dẫn chương trình, ai cũng làm được?

Hiện nay chỉ tính riêng ở TP.HCM, số MC đã nhiều vô kể do nhu cầu ngày một tăng. Đã vậy ranh giới để phân biệt giữa MC chuyên nghiệp và không chuyên cũng lằng nhằng không rõ ràng. Ngay một người vốn nổi tiếng như nhà thơ Đỗ Trung Quân - từng làm MC cho một số chương trình lớn - cũng khá có duyên, nhưng để gọi là chuyên nghiệp thì hẳn là chưa.

Phóng to

MC Đỗ Trung Quân trong chương trình của ca sĩ Mỹ Tâm

Trong thực tế, số MC đang đứng trên sân khấu tuy nhiều về lượng nhưng chất không được bao nhiêu. Cứ theo thời gian tồn tại, tên tuổi được khẳng định, từng có mặt trong nhiều chương trình lớn cũng như được người trong giới công nhận, thì các MC có đẳng cấp giỏi hiện chỉ đếm trên đầu ngón tay như Thanh Bạch, Phương Thảo, Minh Hương, Quỳnh Hoa (phía Nam), Long Vũ, Diễm Quỳnh (phía Bắc).

Thu nhập cho một chương trình (ca nhạc, kể cả các buổi truyền hình trực tiếp, diễn đàn...) của một MC vốn không cao lắm, trung bình vài trăm ngàn, trừ các buổi hội nghị khách hàng theo nhu cầu của các doanh nghiệp thì số tiền MC nhận được có thể khoảng vài triệu. Cho nên ngoài Thanh Bạch thì hầu như tất cả các MC có tiếng trong nước hiện tại ai nấy cũng đều có một nghề nghiệp riêng cụ thể.

Phóng to

MC Thanh Bạch

Dù khó định danh, thu nhập chẳng phải là cao, song vẫn có lắm bạn trẻ nuôi mộng nhảy vào nghề này, mong tìm cơ hội đứng trên sân khấu. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể trở thành MC một cách dễ dàng.

Đòi hỏi đầu tiên của một MC thực thụ là khả năng nói trôi chảy đến lưu loát, thanh sắc, ngoại hình ít ra phải dễ nhìn hoặc duyên dáng. Cộng rất nhiều yếu tố quan trọng không kém nữa như sự tự tin khi đứng trên sân khấu, độ nhạy bén, làm chủ tình hình, sự hoạt bát, óc hài hước...

Trong những tình huống xảy ra ngoài kịch bản, khác dự liệu, MC phải giải quyết được một cách thông minh, ổn thỏa nhất. Không ít những MC mới vào nghề, thiếu kinh nghiệm đã phải dở khóc dở cười trước các tình huống khi chương trình bị “tăng-mo” (nội dung bị gián đoạn, ca sĩ không có mặt đúng giờ, xướng tên mời người lên sân khấu nhưng chẳng thấy tăm hơi…).

MC Thanh Bạch được tiếng trong giới là người khéo “chữa cháy” bằng cách xuống tận hàng ghế bên dưới phỏng vấn khán giả (khán giả nhí càng vui), kể chuyện tiếu lâm hoặc múa hát… MC phải vận dụng tất cả sự khéo léo, vốn “tủ” của mình để lấp đi những khiếm khuyết của chương trình, không để khán giả đợi chờ, phát hiện sự cố và la ó.

MC không chỉ nói giỏi mà còn cần phải biết nghe giỏi, “đọc” được diễn biến tâm lý của nhân vật chính, của khán giả và không khí đang diễn ra trong khán phòng.

Đường vào nghề?

Điều thú vị là ngoài MC Thanh Bạch được đào tạo bài bản về sân khấu tạp kỹ ở Nga, các MC chuyên nghiệp của ta hiện nay đa số đều đến với nghề một cách tình cờ do “cơ duyên”.

Lời khuyên của chuyên gia Ashley Hayden(MC gốc da trắng Nam Phi nổi tiếng trên truyền hình, show thời trang): “Hãy quan sát chính mình trước gương và thu âm giọng nói của mình. MC ngoài những tố chất sẵn có phải tự trang bị cho mình kiến thức học qua sách báo... Nếu người MC diễn tốt thì mọi thứ sẽ tốt đẹp, trơn tru. Còn nếu không, rất nhiều trục trặc không ngờ tới sẽ xuất hiện làm hỏng bét chương trình”. Oprah Winfrey (người phụ nữ dẫn chương trình hay nhất nước Mỹ): “Những đòi hỏi quan trọng cho một MC là: 1. Khả năng ngôn ngữ (vốn từ phong phú và diễn đạt trôi chảy) 2. Một vẻ ngoài vui tươi dễ chịu 3. Giọng nói thuyết phục 4. Sáng tạo 5. Tỉnh táo và phản ứng nhanh nhạy 6. Thanh lịch, nhã nhặn và điềm tĩnh 7. Kiểm soát được thời gian”.

Cả ba trường hợp Phương Thảo, Minh Hương, Quỳnh Hoa gần như đều xuất phát từ phong trào thanh niên mà ra. Hay như Anh Tuấn, vốn là nhạc công, cách đây vài năm được đại diện kênh MTV Asia “chấm” làm MC cho chương trình giới thiệu ca khúc MTV Asia và từ đó trở thành MC của nhiều chương trình âm nhạc như Thế kỷ âm nhạc, Trò chơi âm nhạc...

Đa số trở thành người dẫn chương trình khởi điểm do năng khiếu, rồi nghề dạy nghề, tự tích lũy cho mình kinh nghiệm. Ở TP.HCM hiện có một lực lượng trẻ rất đông đảo, năng động tập tễnh làm MC cho các tiệc cưới, quán bar, sân khấu ca nhạc lớn nhỏ như Bích Du, Kiều Vân, Thanh Thảo, Ngọc Tiên, Quỳnh Như (nữ), Quốc Bình, Đức Huy, Triệu Dân (nam). MC trẻ làm trên các chương trình truyền hình thì có Mai Lâm, Thu Trang (HTV)...

Do tập quán, một số lý do khác khách quan và cả chủ quan, ở ta hiện chỉ có MC “đắc nhân tâm” (nghĩa là chỉ nói những điều qui củ, làm cho mọi người vui vẻ, hài lòng) mà thiếu MC có tính cách riêng mạnh mẽ.

MC Thanh Bạch cho biết trên thế giới có rất nhiều MC “tính cách riêng” rất hấp dẫn khán giả, ví dụ như Boris Bruno, Dmitri (Nga) ra sân khấu với bộ mặt bực bội, Chris Rock (Mỹ) thì chuyện gì, tên tuổi ai cũng lấy ra pha trò vui nhộn được...

Mặt khác không thể nói chính xác tuổi thọ nghề nghiệp của người dẫn chương trình bởi nó phụ thuộc vào chính bản thân người MC đó. Trên thế giới có nhiều MC đã lớn tuổi nhưng vẫn rất thu hút được khán giả, “gừng càng già càng cay” như Larry King (Đài CNN) được mệnh danh là “chuyên gia micro số một”, Oprah Winfrey (Mỹ)...

Ở nước ta những MC có thâm niên tương đối lâu trong nghề tuy chưa phải lớn tuổi như Thanh Bạch (20 năm), Phương Thảo, Minh Hương (trên 10 năm)… Họ không hề bi quan về mức độ dài ngắn của tuổi thọ MC. “Nếu giữ phong độ, còn duyên thì vẫn sống lâu được với nghề” - Diễm Quỳnh, đã hơn năm năm làm MC, là gương mặt sáng giá của VTV và các chương trình ca nhạc phía Bắc, tự tin nói.

Đào tạo mỏng manh

Rất nhiều bạn trẻ đã cụ thể hóa ước mơ bằng cách ào ạt đăng ký các khóa học đào tạo MC không chuyên. Có vô số lớp, khóa học đào tạo MC ở NVH Thanh niên TP.HCM, Cung văn hóa Lao động, NVH Phụ nữ, Trung tâm Văn hóa Q.1, Q.3… Các tỉnh lân cận TP.HCM cũng tổ chức các khóa học ngắn ngày, hoặc các buổi trao đổi mời những MC có tiếng của thành phố về truyền đạt kinh nghiệm…

Tuy vậy, giáo trình cho việc đào tạo MC lại không có một tài liệu chính thống nào, hoàn toàn do các MC đứng lớp tự biên soạn từ chính thực tế bản thân đã trải qua. Tài liệu tham khảo dành cho nghề MC cũng cực kỳ hiếm (một vài cuốn sách có giá trị tham khảo bổ ích của học giả Hoàng Xuân Việt, Larry King… về phương pháp giao tiếp, nghệ thuật nói trước công chúng và dẫn chương trình).

Một khóa học nghề MC ở các “lò” NVH Thanh niên hay Cung văn hóa Lao động - hai nơi có tiếng về việc đào tạo MC nhất hiện nay - kéo dài khoảng 30 buổi (có thi cuối khóa), chia ra các nội dung học như: tiếng nói, nghệ thuật sử dụng ngôn từ, nghệ thuật diễn cảm, nghệ thuật thể hiện tâm lý, nghệ thuật trang điểm, phong cách dí dỏm, biên tập và viết lời dẫn, công tác tổ chức hội thi/hội diễn. Nhưng do thời gian đào tạo quá ngắn, thực chất các khóa học này chỉ là giảng cho biết chứ chưa thể gọi là đào tạo chỉn chu một nghề. Các học viên rất ít được thực hành cũng như cơ hội làm MC chương trình chính thức.

HOÀNG VY - TRUNG NGHĨA

__________________________

Hai gương mặt trẻ

Tường Vân

Phóng to

Tường Vân

Điểm hạn chế - ngoại hình nhỏ nhắn - âu cũng chính là điểm mạnh của cô SV khoa Đông phương học Trường ĐH Khoa học xã hội & nhân văn TP.HCM này.

Tường Vân lên sân khấu với phong cách nhẹ nhàng, hiền và gần gũi. Có lẽ vì vậy mà Vân được NVH Thanh niên TP.HCM rất tin tưởng trao nhiệm vụ làm MC suốt ba năm nay cho chương trình ca nhạc dành cho giới SVHS CLB Chiều thứ bảy diễn ra vào mỗi cuối tuần.

Bắt duyên với công việc MC từ khi là đại biểu Liên hoan thanh niên tiên tiến TP.HCM 1998, Tường Vân từng làm MC cho liên hoan ca khúc học sinh THPT toàn thành Chú ve con, chương trình ca nhạc của Trung tâm Ca nhạc nhẹ TP, các đêm văn nghệ Mùa hè xanh dọc cung đường Trường Sơn (theo CLB Giai điệu xanh của Hội LHTN TP).

22 tuổi, giỏi hai ngoại ngữ (Anh, Nhật), hiếu học và may mắn được các đàn chị trong nghề MC truyền đạt kiến thức, Tường Vân đủ nội lực để tiến hơn nữa...

Minh Quân

Phóng to

Minh Quân

Năm 1999, chàng cựu SV khoa sân khấu Trường cao đẳng Văn hóa nghệ thuật TP.HCM này bắt tay gầy dựng chương trình nhạc trẻ CLB Bạn yêu nhạc chiều thứ năm (diễn ra hằng tuần tại nhà hát Bến Thành): làm biên tập, dàn dựng và kiêm luôn dẫn chương trình. Minh Quân chọn nghề MC chính thức từ đó và đến nay vẫn là một MC không thể thiếu của CLB Bạn yêu nhạc chiều thứ năm, lẫn rất đắt sô ở chương trình nhạc sống tại các quán bar, phòng trà.

Rành chuyện làng ca sĩ, ưu điểm nhạy nắm bắt tâm lý khán giả và giỏi tung hứng do xuất thân là diễn viên kịch, Minh Quân nay đã là gương mặt sõi nghề nhất trong số các MC trẻ ở TP. Cao 1,67m, nặng 58kg, từng học khóa đào tạo MC tại NVH Phú Nhuận, Quân cho biết anh sẽ “bền bỉ với nghề MC” vì nó mang lại niềm vui cho mọi người.