Nhà báo Jonathan Wilson nhắc hồi tháng 5-2015, khi Chelsea giành chức vô địch Premier League với chiến thắng vất vả 1-0 trước Crystal Palace. Đó mới là danh hiệu vô địch thứ năm trong lịch sử của Chelsea. Lẽ ra đó phải là một ngày vui, nhưng Mourinho tỏ ra khô khan lạ lùng.

Trước báo chí, ông tuyên bố: “Tôi hạnh phúc vì giành thêm một danh hiệu vô địch Premier League. Tôi là nhà vô địch ở tất cả các đội bóng tôi từng dẫn dắt. Tôi từng đến Inter Milan, Real Madrid và Chelsea. Giành chức vô địch ở Tây Ban Nha với 100 điểm trước một Barcelona xuất sắc nhất trong lịch sử là thành công lớn”.

Jose Mourinho (phải) luôn bị tư tưởng căm thù Barcelona, căm thù Pep ám ảnh. Ảnh: Reuters

Những lời đó không có gì lạ, nhưng Mourinho chêm: “Có lẽ trong tương lai tôi nên thông minh hơn và chọn một đội bóng ở một đất nước nơi giành chức vô địch dễ hơn. Có lẽ tôi sẽ đến một nước, nơi người quản lý trang phục của các cầu thủ có thể làm HLV và vô địch. Có lẽ tôi cần phải thông minh hơn, nhưng tôi thích những thách thức khó khăn”. Bất cứ ai cũng nhận ra rằng đó là lời “đá xoáy” nhắm vào cựu HLV Barcelona Pep Guardiola.

Người ngoài ở Barca

Năm 2013, Pep đến Đức, làm HLV Bayern Munich. Ở Đức, Bayern là bá chủ và luôn là ứng cử viên số một Bundesliga. Tại sao thay vì ăn mừng chức vô địch, Mourinho lại công kích một đối thủ cũ đang làm việc tại một quốc gia khác?

Nhà báo Wilson nhận định thực tế là những phát biểu của Mourinho chỉ là biểu hiện của những gì ông luôn nói và làm từ nhiều năm qua. Rõ ràng là Mourinho bị ám ảnh bởi Barcelona và Pep. Bởi Mourinho từng là thành viên của Barcelona nhưng bị đội bóng xứ Catalan hắt hủi.

Khi HLV Louis van Gaal lên nắm quyền ở Barcelona thay thế Bobby Robson, ông đã cất nhắc Mourinho làm trợ lý theo đề xuất của ông Robson. Ở tuổi 34, đó là bước tiến lớn của Mourinho. Ông từng làm cầu thủ nhưng không thành công và quyết theo đuổi sự nghiệp huấn luyện. Barcelona thời giữa thập niên 1990 là một đội bóng xuất sắc với nhiều ngôi sao bóng đá lớn và triết lý “bóng đá tổng lực” đặc sắc. Khi ông Robson đưa Mourinho đến Barcelona, đó là cơ hội học hỏi tuyệt vời của ông.

HLV Van Gaal và ông Mourinho khi còn làm việc tại Barca. Ảnh: Daily Mail

Thực tế ở Barca, Mourinho chỉ là một người ngoài, ông chưa từng chơi cho Ajax Armsterdam, nơi các HLV vĩ đại của Barca như Rinus Michels và Johan Cruyff xuất thân. Van Gaal ấn tượng với sự thông minh của Mourinho nên đã dạy cho ông nhiều về tư duy chiến thuật. Van Gaal đánh giá Mourinho là “một anh chàng kiêu ngạo, không tôn trọng cấp trên, nhưng đó là điều tôi thích. Cậu ta sẵn sàng phản bác khi nghĩ tôi sai. Cuối cùng tôi lắng nghe cậu ta nhiều hơn các trợ lý khác”.

Barca là nơi Mourinho “học đại học”. Bước kế tiếp là khởi nghiệp. Sau quãng thời gian ngắn ở Benfica tại Bồ Đào Nha, Mourinho được bổ nhiệm tại União de Leiria  năm 2001. Đội bóng nhỏ này chơi thứ bóng đá phản công đầy khó chịu và Porto để ý đến ông. Tại Porto, Mourinho bắt đầu thử nghiệm các ý tưởng bóng đá của ông. Đó là gây sức ép lên đối thủ, phản ứng nhanh khi mất bóng, và đặc biệt là không cần kiểm soát bóng nhiều bởi càng cầm bóng lâu càng dễ sai sót. Tư tưởng này hoàn toàn trái ngược với truyền thống của Barca.

Thành công tại Porto năm 2004 giúp HLV Mourinho (phải) trở thành HLV được săn đón bậc nhất thế giới. Ảnh: ESPN

Thứ nữa là những cú đòn tâm lý trước các trận đấu lớn. Mourinho thường khiêu khích đối thủ, và duy trì quan hệ rất tốt với các cầu thủ. Porto giành chức vô địch quốc gia, cúp UEFA rồi sau đó là Champions League, môt thành tựu phi thường. Năm 2004, Mourinho thực hiện bước tiến kế tiếp trong sự nghiệp là làm HLV Chelsea. Và ông nhanh chóng thành công tại Anh.

Hằn thù vì bị hắt hủi

Nhưng ông chủ Chelsea Roman Abramovich muốn đội bóng chơi tấn công đẹp mắt hơn và có nhiều ngôi sao. Mùa giải 2006-2007 quan hệ của ông với Abramovich xấu đi và đến cuối tháng 9-2007, ông ra đi. Mùa hè sau đó, Barca sa thải HLV và tìm kiếm người thay thế. Giám đốc kỹ thuật Barca Txiki Begiristain phỏng vấn Mourinho và tiết lộ người ra quyết định cuối cùng là Johan Cruyff. Quyết tâm giành chiếc ghế HLV ở sân Nou Camp, Mourinho gọi điện cho chủ tịch Barca Joan Laporta và đề nghị được nói chuyện với Cruyff. Laporta trả lời Cruyff đã quyết định chọn Pep, một người hoàn toàn không có kinh nghiệm. Mourinho nói Laporta đã mắc sai lầm nghiêm trọng.

Dù thành công với Inter Milan 2010 nhưng HLV Mourinho chưa bao giờ quên sự tổn thương mà Barca gây ra cho ông. Ảnh: Getty Images

Trong cuốn tự truyện Goal, giám đốc Barca khi đó Ferran Soriano đánh giá Mourinho là HLV giỏi, nhưng có thể gây căng thẳng dẫn đến nhiều rắc rối. Và Mourinho không bao giờ tha thứ cho Barca. Sau đó, ông trở thành HLV Inter Milan. Mùa giải 2009-2010, Inter giành chức vô địch Champions League. Nhưng chiến thắng lớn nhất đối với Mourinho không phải là trận chung kết trước Bayern Munich, mà là hai trận bán kết trước Barca.

Ở lượt đi, do núi lửa phun các cầu thủ Barca phải đến Milan bằng xe buýt và mệt mỏi, bị đánh bại 3-1. Lượt về là lúc Mourinho báo thù Barca và Pep thành công. Inter chơi phòng thủ dày đặc với 9-10 cầu thủ bảo vệ vòng cấm địa và dù chỉ kiểm soát bóng 19% nhưng chỉ thua vỏn vẹn 1-0, qua đó lọt vào chung kết. Đó là cú đấm thẳng vào triết lý bóng đá của Barca. Sự hận thù của Mourinho đã được thỏa mãn phần nào.

Nhưng Inter chỉ là bước đệm. Mourinho luôn muốn trở lại Tây Ban Nha hoặc Anh, hai nền bóng đá giàu nhất châu Âu. Ông chọn Tây Ban Nha bởi Barca ở đó. Trước đó, Barca thống trị La Liga và Chủ tịch Real Madrid Florentino Perez quyết phá bỏ sự thống trị đó. Mourinho là sự lựa chọn hợp lý. Khi Madrid đến Nou Camp ngày 29-11-2010, họ đứng đầu bảng La Liga. Đó sẽ là thời điểm Mourinho đánh bại Pep. Kế hoạch của ông vẫn là phòng thủ chặt và phản công nhanh. Nhưng Barca làm nhục Real với tỷ số 5-0.

Sau đó, Barca vô địch cả La Liga và Champions League. Tại bán kết Champions League, Real một lần nữa gục ngã trước Barca. Real của Mourinho dùng sức mạnh và những pha phạm lỗi nguy hiểm nhưng không thể cản được đối thủ. Trong cuốn sách về Mourinho, tác giả Diego Torres dẫn nguồn tin từ chính Real khẳng định nhiều cầu thủ và lãnh đạo đội bóng không hài  lòng với chiến thuật tiêu cực của Mourinho, bởi nó phản lại truyền thống tấn công đẹp mắt của Real.

Sự tiêu cực ảnh hưởng đến sự nghiệp

Cuộc đối đầu Real - Barca bị sự thù hận của Mourinho đổ dầu vào lửa, tiếp đến mùa giải sau. Quan hệ giữa hai đội bóng đổ vỡ, các cầu thủ đôi bên căm ghét nhau. Đến mức mà Mourinho chọc tay vào mắt trợ lý HLV Barca Tito Vilanova. Đó là hành vi không thể chấp nhận được và sau này dẫn tới nhiều hậu quả tiêu cực cho Mourinho. Mùa hè năm 2013, Mourinho chia tay Real.

HLV Mourinho móc mắt đồng nghiệp Tito Vilanova. Ảnh: Publico

Khi đó Manchester United đang chọn HLV mới. Và tin từ Anh là David Moyes được chọn thay thế HLV Alex Ferguson. Theo cuốn sách của Diego Torres, Mourinho nổi điên với thông tin này. Bởi ông từng tin rằng mình có quan hệ đặc biệt với ông Ferguson, chắc chắn sẽ được bổ nhiệm làm HLV M.U. Thậm chí ông gọi điện cho người đại diện Jorge Mendes, hỏi xem có cách nào phá thỏa thuận của M.U với Moyes hay không. Có lẽ ông coi đó là sự phản bội thứ hai.

Giám đốc M.U Bobby Charlton từng tiết lộ trên báo Guardian: “Một HLV của M.U không được phép làm điều mà Mourinho làm với Tito Vilanova”. Một nhân viên của người đại diện Jorge Mendes cũng  mô tả Mourinho: “Khi tình hình xấu đi với Mourinho ông ta không bao giờ chịu làm theo ý của CLB”. Đó là lý do M.U từ chối ông. Không còn nhiều lựa chọn, ông quay trở lại Chelsea.

Mourinho (trái) không còn nhiều lựa chọn, ông quay trở lại Chelsea làm việc cùng ông chủ Abramovich - người từng sa thải ông vào năm 2007. Ảnh: Telegraph

Đội bóng có đầy đủ những ngôi sao tấn công sáng giá, nhưng Mourinho vẫn lựa chọn chiến thuật quen thuộc. HLV Van Gaal khẳng định Mourinho luôn tin tưởng vào phòng thủ hơn là tấn công. Và sau khi giành chức vô địch cùng Chelsea, Mourinho lại bị sa thải. Ông lại nói về sự phản bội, lần này là từ các cầu thủ Chelsea. Những tiêu cực mà ông từng gặp phải ở Real giờ tái hiện tại Chelsea, nhưng với cấp độ lớn hơn nhiều.

Nhà báo Wilson cho rằng vấn đề của Mourinho là sau bao năm, ông vẫn bị tư tưởng căm thù Barcelona, căm thù Pep ám ảnh. Sự ám ảnh đó đã dẫn tới những hành động và lời nói tiêu cực, dẫn dắt những diễn biến trong sự nghiệp của ông.

Liệu Mourinho còn tiếp tục như thế này bao lâu nữa? Liệu ông có vượt qua sự ám ảnh này không? Đó là những câu hỏi chỉ Mourinho mới có thể trả lời.