Phóng to

Bệnh xá Medicus ở Pristina (Kosovo) được bí mật chuyển thành nơi thực hiện các ca cấy ghép nội tạng bất hợp pháp - Ảnh: NYT

Ít nhất chín người vừa chính thức bị cáo buộc tham gia mạng lưới quốc tế buôn bán nội tạng người tại Kosovo. Mạng lưới này bán thận và những cơ quan nội tạng khác cho các khách hàng giàu có ở Israel và Canada. Họ được đưa tới một bệnh xá tư nhân ở ngoại ô xập xệ của thủ đô Pristina (Kosovo).Cảnh sát và các quan chức cao cấp của Liên minh châu Âu (EU) cho biết những kẻ buôn lậu đã dụ dỗ người nghèo ở các khu ổ chuột tại Thổ Nhĩ Kỳ, Nga, Moldova và Kazakhstan với lời hứa sẽ trả tới 20.000 USD cho một cơ quan nội tạng. Tuy nhiên, rất nhiều trong số đó không bao giờ nhận được 1 xu.

Từ Kosovo đến Israel, Canada

Cầm đầu mạng lưới này là tiến sĩ Lutfi Dervishi, bác sĩ phẫu thuật và là giáo sư tại Đại học Y dược Pristina. Bệnh xá tư nhân do Arban, con trai ông, quản lý. Những người bị cáo buộc khác là Ilir Rrecaj, quan chức cao cấp tại Bộ Y tế Kosovo; hai người nữa bị cáo buộc các tội buôn bán nội tạng, thực hiện các hành vi y tế bất hợp pháp, tham gia tội ác có tổ chức và lạm dụng quyền lực. Tất cả đều được tại ngoại sau khi nộp tiền thế chân. Một bác sĩ Thổ Nhĩ Kỳ và một nhà kinh doanh tài chính Israel cùng hai bác sĩ khác (một Israel và một Thổ Nhĩ Kỳ) cũng đã bị bắt giữ với tội danh đồng phạm.

Theo AP, mạng lưới này hình thành từ một hội thảo y khoa năm 2006 ở Istanbul, nơi tiến sĩ Dervishi gặp bác sĩ Thổ Nhĩ Kỳ Yusuf Sonmez - người mà theo đánh giá của lực lượng điều tra là một tay buôn nội tạng có tiếng của thế giới. Tiến sĩ Dervishi đã bí mật chuyển đổi bệnh xá Medicus thành trung tâm cấy ghép nội tạng bất hợp pháp do bác sĩ Sonmez thực hiện. Người mua phải trả khoảng 110.000 USD cho một vụ cấy ghép.

Công tố viên của EU Jonathan Ratel cho biết trong năm 2008, 20 người nghèo khổ nước ngoài đã được “tuyển dụng với những lời hứa hão về tài chính”. Tháng

11-2008, cảnh sát đã phát hiện đường dây sau khi tìm thấy thanh niên Yilman Altun (Thổ Nhĩ Kỳ) ở sân bay Pristina trong tình trạng sức khỏe thê thảm. Altun đang chờ chuyến bay để về nước. Anh cho cảnh sát biết mình đã bị lấy cắp thận. Cảnh sát ngay lập tức lục soát bệnh xá Medicus và phát hiện một ông cụ Israel vừa được ghép thận của anh.

Các điều tra viên nghi ngờ vụ việc này chỉ là một phần nhỏ trong mạng lưới buôn bán lớn hơn nhiều có trụ sở ở Israel. Tháng 9-2010, năm bác sĩ từ Nam Phi đã bị cáo buộc tham gia tập đoàn buôn bán thận quốc tế và đã bán hàng chục quả thận của người Brazil và Israel nghèo khổ cho những người giàu có ở Israel.

Cơ quan nội tạng giá rẻ Phóng to Theo một tài liệu nội bộ đề ngày 17-6-2002 mang tên “Nhu cầu mô thô” mà Tutogen cần cho năm tiếp theo: 2.920 xương đùi, 3.000 mào xương chậu, 1.190 gân bánh chè, 3.750 xương bánh chè, 10.200 mạc đùi, 50 xương của hộp sọ, 70 gân gót chân.

Từ Ukraine, qua Đức đến Mỹ

Năm 2009, một đường dây cung cấp nội tạng người khác từ Ukraine qua “trạm trung chuyển” là Đức để đến thị trường Mỹ cũng đã bị phát hiện. Đức là một thị trường nhỏ với nhu cầu hạn chế ở một số mặt hàng nhất định. Chẳng hạn như xương: theo các chuyên viên, mỗi năm ở Đức chỉ có 30.000 ca ghép xương, phần lớn là ghép xương háng và cột sống. Trong khi đó, Mỹ mới là thị trường tiêu thụ khổng lồ.

Theo Hội Bác sĩ giải phẫu chỉnh hình, Mỹ có hơn 1 triệu ca ghép xương mỗi năm. Không ở đâu các cơ quan nội tạng người lại cho phép kiếm được nhiều tiền hơn thế như ở Mỹ. Khi được chia thành nhiều bộ phận nội tạng và được xử lý, một cơ thể người có thể được bán tới 250.000 USD. Theo nhà báo Martina Keller - người thực hiện phóng sự điều tra về đường dây buôn bán này trên báo Der Spiegel (Đức), riêng tại Mỹ các bộ phận người có thể bán được tới 1 tỉ USD mỗi năm.

Công ty Đức Tutogen trả cho đối tác ở Ukraine số tiền cố định cho mỗi cơ quan nội tạng người. Tháng 1-2002, giá là 42,9 euro cho một xương đùi, 42,9 euro cho một xương cánh tay, 13,3-16,4 euro cho một màng ngoài tim. Thậm chí công ty này còn lập hẳn một bảng giá bán sỉ mang tính “khuyến mãi” tăng dần, chẳng hạn xương-gân-xương giá 14,3 euro/cái nếu mua 40 cái một lần, 23 euro/cái nếu mua trên 40 cái và giá 26,10 euro/cái nếu mua trên 60 cái. Một nhân viên tại Viện pháp y của Ukraine có thu nhập khoảng 200 euro/tháng, nên giá cả này đã khuyến khích họ làm sao càng bán nhiều càng tốt.

Hàng ngàn trang báo cáo nội bộ, fax, danh sách mua bán và tài liệu mà tờ báo Der Spiegel đã thu thập được từ năm 2000-2004 cho thấy Tutogen đã cung cấp các cơ quan nội tạng từ tử thi người Ukraine cho thị trường Mỹ. RTI Biologics, một công ty có trụ sở tại Florida (Mỹ) là một thị trường hàng đầu cho mô với doanh số lên đến 147 triệu USD trong năm 2008.

Năm 2008, RTI đã mua lại Tutogen Medical Inc., một công ty Mỹ vốn là công ty mẹ của Công ty Tutogen Medical GmbH. Ở Ukraine, các cơ quan nội tạng người được vận chuyển bằng máy bay đến Frankfurt hoặc Nuremberg, Đức. Từ đó, các cơ quan nội tạng người được vận chuyển đến “tổng hành dinh” của Tutogen ở Neunkirchen am Brand, một thị trấn có 8.000 dân tại Upper Franconia, Bayern, cách Nuremberg vài kilômet về phía bắc. Tutogen có nhiều nhà kho và sử dụng khoảng 140 nhân viên. Đó là một nơi kín đáo dành cho khách người Ukraine và người Mỹ đến thường xuyên bằng máy bay.

Tutogen sử dụng một nhân vật trung gian để đảm nhận việc giao hàng từ Ukraine: tiến sĩ Igor Alechtchenko, chuyên gia pháp y, người giữ mối quan hệ với các viện pháp y khác của Ukraine. Alechtchenko là giám đốc của Bioimplant thuộc Bộ Y tế Ukraine, công ty chuyên về lấy mô. Đó là cái vỏ bọc tốt nhất để tránh bị kiểm soát chặt chẽ khi giao hàng qua biên giới.

Thông qua Alechtchenko, Tutogen đã có trong tay 15 viện pháp y của Ukraine, “những nhà cung cấp hiện thời” vào tháng 11-2001. Chỉ trong năm tài chính 2000-2001, Tutogen đã sử dụng 1.152 tử thi người Ukraine.

Alechtchenko được Tutogen trả tiền trực tiếp, và ông trả một phần tiền cho các bác sĩ thuộc các viện pháp y Dnepropetrovsk, Kiev, Kharkov và các thành phố khác của Ukraine. Theo một tài liệu nội bộ tổng kết “hàng hóa tiếp nhận và trả tiền”, từ tháng 1 đến tháng 8-2001, Alechtchenko nhận được 350.000 euro.