Phóng to

Nhà văn Ann Morgan. Ảnh: BBC

Bà Ann Morgan đã chia sẻ lại những trải nghiệm và những gì bà đã học được từ thử thách này trên BBC. Bài viết giúp những người mê đọc sách thêm yêu những giá trị gì mà sách mang lại cho đời sống - ngay cả khi trong thời đại kỹ thuật số bây giờ sách in ngày càng bị mai một.

"Tôi đã từng cho rằng bản thân mình thuộc loại người theo “chủ nghĩa toàn cầu”, nhưng các kệ sách của tôi cho thấy một sự thật khác biệt. Ngoại trừ một số rất ít tiểu thuyết Ấn Độ và cuốn sách của Úc và Nam Phi lạc lõng, bộ sưu tập văn học của tôi toàn là những tựa sách đến từ nước Anh và Mỹ. Việc đọc của tôi cũng hạn chế trong những cuốn sách được viết bởi các tác giả nói tiếng Anh.

Do vậy, tôi tự đặt ra cho mình một thử thách: cố gắng trong vòng một năm, với mỗi quốc gia - vùng lãnh thổ, tôi sẽ đọc một cuốn sách để tìm hiểu xem mình đã bỏ lỡ mất những gì.

Khó mà tìm cho ra được các nhà xuất bản ở gần 200 quốc gia trên các kệ sách trong các nhà sách địa phương nên tôi quyết định nhờ các bạn đọc khắp nơi trên thế giới giúp đỡ. Tôi tạo một trang blog có tên Một năm đọc hiểu thế giới (A year of reading the world) và đưa ra lời kêu gọi khẩn khoản nhờ mọi người giới thiệu giúp những tựa sách được viết bằng tiếng Anh.

Việc thu thập các cuốn sách được viết hoặc được dịch sang tiếng Anh hết sức khó khăn nhưng sự hưởng ứng từ các bạn đọc khiến tôi hết sức bất ngờ. Trước cả khi tôi hình dung ra, mọi người trên khắp thế giới đã vào trang blog, biết về ý định của tôi và đề nghị được giúp đỡ.

Một số bạn gửi bưu điện cho tôi những cuốn sách được xuất bản ở nước mình. Những bạn khác, vì tôi, đã bỏ ra nhiều giờ đồng hồ tìm kiếm giúp. Chưa hết, có một số nhà văn, ví như Ak Welsapar ở Turkmenistan và Juan David Morgan ở Panama, đã gửi cho tôi những cuốn tiểu thuyết được chuyển ngữ sang tiếng Anh chưa xuất bản của họ, tạo cho tôi cơ hội được đọc những tác phẩm.

Có những nơi rất hiếm có nhà văn viết sách để tôi đọc. Có nước nhỏ lắm như Comoros, Madagascar, Guinea-Bissau hay Mozambique, tôi phải nhờ cậy vào những bản thảo chưa xuất bản. Và đến khi danh sách của tôi đi đến đảo quốc nhỏ xíu Sao Tome & Principe, tôi đã gặp phải trở ngại bởi không có đội ngũ tình nguyện viên nào ở châu Âu và Mỹ dịch giúp tôi tập truyện ngắn của nhà văn Olinda Beja ở đây để tôi có thể đọc được.

Nước Nam Sudan mới thành lập vào ngày 9-7-2011 khiến tôi “quay cuồng” vì quốc gia non trẻ nhất thế giới này dường như không xuất bản một cuốn sách nào kể từ ngày lập nước. Nói chung, lần theo các câu chuyện và thu thập được sách tốn nhiều thời gian hơn là việc đọc. Có nhiều đêm tôi ngồi đọc, dù mắt cay xè do buồn ngủ, để đảm bảo được chỉ tiêu đề ra của mình: mỗi 1,87 ngày phải đọc được một cuốn sách.

Đọc sách giúp bạn cảm thấy không đơn độc. Ảnh: ayearofreadingtheworld.com

Giấc mơ thành hiện thực

Nhưng nỗ lực đã được đền bù xứng đáng. Khi tôi dạo bước xuyên qua các khu vườn văn học đẹp đẽ trên hành tinh, nhiều chuyện khác thường bắt đầu xuất hiện. Khác xa với việc du hành tại chỗ - chỉ ngồi lì một chỗ đọc và nghe - tôi thấy mình đang ở ngay trong vùng hiểu biết của những người kể chuyện. Đi cùng với nhà văn người Bhutan Kunzang Choden, tôi không chỉ đơn thuần tham quan những khu đền đài đẹp tuyệt vời mà còn được quan sát chúng dưới con mắt của một phật tử địa phương. Với sự dẫn dắt thông qua trí tưởng tượng của Galsan Tschinag, tôi đã thả bộ qua những mối ưu tư của một chú bé chăn cừu ở vùng núi Altai, Mông Cổ. Có Nu Nu Yi là người dẫn đường, tôi đã trải qua một lễ hội tôn giáo ở Myanmar từ cái nhìn của một bà đồng chuyển giới.

Tôi phát hiện ra rằng việc thu thập và sắp xếp sách đã mang đến cho tôi thứ mà hiếm hoi lắm một người lữ hành thật sự phải hi vọng mới có thể được trải nghiệm: nó dẫn tôi vào bên trong tâm trí của những cá thể sống ở rất xa xôi và cho tôi thấy được thế giới qua con mắt của họ.

Có tác động mạnh còn hơn cả nghìn báo cáo tin tức, những câu chuyện này không chỉ mở mang trí óc tôi về những nhân tố cốt lõi của cuộc sống ở những vùng đất khác mà còn khiến tôi mở lòng với những cảm nhận có thể có của con người nơi đó.

Và điều ấy hóa ra đã làm thay đổi suy nghĩ của tôi. Thông qua việc đọc những câu chuyện do những bạn yêu sách xa lạ trên khắp địa cầu chia sẻ, tôi nhận ra mình không phải là một con người đơn độc mà là một phần của mạng lưới vươn rộng tới khắp mọi nơi trên thế giới.

Lần lượt từng cái tên quốc gia trong danh sách được khởi đầu như một bài tập nâng cao tri thức lúc khởi đầu đã trở thành những nơi chốn sống động, hứng thú đầy ắp những tiếng cười, tình yêu thương, cơn nóng giận, niềm hi vọng và nỗi sợ hãi.

Những vùng đất đã có thời dường như xa xôi và kỳ lạ giờ trở thành thân thiết và gần gũi đối với tôi - những nơi chốn mà tôi có thể đồng cảm cùng với chúng.

Và hơn tất thảy, tôi đã học được rằng tiểu thuyết làm cho thế giới trở nên hiện thực".