Phóng to

Chị Quyên và con gái đang chăm sóc ngôi mộ của anh Trỗi - Ảnh: T.T.D.

TT - Thời nhỏ đọc Sống như anh (Trần Đình Vân) tôi rất ấn tượng những câu chuyện về chị Quyên và anh Trỗi. Nay trước mặt tôi là chị Phan Thị Quyên - vợ anh Trỗi - vẫn còn đó những câu chuyện nồng nàn về trái tim của người anh hùng...

Trái tim người anh hùng

Hình tượng hiên ngang của anh hùng Nguyễn Văn Trỗi trước lúc hi sinh vẫn đang là thần tượng của bao thế hệ đi sau. Anh hi sinh ở tuổi 24 (15-10-1964 - ngày hi sinh của anh cũng là ngày truyền thống thanh niên công nhân TP.HCM - NV), và mang theo cả câu chuyện tình với người vợ tròn 20 tuổi mới cưới được sáu tháng.

Chị Quyên lần giở lại những lá thư anh Trỗi viết cho mình ngày ấy, nhớ như in lần đầu tiên gặp anh là buổi chiều thứ bảy ngày 9-2-1963 lúc tan tầm, một người đứng bên kia đường áo sơmi trắng dài tay cài măngsét, đóng thùng.

“Chiếc quần tây ống rộng, trong khi thanh niên thời đó mặc ống túm, chùm chìa khóa treo lủng lẳng bên hông, chẳng gây ấn tượng gì” - chị Quyên nghĩ. Anh giới thiệu ngắn gọn: “Tui thứ tư trong nhà, Quyên kêu tui là Tư”. Chị đạp xe đạp, anh chạy chiếc Mobylette bên cạnh. Mối tình đầu của người anh hùng thật bình dị và nồng nàn của những người trẻ trong thời loạn lạc.

Đôi lần chị Quyên cũng sang thăm nhà anh Trỗi ở khu Kiến Thiết, gần Lăng Cha Cả (Tân Bình, TP.HCM). Anh thường mang chiếc đàn mandolin của mình ra khu vườn nhỏ phía sau nhà ngồi đàn cho chị nghe. Quen nhau mấy tháng trời vậy mà chị Quyên vẫn chỉ biết anh tên là Tư. Chị đưa lá thư đầu tiên của anh gửi cho tôi xem mà cho đến giờ chị còn giữ.

Lá thư đề “Thanh Quít (Điện Bàn - Quảng Nam là quê anh Trỗi - PV) ngày 7-4-1963”, trong đó có câu “Chúc em ăn ngon ngủ nhiều và ráng uống mỗi ngày hai lít nước”. Đó cũng là lần đầu tiên anh Tư gọi Quyên bằng “em”. Và đó cũng là lần đầu tiên chị mới hay anh tên là Nguyễn Văn Trỗi nhờ ký tên phía dưới.

Lần về quê, anh mua tặng chị chiếc nón bài thơ Huế với câu thơ “Bước chân ra đất thần kinh, mua về chiếc nón tâm tình tặng em” cùng hai chục đôi đũa nứa. Chị Quyên nói: “Quyên thích đũa mun mà Tư mua đũa nứa?”. Anh lặng lẽ đem cất rồi nói: “Quyên chê đũa xấu thì thôi, mai mốt Tư cho vợ Tư xài”.

Tưởng anh giỡn vậy mà không ngờ ngày đầu mới cưới nhau, anh Trỗi cũng lặng lẽ mang bó đũa nứa ra và nói: “Năm ngoái anh về quê mang vô bó đũa tặng cô bạn gái, cổ chê nên anh ghét quá mang về bảo để mai mốt vợ anh xài”. Chị Quyên hết hồn: “Anh này ghê thiệt”, còn anh cười: “Ủa, em cũng biết cô đó hả?”.

Phóng to

Di ảnh anh Trỗi trước lúc hi sinh - Ảnh tư liệu

Đầm ấm một gia đình

“Đọc Sống như anh, em thích nhất là đoạn ba Trỗi xách nước cho mẹ tắm” - cô con gái 19 tuổi Lê Phan Hồng Nga (con chị Quyên và anh Lê Tâm Dũng - người chồng sau của chị) hồn nhiên nói. Nga biết đến “ba Trỗi” từ lúc còn nhỏ xíu, và không hiểu từ lúc nào hai đứa con anh Dũng đều gọi anh Trỗi bằng ba.

Những đồng đội bảo rằng anh Dũng tự nhận mình là “em của anh Trỗi”. Anh Lê Tâm Dũng tâm sự: “Với tôi, anh Trỗi còn là tình đồng chí đồng đội”. Anh chị đi đến đâu đều dành một phần trang trọng nhất của ngôi nhà làm bàn thờ anh Trỗi.

Ở nghĩa trang thành phố có một ngôi mộ trang trọng của anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi. Nhưng hôm nay tôi lại được đứng trước mộ phần và thắp nén hương cho anh hùng Nguyễn Văn Trỗi ở một nghĩa trang đơn sơ, mộc mạc.

Mộ anh bình dị như bao ngôi mộ xung quanh ở nghĩa trang Văn Giáp, phường Bình Trưng Đông (quận 2, TP.HCM). Đây là nghĩa trang của những người thuộc làng Văn Giáp, Thường Tín, Hà Tây, quê của chị Quyên. Chị Quyên cho biết: “Sau ngày anh Trỗi hi sinh, chị và gia đình đã tìm mọi cách đưa anh về nghĩa trang làng”.

“Tôi muốn anh yên nghỉ trong tình thân gia đình như nguyện ước của anh lúc sinh thời”. Ba má chị Quyên khi mất cũng đều nằm bên cạnh mộ anh. Cứ đến ngày vu lan, tết, đám giỗ là cả nhà chị Quyên lại đưa nhau ra nghĩa trang làng Văn Giáp để chăm sóc mộ phần cho anh. Sắp đến ngày giỗ anh Trỗi, cả nhà chị Quyên lại tất bật lo sắp đặt bàn thờ, mời đồng đội, đồng chí đến nhà để ôn lại những kỷ niệm hào hùng và đằm thắm tình thương của người anh hùng...