Phóng to

Thương hiệu điện thoại di động Nokia được ưa chuộng trên toàn cầu là một trong những niềm tự hào của người dân Phần Lan

TT - Tuổi thọ trung bình 87 tuổi, dân số khoảng 5 triệu người, thu nhập GDP bình quân đầu người 24.000 USD..., đó là những thông tin dễ tìm thấy về đất nước Phần Lan chỉ sau vài giây kích chuột trên Internet. Nhưng có một thông tin thú vị nữa về đất nước Bắc Âu này: trong hai năm 2002 và 2003, Phần Lan luôn nắm ngôi vị số 1 toàn cầu trong hai bảng xếp hạng uy tín của thế giới: năng lực cạnh tranh tăng trưởng (của Diễn đàn kinh tế thế giới - WEF) và “trong sạch” nhất (của Tổ chức Minh bạch quốc tế - TI).

Cạnh tranh = chất lượng công + môi trường kinh doanh bình đẳng

* Chào đại sứ, ngôi vị số một bảng xếp hạng năng lực cạnh tranh tăng trưởng, đứng trên cả người khổng lồ Hoa Kỳ nói lên điều gì về đất nước quê hương ông?

- WEF xếp hạng năng lực cạnh tranh tăng trưởng của các quốc gia dựa trên ba yếu tố chính là nền kinh tế vĩ mô, chất lượng của các thể chế công và sự tiến bộ của công nghệ. Tôi muốn nhấn mạnh tới hai yếu tố sau, hai yếu tố thành công nổi bật của Phần Lan. Chúng tôi có một hệ thống các dịch vụ công hiệu quả, một hệ thống luật pháp chặt chẽ và nhất là việc thực hiện các qui định, luật lệ được thực hiện với mức độ cao.

Phóng to

Đại sứ phần lan tại VN Kari Alanko

Ở Phần Lan, điều mà bạn dễ nhận thấy là “chữ tín” luôn được tôn trọng. Giữa mọi người luôn có sự tin tưởng, giữa các đối tác của một hợp đồng duy trì sự tin cậy lẫn nhau. Đó là bởi mọi người có một nền tảng vững chắc là một nhà nước pháp trị, một tòa án độc lập đem lại công bằng cho mọi người.

Chất lượng các thể chế công là một trong những yếu tố cơ bản tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh. Chính vì vậy mà Phần Lan cũng đứng hạng nhất thế giới về chỉ số cạnh tranh kinh doanh. Doanh nghiệp chỉ có thể tiến hành kinh doanh hiệu quả khi được cung cấp những dịch vụ công như đăng ký kinh doanh, nộp thuế... có chất lượng cao.

Chúng tôi có một nền công nghệ cao, mà ví dụ dễ thấy nhất là thương hiệu điện thoại di động Nokia được ưa chuộng toàn cầu. Nền công nghệ cao có ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng giáo dục. Chúng tôi không có người thất học, hơn nữa học sinh Phần Lan luôn được đánh giá cao ở châu Âu trong khả năng đọc viết trong mọi cuộc khảo sát.

* Một đất nước có hai cái nhất thế giới, hẳn có một bí quyết đặc biệt nào đó thưa đại sứ?

Bởi tài nguyên có thể cạn nhưng tri thức sẽ là chìa khóa mở mọi cánh cửa. Chúng tôi đầu tư mạnh vào giáo dục và công nghệ.

- Tôi nghĩ rằng không hẳn là bí quyết. Đó là sự lựa chọn đúng đắn của những người đứng đầu đất nước khi hoạch định chiến lược phát triển. Vào khoảng đầu những năm 1990, Phần Lan rơi vào sự trì trệ trong phát triển kinh tế. Một trong những lý do là bởi trong suốt một thời gian dài, chúng tôi phụ thuộc nhiều vào thị trường Liên Xô cũ (Phần Lan chung biên giới với Nga, Thụy Điển và Na Uy - NV). Đến khi Liên Xô cũ tan rã, xuất khẩu của Phần Lan giảm sút nghiêm trọng. Cần biết lúc đó chúng tôi xuất nhiều nhất là các sản phẩm từ tài nguyên như giấy, gỗ (vì chúng tôi có rất nhiều rừng), kim loại...

Đất nước đứng trước một sự lựa chọn. Câu hỏi đặt ra là “chúng ta sẽ đầu tư vào đâu?”, “mục tiêu của chúng ta là gì?”. Đó thật sự là những câu hỏi không dễ trả lời. Cuối cùng, tri thức đã được chọn lựa. Hiện giờ, các sản phẩm có hàm lượng tri thức và công nghệ cao như viễn thông, điện tử đã chiếm đa số trong tỉ trọng GDP và trở thành các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Phần Lan, thay thế các mặt hàng khai thác từ tài nguyên.

Phóng to

Nhưng sẽ không thể không nhắc tới yếu tố con người. Người Phần Lan luôn tâm niệm là phải làm việc chăm chỉ. Vâng, nếu muốn đạt được điều gì thì phải lao động vất vả, phải làm trước rồi mới nghĩ tới thành quả. Không có điều gì là tự nhiên đến. Tôi nghĩ đó là một tính cách sống rất đáng quí của người Phần Lan. Chắc cũng bắt nguồn từ điều kiện lịch sử tự nhiên. Chúng tôi có những mùa đông lạnh giá dưới 0OC. Khi đất nước còn trong nền kinh tế nông nghiệp, nếu không làm việc cật lực thì tới mùa đông sẽ không thể có nhà, có thực phẩm, sẽ không thể tồn tại.

* VN cũng đang lựa chọn khoa học công nghệ là chiến lược ưu tiên phát triển. Từ kinh nghiệm của Phần Lan, ông có thể nói gì?

- Tôi có kinh nghiệm đôi chút về giá cả dịch vụ viễn thông ở VN cao như thế nào. Ở Phần Lan, giá cho dịch vụ Internet ADSL vào khoảng 50 USD/tháng, rẻ chừng một nửa so với ở đây. Hoặc một cuộc điện thoại gọi từ Phần Lan về VN chẳng hạn vào khoảng 1,5 EUR/phút, đắt gấp đôi gọi từ Phần Lan về Thái Lan.

Theo tôi, một trong những nguyên nhân khiến Phần Lan có được sự phát triển cao về công nghệ là do chúng tôi mở cửa rộng rãi cho cạnh tranh, nghĩa là bất kỳ doanh nghiệp nào muốn tham gia đầu tư đều được khuyến khích. Chính phủ không hướng doanh nghiệp kinh doanh lĩnh vực gì cụ thể, mà chỉ tạo điều kiện, tạo môi trường tối đa cho các doanh nghiệp kinh doanh. Chỉ có thể có những dịch vụ chất lượng cao và người tiêu dùng được hưởng lợi khi thật sự có một sân chơi bình đẳng giữa các doanh nghiệp. Mà một sân chơi bình đẳng cũng có nghĩa là một sân chơi an toàn.

Trong sạch = công khai và minh bạch

Tôi nghĩ rằng một chính phủ thông minh là một chính phủ hiểu rằng không thể biết hết và cũng không thể gánh vác hết mọi chuyện. Chính vì vậy mà Chính phủ Phần Lan tạo điều kiện hết mức cho doanh nghiệp phát triển, đặc biệt là khu vực tư nhân.

* Thưa đại sứ, có thể nghĩ rằng Phần Lan được xếp hạng “trong sạch” nhất thế giới theo bảng xếp hạng của TI nghĩa là ở Phần Lan không hề có các hiện tượng tham ô, tham nhũng?

- (cười...) Vị trí xếp hạng này nói lên rằng Phần Lan là đất nước ít có tham nhũng nhất mà chất lượng hoàn hảo của các dịch vụ công đã nói điều này. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng tôi không có các hiện tượng “gọi là tham nhũng”. Báo chí gần đây vừa khui ra vụ một anh công chức đã nhận món quà từ một công ty là những tấm vé máy bay để anh ta và gia đình đi nghỉ. Đó là một việc không thể chấp nhận ở đất nước chúng tôi và anh ta buộc phải chịu trách nhiệm về hành vi vi phạm pháp luật của mình.

* Quan chức cấp cao nhất ở Phần Lan bị điều tra liên quan tới tham nhũng là cấp nào thưa ông?

- Cấp bộ trưởng. Vài năm trước, một bộ trưởng đã bị điều tra vì bị tố cáo ra quyết định có lợi cho một công ty mà ông ta có cổ phần. Tôi nghĩ rằng việc trực tiếp nhận hối lộ có lẽ không nhiều nhưng các hành vi trục lợi từ chức vụ của mình thì có. Tuy nhiên, các mức án phạt được qui định rõ ràng và thực hiện nghiêm ngặt, bất kể làm cấp nào.

Chúng tôi cũng có qui định là cán bộ từ cấp vụ trưởng trở lên phải công khai toàn bộ tài sản và các mối quan hệ của mình với các đối tác. Công khai và minh bạch là một yếu tố cực kỳ quan trọng nếu muốn đất nước thật sự “trong sạch”. Một tổ chức báo chí quốc tế gần đây cũng đã xếp hạng Phần Lan là nước có nền báo chí dân chủ và công khai nhất.

Tôi muốn trở lại với câu chuyện “lòng tin”. Ở đất nước tôi, khi một cá nhân bị phát hiện liên quan tới tham nhũng, dù nặng hay nhẹ nhưng hẳn công chức đó đã hoàn toàn đánh mất lòng tin của mọi người.

VN cần đẩy mạnh xơc tiến đầu tư - thương mại

* Thưa ông, mối quan tâm của các doanh nghiệp Phần Lan tới VN là như thế nào?

- Tôi phải thú thật là mối quan tâm từ Phần Lan tới VN như là một điểm đến của đầu tư và kinh doanh còn khá khiêm tốn. Trước hết, chúng tôi là đất nước tương đối nhỏ, vì vậy các doanh nghiệp khi đầu tư ra nước ngoài phải cân nhắc rất kỹ lưỡng. Và sau khi cân nhắc thì họ chọn Trung Quốc hoặc Thái Lan vì họ cho rằng môi trường kinh doanh ở những thị trường này cạnh tranh hơn. Ví dụ như Nokia chẳng hạn, họ chỉ mở một vài xưởng sản xuất trên toàn thế giới thôi và họ đã chọn Trung Quốc.

Trao đổi thương mại giữa Phần Lan và VN cũng chỉ đứng hàng thứ 11-12 trong số các nước ở châu Á. Tất nhiên, một trong những nhiệm vụ của chúng tôi - Đại sứ quán Phần Lan tại Hà Nội - sẽ là thúc đẩy các quan hệ kinh tế song phương. Nhưng phải nói thực là các hoạt động xúc tiến đầu tư - thương mại của VN - chưa hiện diện nhiều ở đất nước chúng tôi.

Tuy vậy, tôi nhìn thấy tại VN một tiềm năng rất lớn. Vào tháng năm tới, bộ trưởng thương mại và hợp tác phát triển của Phần Lan sẽ thăm VN cùng một phái đoàn doanh nghiệp và tôi hi vọng nó giúp tạo động lực cho quan hệ kinh tế giữa hai nước.

* Đại sứ có thể chia sẻ một vài ý kiến để VN có thể cải thiện thứ hạng của mình trong các bảng xếp hạng thế giới?

- Năm 2003, VN đứng hạng 60/102 nước về năng lực cạnh tranh tăng trưởng, cải thiện hai hạng so với năm 2002. Điều này cho thấy VN đang đi đúng hướng. Tinh thần của công cuộc đổi mới cần được tiếp tục. Tôi muốn nhấn mạnh tới việc tạo điều kiện cho khu vực tư nhân phát triển. Ở Phần Lan, khu vực tư nhân giúp tạo ra phần lớn việc làm và tôi chắc ở VN cũng vậy.

Còn về chỉ số tham nhũng, VN xếp hạng 100/133 nước. Điều tích cực là tôi nhận thấy một quyết tâm rất lớn ở VN, đặc biệt là từ các nhà lãnh đạo cấp cao trong việc nhìn nhận tham nhũng như một mối họa cho sự phát triển của đất nước. Việc thực hiện cải cách mạnh mẽ hành chính công và gần đây VN đưa ra xét xử nhiều vụ án có hành vi tham ô, trục lợi cho thấy quyết tâm này.

Tuy nhiên, tôi muốn nhấn mạnh là kết quả xử lý những vụ việc này như thế nào sẽ đóng vai trò quyết định. Và không thể nhấn mạnh tới việc tiếp tục cải cách tư pháp, tạo ra một hệ thống pháp luật hiệu quả và thực hiện các qui định của pháp luật ở mức độ nghiêm ngặt nhất.

* Xin cảm ơn đại sứ.