Phóng to

Hai phóng viên Tuổi Trẻ và Maba

TT - Sống heo hút ven sườn núi, giữa những cánh rừng bạt ngàn vùng biên giới Thái Lan - Myanmar, bộ tộc Kayan còn được gọi là bộ tộc “những cô gái cổ dài” độc nhất vô nhị trên thế giới.

Phụ nữ Kayan dù già hay trẻ đều có những chiếc cổ dài với hàng chục chiếc vòng bằng đồng nặng đến vài kilôgam. Đó không chỉ là những chiếc vòng quanh cổ, mà còn là định mệnh ngàn năm...

Truyền thuyết ngàn năm

Đường đến với bộ tộc Kayan vô cùng hiểm trở. Từ trung tâm tỉnh Mea Hong Son muốn đến khu vực bộ tộc Kayan đang sinh sống là bản Karen lại phải đi tiếp gần 30km đường rừng, có những đoạn phải lội qua suối, men theo những gờ đá dựng đứng trên miệng vực.

Chúng tôi thuê hẳn một chiếc ôtô chuyên chạy đường rừng do một tài xế địa phương tên Kucway (người Thái gốc Myanmar) lái xe dẫn đường đi đến bản Karen từ lúc tờ mờ sáng.

"Bộ tộc Kayan hiện có khoảng 300 phụ nữ, cả già lẫn trẻ. Các cô gái Kayan nổi tiếng là đẹp, đa tình nhất vùng biên giới Thái Lan - Myanmar. Ngoài chiếc cổ dài với những chiếc vòng đồng óng ánh, họ còn có một làn da trắng ngần, những hình xăm hài hòa trên cơ thể và đôi mắt to tròn, lúng liếng cùng một giọng nói nhẹ nhàng, thánh thót như chim.

Đã có những người nước ngoài đến đây "si" các cô gái cổ dài như điếu đổ và định tìm cách lén đưa các cô về thành phố nhưng bị người trong bộ tộc phát hiện, giữ lại. Chưa có một cô gái cổ dài nào bước ra khỏi cánh rừng già này" - Kucway vừa đi vừa say sưa kể về những truyền thuyết.

Xế trưa, xe dừng lại bên một con dốc đứng, Kucway đưa cho tôi ống nhòm, nói: "Đây là cửa ngõ của Kayan, chúng ta đã sắp vào vương quốc của những người cổ dài. Hết đường rồi, chỉ còn cách đi bộ thôi".

Tôi lia ống nhòm theo hướng tay của anh tài xế, thoắt ẩn hiện sau những tán lá rừng và những rặng đồi núi thoai thoải, xuất hiện xa xa những ngôi nhà gỗ, lợp bằng lá khô cất san sát nhau thành từng cụm…

Để xe lại bên góc chân núi, chúng tôi bắt đầu đi bộ men theo con đường rừng. Cùng với nhóm chúng tôi, hai đoàn khách người Pháp và Hà Lan cũng vừa xuống ôtô để bắt đầu hành trình băng rừng vào bộ tộc…

Phóng to

Thiếu nữ Kayan đang kéo chỉ đan thổ cẩm - Ảnh: D.B.

"Lệ làng" Kayan

Lội bộ hì hục ngót chục cây số, cuối cùng chúng tôi cũng đến được lãnh địa của những người cổ dài Kayan, chân tay mỏi rã rời, quần áo ướt sũng vì những đoạn lội qua suối. Cả nhóm ngồi thở dốc ngay lối lên sườn đồi, nơi có khoảng 200 căn nhà gỗ, mái lá cất thoai thoải theo triền núi.

Ngồi nghỉ một lát, đang lững thững định đi thẳng lên khu nhà trong bản, bỗng bị hai người đàn ông Kayan bước ra chặn lại.

"Xin mời các ông mua vé vào tham quan", một người to con, mặc quần đùi, áo thổ cẩm, nói lớn bằng tiếng Anh lơ lớ. Kucway giải thích: "Ngoại trừ người Thái, bất kỳ ai đến đây cũng phải mua vé vào tham quan với giá 300 baht một người. Trước đây, người Kayan bắt cả người Thái phải mua vé tham quan. Nhưng sau chính quyền địa phương can thiệp nên mới chấm dứt. Lệ làng đấy!".

Hóa ra ở tận trong chốn rừng sâu hẻo lánh này, người Kayan vẫn biết kinh doanh. Người Kayan cũng nói được ít tiếng Anh nhờ học từ chính khách du lịch.

Đóng xong mấy trăm baht tiền vé, chúng tôi mới được phép đi vào bản Karen. Hàng trăm phụ nữ Kayan đang ngồi bên các quầy bán quà lưu niệm. Những phụ nữ lớn tuổi, những cô gái mới lớn đến các em bé gái đều có đặc điểm giống hệt như nhau là trên cổ đeo hàng chục chiếc vòng bằng đồng sáng bóng.

Nhìn xa, đầu của họ chỉ như một quả bóng nhỏ đặt trên một hình trụ vàng óng, sáng chóe của đồng. Tôi đếm có những cô gái đeo ở cổ hơn 20 chiếc vòng bằng đồng. Mỗi ống chân các cô, các bà cũng đeo ít nhất 7-8 chiếc vòng đồng. Tính ra trên người họ mang không dưới chục ký kim loại.

Kata, người đàn ông đang ngồi giặt quần áo trước nhà, tỏ vẻ rụt rè khi chúng tôi hỏi thăm nơi ở trọ. Anh bảo phải đi hỏi ý kiến vợ là Maba, trạc 30 tuổi. Trên cổ Maba đeo chừng 15 chiếc vòng khiến cổ cô trông dài cả hai tấc.

Maba ngẩn người ra, khá ngạc nhiên khi nghe nói chúng tôi có ý định ở trọ vài ngày. "Ở đây khách đến rồi về trong ngày, không có ai ở lại bao giờ. Ở đây núi rừng thiêng lắm, người ngoài vào bị ma vật chết".

Nói thì nói vậy nhưng Maba có vẻ tự hào và đưa mắt cười đồng ý cho chúng tôi ở trọ lại nhà cô với giá trọ mỗi ngày 500 baht kèm theo ba điều kiện: được sự đồng ý của trưởng bản, phải để cô cúng ma cho chúng tôi trước khi vào trong nhà và dù có thích cũng không được "bắt cóc" Mati - cô em gái lớn của cô.

Bởi lẽ sau khi cúng ma, chúng tôi sẽ là người của bộ tộc Kayan, có quyền yêu và lấy các cô gái cổ dài làm vợ. Nhưng một khi chúng tôi ra khỏi Kayan thì không còn là người của bộ tộc nữa nên không có quyền đưa vợ hay người yêu đi theo.

Màn đêm buông xuống, làng Karen chìm trong lớp sương mờ ảo của núi rừng hoang sơ. Maba dẫn chúng tôi ra bốn cây cột gỗ thiêng dựng giữa bản, nơi được xem là vùng đất thánh của bộ tộc để làm thủ tục cúng ma.

Chúng tôi quì trước cột, phủ khăn kín mặt, Maba và ba người em gái của mình đi xung quanh, khấn vái liên tục rồi dùng nước tạt vào người chúng tôi đến ướt sũng.

Tôi loay hoay dụi mắt vừa bị nước cúng bắn vào tung tóe thì có một đôi bàn tay thon, mềm cầm khăn lau mặt cho tôi và một mùi hương trầm thoang thoảng. Tôi ngẩng lên và ngỡ ngàng. Trước mặt tôi là một cô gái xinh như mộng: Mati - em gái của Maba...

“Ôi đêm trăng huyền thoại, đêm trăng bí ẩn. Những chiếc vòng sẽ giúp em đẹp thêm. Làm một người đàn bà tốt của làng, làm người vợ tốt của anh”.

Bài dân ca Kayan cất lên trong ánh lửa bập bùng của lễ đeo vòng cổ đầu đời thiêng liêng cho các bé gái và lễ thay vòng cho các thiếu nữ bước vào tuổi trưởng thành.

Chiếc vòng định mệnh ấy đi theo suốt đời người của các cô gái Kayan, không một ai có thể rời bản để đi theo tiếng gọi của tình yêu.

Có rất nhiều truyền thuyết về chiếc cổ dài của phụ nữ Kayan và mỗi truyền thuyết lý giải theo một kiểu, nhưng có một điều chắc chắn rằng là chiếc cổ dài của phụ nữ Kayan đã có từ hàng ngàn năm. Từ khi sinh ra đến khi chết, trên cổ của mỗi phụ nữ Kayan số vòng luôn tăng lên, có người lúc chết mang đến 30 chiếc vòng và cổ của họ được kéo dài đến 50cm! Người Kayan không phải là người gốc Thái Lan, tổ tiên của họ là thổ dân Khumlen sống ở bang Karenni ở Myanmar. Người Kayan di cư đến vùng biên giới Thái Lan do loạn lạc trong những năm nội chiến ở Myanmar và hậu quả mất mùa liên tục do đất đai khô cằn, hạn hán từ những năm cuối thế kỷ 19.

Kỳ tới: Huyền thoại những chiếc vòng "kim cô"