Phóng to

Phẫu thuật cho bệnh nhi xơ hóa cơ Delta tại Bệnh viện đa khoa khu vực Sơn Tây (tỉnh Hà Tây) giữa năm 2006 vừa qua, với kinh phí do bạn đọc báo Tuổi Trẻ đóng góp

Đây là khẳng định của Giám đốc Bệnh viện Nhi T.W Nguyễn Thanh Liêm, chủ nhiệm đề tài nghiên cứu các yếu tố gây xơ hóa cơ Delta tại Hà Tĩnh.

Trao đổi với Tuổi Trẻ chiều qua (16-1), ông Liêm nói:

Trong gần nửa năm qua, chúng tôi đã tìm hiểu 3218 người dân ở ba xã thuộc tỉnh Hà Tĩnh- tỉnh có nhiều bệnh nhân xơ hóa cơ Delta nhất nước. 418 người trong diện nghiện cứu cũng bị xơ hóa cơ Delta. Lứa tuổi có nhiều người bệnh nhất là 6-15 tuổi.

Theo đánh giá ban đầu của chúng tôi, tiêm kháng sinh nhiều lần vào cơ Delta trong giai đoạn trẻ từ 1-5 tuổi là yếu tố nguy cơ chính. Về loại kháng sinh, có ba loại chủ yếu là peniciline, streptomycin và ampiciline. Tuy vậy, có 34% người bệnh không rõ loại kháng sinh.

* Cùng là tiêm nhưng vì sao tiêm kháng sinh có nguy cơ gây bệnh còn văcxin thì không, thưa ông?

- Chúng tôi đánh giá tiêm văc xin không liên quan. Lý do là nhóm được tiêm văcxin và nhóm không tiêm có tỷ lệ xơ hóa cơ Delta như nhau. Trong khi đó số tiêm kháng sinh nhiều lần có tỷ lệ bị xơ hóa cơ Delta cao hơn nhiều lần so với nhóm không tiêm. Tiêm kháng sinh nhiều lần vào cơ Delta ở độ tuổi 1-5 cũng có tỷ lệ bị xơ hóa cơ Delta cao hơn nhiều lần so với những lứa tuổi khác, cũng được tiêm kháng sinh vào cơ Delta.

* Vậy theo ông, lý do dẫn đến xơ hóa cơ Delta là do kỹ thuật tiêm chưa đúng hay do kháng sinh “có vấn đề”?

- Tiêm kháng sinh vào cơ có thể dẫn đến hai tình huống: Gây ngộ độc cơ, làm tế bào cơ bị hoại tử do thiếu máu. Lý do là cơ Delta ở trẻ 1-5 tuổi rất nhỏ, có cấu tạo đặc biệt là có ba dải xơ chạy dọc chia thành bốn khoang. Những “khoang” này khiến khi tiêm thuốc vào cơ, thuốc khuếch tán chậm, tạo ra áp lực khiến máu không đến được. Còn về kỹ thuật tiêm, tiêm bắp vào đâu cũng có thể gây biến chứng xơ hóa cơ, nhất là ở vị trí cơ Delta do có cấu tạo giải phẫu đặc biệt. Ví dụ có người đã bị xơ hóa cơ tứ đầu đùi. Thế giới cũng đã có trường hợp bị xơ hóa cơ ở... mông sau khi được tiêm vào mông.

* Trước thực trạng đáng ngại nói trên, ông có khuyến cáo gì?

- Hiện nay vẫn còn nhiều nhân viên y tế tiêm bắp (tiêm vào cơ). Bên cạnh lý do dân...thích tiêm vì cho rằng tiêm mới nhanh khỏi, còn lý do là với cán bộ y tế tuyến cơ sở tiêm tĩnh mạch là khó, chưa kể phải có kiêm tiêm đặc biệt (kim bướm)giá khá cao.

Tuy nhiên, chúng tôi khuyến cáo nên tránh tiêm bắp, nhất là với trẻ lứa tuổi 1-5. Bước tiếp theo là tháng 2 tới, chúng tôi sẽ bắt đầu thực hiện nghiên cứu cấp nhà nước về xơ hóa cơ Delta (mở rộng hơn, đề tài vừa qua mới thực hiện ở 3 xã). Có tám tỉnh tham gia là Hà Nội, Hà Tây, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Lạng Sơn, Đà Nẵng, Cần Thơ, Tiền Giang để xem kết quả nghiên cứu này có đúng với nơi khác không.

Nếu đúng như vậy mới khuyến cáo không nên tiêm bắp. Nghiên cứu tiếp theo này cũng mở rộng tìm hiểu các yếu tố liên quan, nghiên cứu nhóm mắc bệnh và nhóm đối chứng ở cả bệnh viện và cộng đồng, một nhóm trẻ đã nằm viện ở tuyến huyện khi một năm tuổi xem có gì khác giữa nhóm có và không tiêm...

* Hơn một năm qua, đã phẫu thuật cho hàng ngàn bệnh nhân. Kết quả thực tế ra sao, thưa ông?

- Với bệnh nhân trong nghiên cứu của chúng tôi thì 97% bệnh nhân phục hồi tốt sau phẫu thuật, đặc biệt về chức năng khớp vai, không còn “sệ cánh” như chim... Nhưng về mặt thẩm mỹ, trên 90% bệnh nhân có sẹo lồi.

* Xin cảm ơn ông.

Gần 16.000 người bị xơ hóa cơ Delta Phóng to Thủ phạm của bệnh xơ hóa cơ delta là do tiêm kháng sinh? Cả nước có 15.700 bệnh nhân xơ hóa cơ Delta được phát hiện và đã có 10/ 12.000 bệnh nhân có chỉ định mổ đã được mổ. Hiện nay là tất cả các đơn vị y tế đã triển khai tập phục hồi chức năng cho bệnh nhân sau mổ. Bộ Y tế đã sản xuất và in sao nhiều băng hình hướng dẫn tập phục hồi chức năng tại bệnh viện, trung tâm phục hồi chức năng và cả tập phục hồi chức năng tại nhà. Hà Tây, một trong những địa phương có nhiều bệnh nhân đã hoàn tất phẫu thuật điều trị, thấy kết quả sau mổ là tốt. Tôi chưa khẳng định nguyên nhân gây xơ hóa cơ Delta là do tiêm. Tuy nhiên, chỉ nên tiêm truyền khi nào sử dụng thuốc qua đường uống không hiệu quả hoặc bệnh nặng cần ngay một lượng thuốc vào máu... Quả thật người dân có tâm lý thích được tiêm, truyền! Vào bệnh viện thấy con mình được tiêm, truyền thì yên tâm, cho là được quan tâm, mà không biết là truyền cũng có thể gây tai biến. Nhiều người còn thích được truyền nước, trong Nam gọi là “vô nước biển” hay truyền một chai đạm, phụ nữ thích tiêm vitamin C cho đẹp da... Chúng tôi đang xây dựng một quy chế về việc bệnh như thế nào mới được tiêm, truyền. Ví dụ bệnh nặng mới truyền thuốc đường tĩnh mạch, bệnh bình thường thì sử dụng thuốc theo đường uống là chủ yếu. (Ông Lý Ngọc Kính - Vụ trưởng Vụ Điều trị - Bộ Y tế)