Khi viêm cấp tính, các mạch máu ở kết mạc xung huyết làm cho kết mạc phù và đỏ, vì vậy người ta thường gọi viêm kết mạc cấp là đau mắt đỏ.

Viêm kết mạc cấp là một bệnh lý nhãn khoa rất phổ biến, có nhiều nguyên nhân gây viêm kết mạc cấp như nhiễm trùng, dị ứng, do hoá chất hoặc các tác nhân vật lý... nhưng nguyên nhân hay gặp nhất là 2 nhóm nguyên nhân vi trùng và virus với các biểu hiện lâm sàng khác nhau.

Bệnh có thể xuất hiện vào tất cả các thời điểm trong năm, nhưng thường có những đợt bùng phát thành dịch, nhất là vào những thời điểm giao mùa.

Triệu chứng lâm sàng và tiến triển

Bệnh viêm kết mạc cấp thường khởi phát ở các trẻ nhỏ với các triệu chứng điển hình như: cộm xốn, ngứa mắt, sưng đỏ mí và kết mạc, chảy rỉ ghèn và nước mắt, nhất là vào buổi sáng ghèn làm dính chặt lông mi rất khó mở mắt khiến trẻ rất khó chịu, phải thường xuyên dụi mắt.

Một số trường hợp viêm kết mạc cấp do virus sẽ bị nổi hạch trước tai sưng và đau. Nếu nguyên nhân là vi trùng thì ghèn thường có màu vàng đặc như mủ còn do virus thì thường trắng trong, dai kéo thành sợi. Một số trẻ có thể kèm theo các triệu chứng viêm đường hô hấp như ho, sốt, sổ mũi, khò khè.

Bình thường bệnh sẽ giảm dần và hết sau 5-7 ngày. Nếu bị biến chứng viêm giác mạc (lòng đen) sẽ có biểu hiện chảy nước mắt, nhìn mờ, chói mắt khi nhìn ra ánh sáng. Trường hợp này nếu không được điều trị đúng và kịp thời có thể gây loét giác mạc rất nguy hiểm và ảnh hưởng tới thị lực lâu dài.

Một số trường hợp tiến triển nặng, các sợi Fibrine trong dịch tiết của kết mạc sẽ kết hợp với tế bào viêm và vi khuẩn tạo thành một màng giả bám chặt ở mặt trong kết mạc, gây sưng húp mi mắt, loét trợt biểu mô giác mạc rất nguy hiểm. Có thể kèm theo xuất huyết kết mạc và chảy nước mắt lẫn máu hồng.

Cách lây lan

Viêm kết mạc cấp chủ yếu lây lan bằng đường tiếp xúc trực tiếp với rỉ ghèn của bệnh nhân qua tay bệnh nhân, tay cha mẹ ông bà không được vệ sinh sạch sẽ hoặc qua các vật dụng trung gian như khăn mặt, chậu rửa, ly chén, tay nắm cửa, đồ chơi, chăn gối... Đường lây thứ hai là qua hơi thở và nước bọt người bệnh có mang mầm bệnh như nói chuyện quá gần, ho, hắt hơi, hôn hít... Vì vậy bệnh có thể lây lan nhanh thành dịch ở các trường học, doanh trại, ký túc xá...

Bệnh không lây qua việc nhìn vào mắt bệnh nhân, vì vậy việc đeo kính chỉ giúp người bệnh bớt chói mắt, bụi bặm và khó chịu chứ không ngăn chặn được sự lây lan như dân gian thường quan niệm trước đây. Đặc biệt có một hình thức lây lan rất mạnh đó là qua nước hồ bơi. Khi một đứa trẻ bị viêm kết mạc cấp đi tắm hồ, vi trùng, virus gây bệnh sẽ tồn lưu trong nước một thời gian và lây truyền cho những trẻ khác.

Những lưu ý khi điều trị

Viêm kết mạc cấp là một bệnh nhiễm trùng mắt được điều trị khá đơn giản bằng các thuốc giảm nhẹ triệu chứng, kháng viêm, kháng sinh nhỏ tại chỗ và toàn thân. Tuy nhiên nếu điều trị không đúng chỉ định và không kịp thời có thể có những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng tới thị lực lâu dài của bệnh nhân.

Vì vậy, khi có các dấu hiệu viêm kết mạc cấp nên tới khám và điều trị tại các bác sĩ chuyên khoa để được hướng dẫn điều trị đúng. Không nên tự ý mua thuốc điều trị, hoặc dùng thuốc của người này điều trị cho người khác, đặc biệt là những thuốc có chất corticosteroid khi không có chỉ định của bác sĩ. Không nên xông mắt bằng các loại thuốc, lá cây hoặc thán mực tàu để tránh làm bệnh nặng thêm.

Có thể áp dụng một số biện pháp phụ trợ trong quá trình điều trị như sau: đắp khăn ấm lên mắt làm giảm đau và khó chịu, rửa mặt bằng xà phòng nhẹ hoặc dầu gội đầu trẻ em để loại bỏ bớt tác nhân gây bệnh, dùng nước muối sinh lý để rửa mắt và làm mềm lông mi nhất là vào buổi sáng. Bổ sung vitamin C để tăng cường sức đề kháng như nước cam, chanh…

Cách phòng ngừa

Vệ sinh là cách tốt nhất để ngăn ngừa lây lan viêm kết mạc cấp. Một khi bị đau mắt cần thực hiện tốt những nội dung sau đây:

- Đối với người bệnh: Không dụi tay bẩn lên mắt. Rửa tay kỹ và thường xuyên bằng xà phòng, hạn chế bắt tay và tiếp xúc trực tiếp. Đeo khẩu trang khi phải tiếp xúc gần hoặc chăm sóc trẻ nhỏ. Nên lau ghèn và nước mắt bằng khăn giấy hoặc cotton ẩm, và chỉ dùng một lần. Dùng riêng đồ dùng cá nhân như khăn, chậu rửa mặt, ly chén. Giặt drap giường, vỏ gối, khăn mặt bằng nước tẩy, phơi khô và ủi nóng.

- Đối với những người khác trong gia đình: Không hôn hít, ôm ấp, ngủ chung với người bệnh. Ngay sau khi chăm sóc và nhỏ thuốc cho người bệnh phải rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng, lau khô rồi mới chăm sóc cho mình hoặc người khác. Tuyệt đối không được sử dụng thuốc của người bệnh để nhỏ phòng ngừa cho mình và người khác, điều này nguy hiểm vì sẽ gây lây nhiễm chéo và tạo ra chủng vi khuẩn kháng thuốc.

- Đối với trường học: Khi có trẻ đau mắt cần cho nghỉ học cách ly tại nhà từ 3-5 ngày để tránh lây lan. Tăng cường công tác vệ sinh, hướng dẫn trẻ thường xuyên rửa tay và không dụi tay bẩn lên mắt. Đối với các trường nội trú bán trú không cho học sinh dùng chung đồ dùng cá nhân và ngủ chung giường, nhất là trong các mùa dịch đau mắt. Các cô giáo, cô bảo mẫu cũng phải lưu ý rửa tay thường xuyên và đeo khẩu trang mỗi khi chăm sóc cho từng trẻ. Nếu cô giáo bị đau mắt cũng phải nghỉ cách ly ít nhất 3-5 ngày tránh lây cho học sinh khác.