Tờ Thời báo Hoàn Cầu ngày 5-7 chạy tít “Trung Quốc quyết bảo vệ chủ quyền trên các đảo”, nhân nói đến việc tàu phòng duyên Nhật chặn một tàu của Đài Loan xâm nhập khu vực đảo Senkaku của Nhật mà Trung Quốc đòi tranh chấp, và nay Trung Quốc lên tiếng bảo vệ đồng hương. Văn phong dành cho Nhật xem ra cũng có phần “nể nang” đôi chút, khác với văn phong dành cho các láng giềng phía nam của Trung Quốc như đe dọa thẳng thừng của Thời báo Hoàn Cầu 4-7: “Trung Quốc sẽ còn bị làm phiền bởi Philippines, Việt Nam cùng các nước khác trong một thời gian dài trên biển Đông. Thế giới đã bước vào một giai đoạn mà các nước nhỏ có thể làm phiền các đại cường. Nếu các vụ tranh chấp mấy hòn đảo này mà xảy ra dưới thời phong kiến, các triều đình sẽ xử lý dễ dàng hơn nhiều... Philippines và Việt Nam đáng bị trừng trị. Nếu chúng còn khiêu khích tới cùng chống lại Trung Quốc, có lẽ rồi chúng cũng sẽ bị trừng trị kể cả bằng tấn công quân sự”.

Muốn hay không muốn, báo chí Trung Quốc cũng “trông mặt mà bắt hình dong”. Dẫu sao thì cũng nể Nhật chút ít vì Nhật cũng đã đóng tàu sân bay, tàu ngầm, tàu chiến xưng hùng xưng bá ở Thái Bình Dương cách đây một thế kỷ rồi, và nay tuy là nền kinh tế đứng thứ ba thế giới, sau Trung Quốc thứ nhì, song nếu tính thu nhập đầu người và phúc lợi xã hội thì đại đa số người dân Trung Quốc vẫn còn nằm mơ suốt thế kỷ này.

Từ mấy năm nay, báo chí Trung Quốc đã thay đổi nội dung và cường độ tuyên truyền. Trước kia còn mơ hồ dùng từ “lợi ích cốt lõi” (core interests), thiên hạ còn dọ dẫm xem nghĩa là gì, ngoài Đài Loan ra còn là gì nữa? Sau khi đã cố định trong đầu người dân Trung Quốc các “lợi ích cốt lõi” đó, bộ máy tuyên truyền Trung Quốc đổi giọng, cụm từ “lợi ích cốt lõi” biến mất, thay vào đó là các “quyền lợi mang tính lịch sử” (historical rights) kiểu “từ thời nhà Tống và nhà Nguyên”, không quên chua thêm: “Bản đồ hành chính Trung Hoa dân quốc đã từng đánh dấu tuyến ranh giới trên biển Nam Hải từ năm 1947”. Cứ nhồi nhét vào đầu dân Trung Quốc những bịa đặt “quyền lợi mang tính lịch sử” đó hầu kích động sẵn một khí thế binh đao, đồng thời để dọn đường dư luận cho một hành vi thôn tính dưới vỏ bọc “bảo vệ chủ quyền”.

Tất nhiên, những tờ báo ấy của Trung Quốc thể hiện cho một thế lực võ biền nào đó đang lên ở Trung Quốc, song không đại diện cho tất cả Trung Quốc. Tại hội thảo “Chủ quyền quốc gia và quy tắc quốc tế” do Viện Nghiên cứu kinh tế và báo mạng Tân Lãng (Trung Quốc) tổ chức vào tháng 6 vừa qua, đã có những tiếng nói phản bác như của giáo sư Thịnh Hồng thuộc Đại học Sơn Đông: “Quan điểm về chủ quyền lãnh thổ của người Trung Quốc là có “lệch lạc”. Chúng ta không nên chỉ nghĩ lợi ích cho mình mà cần phải quan tâm đến lợi ích của toàn thể thế giới bằng cách tuân thủ các quy tắc quốc tế”.

Viện trưởng Viện triết học thuộc Đại học Nhân dân Trung Quốc Hà Quang Hộ nhắc nhở: “Làm người phải có nhân tính. Chúng ta đều là con người chứ không phải loài dã thú sống trong rừng sâu. Trong quan hệ giữa người với người, chúng ta phải tính đến lợi ích của người khác”! Thật ra nội dung nhắc nhở “làm người” này không mới. Vấn đề ở chỗ: xu hướng ưu thế hiện thời ở Trung Quốc như thế nào khiến Hà tiên sinh phải lên tiếng nhắc nhở?

Rõ ràng, không phải ai cũng mù quáng nay a dua “thời thế, thế thời phải thế!”, phụ họa “ra rả riết sẽ tiến đến gây chiến”! Ở Trung Quốc có cách nói: “Nửa cuốn Luận ngữ có thể trị thiên hạ”. Trong Luận ngữ có ghi lại lời một học trò tên là Tử Cống hỏi về việc quản lý đất nước: “Quân đội, lương thực và nhân dân nếu cần bỏ đi một thứ, thì nên bỏ đi cái nào?”. Khổng Phu Tử không do dự trả lời là quân đội.

Ngày nay, dưới chân pho tượng Đức Khổng ở khu phố người Hoa giữa New York có vương đầy rác như hầu hết khu buôn bán chạp phô, nhà hàng ăn này chăng nữa thì Đức Khổng vẫn là Đức Khổng!