Tuổi Trẻ đã có cuộc trao đổi với đại biểu TẠ VĂN HẠ - phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục - xung quanh nội dung đề xuất cấm thuốc lá điện tử.

Đại biểu Tạ Văn Hạ nêu rõ thực tế qua giám sát của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục tại địa phương, báo cáo của các bộ ngành liên quan cho thấy dù chưa có quy định cho phép nhập khẩu nhưng thuốc lá điện tử đang xâm nhập, được sử dụng ngày càng nhiều, gia tăng.

Nhất là trong thanh niên, thiếu niên, lứa tuổi học sinh sử dụng ngày càng nhiều. Không quá khó để bắt gặp cảnh học sinh bậc THPT hay sinh viên hút thuốc lá điện tử ngoài cổng trường, thậm chí khi dừng chờ đèn đỏ, ở các hàng quán...

Tình trạng buôn bán, vận chuyển, quảng cáo thuốc lá điện tử, nung nóng trên thị trường, qua không gian mạng ngày càng tăng về quy mô và mức độ nghiêm trọng. Ngoài ra, các nhà sản xuất đã, đang sử dụng nhiều cách thức khác nhau để thu hút giới trẻ, nhất là trẻ em sử dụng thuốc lá điện tử, nung nóng thông qua hương vị hấp dẫn, thiết kế sản phẩm bắt mắt, thời trang...

Căn cứ cấm thuốc lá điện tử thuyết phục

* Với những tác hại đã được chỉ ra, nhất là với giới trẻ, theo ông, việc cấm thuốc lá điện tử có cần sớm thực hiện?

- Dưới góc độ của người làm công tác bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em, cá nhân tôi ủng hộ việc nên nghiên cứu cấm sản xuất, kinh doanh, sử dụng thuốc lá điện tử.

Nhưng việc cấm ở đây còn liên quan đến vấn đề quyền con người, kinh doanh nên phải dùng luật và rất thận trọng. Do vậy, cơ quan quản lý nhà nước về phòng chống tác hại của thuốc lá cần có nghiên cứu, đánh giá tác động rất kỹ càng, thực sự thuyết phục. 

Trong đó, hiện nay có cơ quan cho rằng thuốc lá điện tử, nung nóng hay một số loại khác là thuốc lá nhưng có cơ quan lại nói không phải. Vì vậy, đầu tiên, căn cứ quy định của Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá, cơ quan quản lý phải định nghĩa, khẳng định rõ đây là thuốc lá chứ không phải loại khác. 

Cùng với đó, rõ ràng thuốc lá điện tử có độc hại, nguy hiểm nhưng độc hại cụ thể thế nào và nhất là so với thuốc lá truyền thống ra sao. Đưa ra nghiên cứu, đánh giá cụ thể xem từ khi xuất hiện thuốc lá điện tử này có tác động tăng hay giảm với người sử dụng thuốc lá nói chung. 

Hơn thế, trong báo cáo đánh giá tác động phải làm rõ đối tượng sử dụng thuốc lá điện tử trong thanh thiếu niên, học sinh đang ngày càng gia tăng.

Đặc biệt, việc biến tướng của thuốc lá điện tử, pha trộn ma túy, không kiểm soát được...

* Như ông nói, việc cấm cần có luật nhưng để sửa luật sẽ cần thời gian khá dài, trong khi đây là vấn đề nóng, cấp bách. Vậy Quốc hội có nên xem xét ban hành một nghị quyết chuyên đề trước khi có luật để cấm việc sử dụng, mua bán thuốc lá điện tử hay không?

- Tại phiên giải trình đã có đại biểu đặt câu hỏi với Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan về vấn đề này. Bộ trưởng cho hay đây là phương án đã được tính đến. Thực tế, việc sửa đổi, bổ sung Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá rất cần thiết để khắc phục hạn chế, bất cập, đưa ra quy định cấm. 

Tuy nhiên, theo trình tự, thủ tục của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật cần nhiều thời gian, dự kiến tối thiểu 3-5 năm mới có thể thực hiện việc sửa.

Việc Bộ Y tế sẽ nghiên cứu đề xuất Chính phủ trình Quốc hội ban hành nghị quyết cấm được nhiều đại biểu trong phiên giải trình đồng tình. Nhưng phải nhắc lại, quy trình đề xuất, ban hành nghị quyết cũng không kém gì sửa luật. Do vậy, vẫn phải có những nghiên cứu, đánh giá tác động vững chắc, chặt chẽ, thuyết phục.

Siết chặt quản lý, xử lý nghiêm vi phạm

* Như thông tin ở phiên giải trình vừa qua, hiện nay Bộ Y tế muốn cấm thuốc lá điện tử nhưng Bộ Công Thương lại muốn thí điểm quản lý. Theo ông, nên xử lý việc này thế nào?

- Cả Bộ Y tế, Bộ Công Thương đều đã đưa ra các lý lẽ của mình trong việc muốn cấm và thí điểm quản lý. Theo tôi, ở đây, quan trọng nhất là mọi quy định cần dựa trên việc phải đảm bảo sức khỏe, an toàn, quyền lợi ích hợp pháp của người dân, nhất là với thế hệ trẻ - tương lai của đất nước. 

Trong việc này, khi các bộ có ý kiến khác nhau, chưa thống nhất được thì dựa trên báo cáo của các cơ quan, Chính phủ cần xem xét, thống nhất quyết định, đưa ra đề xuất trình Quốc hội. Cụ thể, Chính phủ đồng ý đề xuất cấm hay đồng ý đề xuất xây dựng quy định thí điểm quản lý thuốc lá điện tử... Việc này thuộc thẩm quyền của Chính phủ và khi Chính phủ trình Quốc hội sẽ xem xét cụ thể.

* Trong khi chờ các quy định của pháp luật, theo ông, thời gian tới cần làm gì để quản lý tốt hơn với thuốc lá điện tử?

- Hiện nay, dù không được cấp phép nhập khẩu nhưng thực tế việc mua bán các loại thuốc lá điện tử vẫn tràn lan, có thể dễ dàng mua ở bất cứ đâu. Do đó, phải xác định thuốc lá điện tử không được cấp phép, vậy rõ ràng là hàng lậu, hàng chưa rõ nguồn gốc xuất xứ.

Trong lúc chờ các quy định cụ thể về cấm hay quản lý, các cơ quan chức năng có liên quan cần thực hiện nghiêm việc phòng chống buôn lậu, chống hàng giả, không rõ nguồn gốc... Phải tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các hành vi buôn lậu hoặc hàng hóa chưa rõ nguồn gốc xuất xứ. 

Với những trường hợp buôn lậu, bán với số lượng lớn, ngoài xem xét xử lý hành chính, có thể đề nghị các biện pháp xử lý khác mạnh hơn để tạo sự răn đe. Đồng thời, các cơ quan quản lý thị trường, công an cũng cần nâng cao trách nhiệm của mình, vào cuộc xử lý nghiêm minh các trường hợp buôn bán, vận chuyển hàng lậu này.

Thuốc lá điện tử không có bất cứ lợi ích nào, không có tác dụng làm hạn chế việc hút thuốc lá thông thường mà còn kích thích việc hút thuốc lá. Bởi nicotine ở đây là phối trộn nên hôm nay hút lượng thế này nhưng sau đó sẽ tăng liều lên và trong đó phối trộn rất nhiều chất nguy hiểm có thể gây ung thư, gây nghiện.

Đại biểu Quốc hội NGUYỄN ANH TRÍ (Hà Nội)

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan: Thuốc lá điện tử gây hiểm họa khôn lường, phải cấm ngay

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh quan điểm nhất quán của Bộ Y tế là đề xuất cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.