Sinh viên Trường ĐH Công nghiệp thực phẩm TP.HCM tham gia các lớp đào tạo kỹ năng tại trường - Ảnh: VĂN VŨ

Trong khi đó, theo PGS.TS Hà Nam Khánh Giao - Trường ĐH Tài chính - marketing, người sử dụng lao động căn cứ vào yếu tố cá nhân và yếu tố tương tác như kỹ năng, sự nhạy bén khi xử lý công việc và giao tiếp của mỗi người lao động - các yếu tố này được gọi là kỹ năng mềm - để quyết định tuyển dụng là xu hướng ngày càng rõ ràng.

Mỗi trường một hướng

ThS Hoàng Thị Thoa - phó giám đốc Trung tâm tuyển sinh và truyền thông, Trường ĐH Công nghiệp thực phẩm TP.HCM - cho hay theo kết quả khảo sát với sinh viên trường này, có 85% sinh viên thờ ơ, hiểu sai về việc học và rèn luyện kỹ năng mềm.

Sinh viên xem đây là môn học phụ, không cần thiết, có hay không cũng không quan trọng. Một bộ phận sinh viên khác lại xem kỹ năng mềm là thứ gì đó rất cao siêu, ngại tiếp cận.

"Ngay khi bước vào giảng đường, rất nhiều sinh viên bỡ ngỡ, không theo kịp chương trình học do thiếu kỹ năng tự học, tự nghiên cứu. Những kỹ năng cơ bản của người học như đọc sách, tìm tài liệu, khai thác thông tin từ Internet... cũng không có. Nhiều sinh viên hụt hẫng, tụt dốc và bỏ dở việc học nửa chừng, mặc dù trước đây họ đều là học sinh khá giỏi" - bà Thoa cho hay.

Trong khi đó, từ năm 2010, Bộ GD-ĐT đã quy định việc hoàn tất các khóa học kỹ năng mềm tối thiểu trước khi ra trường là điều kiện bắt buộc. Ông Nguyễn Mậu Bá Đăng, Trường ĐH Tài chính - marketing, cho biết các trường đại học đã bắt đầu nghiên cứu, đào tạo kỹ năng mềm.

Tuy nhiên, việc phát triển đào tạo kỹ năng nào và bằng phương pháp nào còn tùy thuộc vào chương trình giảng dạy của mỗi trường. Vì vậy, phần lớn các trường chỉ trang bị vài kỹ năng cũ, chậm cập nhật những kỹ năng mới để đưa vào chương trình cho sinh viên.

ThS Phạm Ngọc Dũng - Trường ĐH Công nghiệp thực phẩm TP.HCM - cũng nhận định những năm gần đây, các trường ĐH đã quan tâm đến việc đào tạo các kỹ năng cần thiết nhằm đáp ứng nhu cầu thích ứng của sinh viên khi ra trường.

Tuy vậy, việc xác định các kỹ năng nào là cần thiết để đào tạo cho sinh viên thì mỗi cơ sở đào tạo đi theo một hướng hoặc phụ thuộc vào các trung tâm đào tạo kỹ năng mềm bên ngoài. Bên cạnh đó, nhân lực đào tạo kỹ năng còn thiếu và yếu khi phần lớn được chuyển ngang từ các lĩnh vực chuyên môn sang đào tạo kỹ năng mềm.

"Việc đào tạo kỹ năng mềm cho sinh viên đã trở thành yêu cầu tất yếu, không chỉ là yêu cầu sống còn của sinh viên khi ra trường mà còn là tiêu chuẩn cạnh tranh của các trường ĐH" - ông Dũng nói.

Phải phù hợp với sinh viên từng ngành

ThS Nguyễn Đăng Đệ - Trường ĐH Văn Lang - cho rằng hiện nay việc đào tạo kỹ năng mềm cho tất cả sinh viên như nhau trong khi chí hướng mỗi người mỗi khác là không phù hợp. Vì vậy cần phân loại sinh viên của từng ngành học để đào tạo từng loại kỹ năng mềm phù hợp.

Theo ThS Phạm Ngọc Dũng, người dạy kỹ năng mềm phải liên tục cập nhật kiến thức mới về kỹ năng mà mình đào tạo. Tố chất của người dạy kỹ năng mềm chính là yêu cầu khác biệt, những giảng viên rất giỏi về chuyên môn nhưng chưa chắc có thể dạy kỹ năng mềm.

"Về lâu dài, các trường phải kết hợp với các trung tâm đào tạo kỹ năng mềm, các trường sư phạm để đào tạo nguồn nhân lực chuyên môn cho lĩnh vực này nhằm chủ động trong việc xây dựng nội dung chương trình đào tạo phù hợp với sinh viên trường mình. Các trường ĐH cần phải đưa kỹ năng mềm vào giảng dạy chính thức trong chương trình" - ông Dũng kiến nghị.

ThS Ngô Thị Dung, Trường ĐH Kinh tế - luật (ĐH Quốc gia TP.HCM), cho rằng trong điều kiện môi trường biến động nhanh hiện nay, các cơ sở đào tạo ĐH cần đào tạo ra những sinh viên có khả năng thích ứng cao. Muốn vậy cần đổi mới mạnh mẽ về chương trình và phương pháp đào tạo, chú trọng nhiều hơn các môn học kỹ năng.

"Yêu cầu bổ sung kỹ năng mềm trong sinh viên để đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp sau khi ra trường càng bức thiết hơn bao giờ hết. Các trường ĐH cần nhận thức đầy đủ tầm quan trọng của việc trang bị kỹ năng mềm cần thiết và phù hợp với nội dung đào tạo chuyên môn, lồng ghép các kỹ năng mềm vào chương trình đào tạo" - bà Dung nói.

Bà Nguyễn Thị Thanh Vân, Trường ĐH Tài chính - marketing, cũng cho biết tích hợp kỹ năng mềm vào các môn học chính ở trường học là xu thế của nhiều nước trên thế giới. Tích hợp giúp sinh viên có thể ứng dụng các kỹ năng mềm được biết vào thực tế, qua đó sinh viên có thêm thời gian và hoạt động để hình thành kỹ năng một cách tốt nhất.

"Tuy nhiên, phương pháp tích hợp sẽ khó áp dụng nếu giảng viên chưa thay đổi cách dạy từ truyền thống sang dạy học tích cực, dạy học lấy người học làm trung tâm" - bà Vân nhấn mạnh.

Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Thủy - Trường ĐH Hà Nội - kiến nghị nhà trường cần nghiên cứu và xây dựng bộ tiêu chí để kiểm tra, đánh giá kỹ năng mềm của sinh viên.

Bộ tiêu chí này được xây dựng trên cơ sở thực tiễn các kỹ năng mềm cần thiết với sinh viên sau khi tốt nghiệp và thường xuyên được cập nhật. Đồng thời, có thể xem đây là công cụ đánh giá chuẩn đầu ra của sinh viên về kỹ năng mềm.

Lao động “4.0” phải thay đổi lớn về kỹ năng làm việc

Cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ tác động rất lớn đến việc làm và đào tạo nghề ở Việt Nam, nhất là thay đổi về yêu cầu của công việc, kỹ năng làm việc.