* Thầy TRẦN HINH(chủ nhiệm bộ môn nghệ thuật học - khoa văn học Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn - ĐH Quốc gia Hà Nội):

“Văn hay đâu lọ vắn dài”

Cá nhân tôi thấy đề thi năm nay vừa hay, vừa đúng tầm của học sinh. Do năm nay thời gian làm bài rút gọn chỉ còn 120 phút (so với 150 phút như các năm trước) nên đề chỉ gọn trong hai câu như thế là vừa phải. Kiểm tra kiến thức môn ngữ văn của học sinh phổ thông đâu cần phải quá dài dòng. Thời chúng tôi thi đại học (năm 1970-1971), thậm chí môn văn chỉ có duy nhất một câu hỏi vậy mà vẫn tuyển được học sinh giỏi văn thật sự, “văn hay đâu lọ vắn dài”.

Nói rõ hơn về cái hay và cái gợi mở của đề thi, tôi xin được giải thích rõ hơn: đề thi năm nay có hai câu, ngay ở câu I (3 điểm), ngoài việc kiểm tra kiến thức viết bài nghị luận xã hội (giống như câu II các năm trước, trình bày suy nghĩ về...), còn có phần nội dung kiểm tra kiến thức tiếng Việt (phong cách văn bản), khả năng tóm tắt văn bản. Học văn theo cách như vậy thiết thực hơn là chúng ta vẫn làm bấy lâu nay vốn khiến học sinh khổ mà giáo viên cũng khổ. Lâu nay chúng ta cứ sa vào “tầm chương, trích cú”, sa vào những bài học “mỹ văn”. Những cái đó, theo tôi, chỉ để dành riêng cho những học sinh học chuyên sâu môn văn thôi. Còn học sinh nói chung chỉ cần kiểm tra ba kỹ năng chính: một là biết đọc hiểu một văn bản, hai là biết trình bày suôn sẻ một vấn đề, ba là biết vận dụng kiến thức đã học viết được một bài văn cụ thể. Làm được điều này chắc chắn học sinh sẽ bớt phải đi học thêm vì phần lớn lò luyện thi hiện nay chỉ đọc chép nên học sinh bị biến thành những con vẹt.

Một buổi coi thi đặc biệt

Khi đề thi môn ngữ văn được phát đến từng học sinh đầu giờ sáng 2-6, tôi nghe có em nói thầm: “Giàn khoan Trung Quốc”. Tôi hiểu đề thi ra có gì đó liên quan đến vấn đề đang rất thời sự ở biển Đông.

Là giám thị, trong quá trình coi thi, tôi chỉ được ngồi một chỗ để quan sát các thí sinh, lại phải hạn chế tối đa đi lại và không được đọc bài làm của các em theo quy định, song lòng tôi cứ nôn nao không biết đề ra cụ thể như thế nào, vấn đề thời sự nóng bỏng được cả thế giới quan tâm suốt cả tháng qua vào đề thi ra sao. Trong 120 phút ngồi coi thi, 24 thí sinh trước mặt tôi là 24 tâm trạng. Có em hí hoáy viết một mạch, có em cắn bút suy nghĩ.

Khi tiếng chuông báo hiệu hết giờ thi, thu bài của thí sinh và nộp lại cho hội đồng thi xong, tôi mới có thể mượn đề thi xem lại. Sau buổi thi có thí sinh nói với tôi: “Đề thi khó quá cô ơi, không có trong chương trình học”, song cũng có em vui như reo: “Em làm loáng là xong, mấy chuyện này em đọc trên báo cả tháng rồi”. Tôi hiểu lòng yêu nước đâu cần có trong giáo trình nào mà ở trong tim mỗi người.

Suốt cả tháng qua, kể từ khi Trung Quốc ngang nhiên đặt giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng biển Việt Nam, tôi đã sống hằng ngày với câu hỏi: “Vụ giàn khoan đến đâu rồi?”. Ở trường, mỗi giờ chào cờ toàn trường được nghe phổ biến về diễn biến mới của vụ việc, về cách thể hiện lòng yêu nước trong học sinh thời điểm này. Lúc rảnh, trong câu chuyện của đồng nghiệp chúng tôi cũng đều “chuyện giàn khoan”. Trên Facebook, học trò tôi cũng chia sẻ với nhau thông tin dõi theo tình hình ngoài khơi. Về nhà, việc Trung Quốc hung hăng cũng được các thành viên trong gia đình bình phẩm... Và bây giờ, tôi gặp lại sự quan tâm đó trong phần “đọc hiểu” của đề thi.

Những người ra đề thi ngữ văn lần này cũng cùng sự quan tâm đó. Đề thi được trích từ một bài trên báo Giáo Dục & Thời Đại ngày 15-5, nghĩa là chỉ trong vòng nửa tháng những người ra đề thi và bộ máy quyết định chọn đề thi này đã biết cập nhật tình hình thời sự mà cả đất nước quan tâm, biết chọn vấn đề để kiểm tra năng lực cảm thụ văn học và suy nghĩ của học sinh với tình hình của đất nước. Mấy năm gần đây đề thi đã có nhiều đổi mới, đề thi ngữ văn ít nhiều không còn ra theo kiểu lối mòn năm nào cũng như năm nào, nhưng đổi mới như lần này thì quả là xúc động. Cũng như tôi, dù không phải là giáo viên dạy ngữ văn, nhưng đọc đề thi lần này tôi cảm thấy xúc động khi ngành giáo dục không đứng ngoài thời cuộc vì nhà trường vẫn luôn là nơi khơi gợi tốt nhất lòng yêu nước trong thế hệ trẻ...

Trong đời dạy học của mình, tôi không nhớ hết các buổi coi thi, nhưng buổi coi thi hôm nay đặc biệt nhất. Và tôi nghĩ khi nền hòa bình và an ninh của đất nước bị đe dọa như hôm nay, có được 90 triệu dân đất Việt cùng lo cho đất nước như vậy thì quả là phúc cho một dân tộc.