Góp vào sự kiện 50 năm kết thúc chiến tranh ở Việt Nam này, GS Hà Mạnh Quân (Đại học Montana, Mỹ) và nhà văn Cab Tran đã tuyển chọn và dịch 12 truyện ngắn của các tác giả trong nước như: Nguyễn Thị Kim Hòa (Giấc mơ đá vỡ), Vương Tâm (Hồng tú cầu), Thu Trân (Cỏ Mỹ trên đồi thiên sứ)... và 16 truyện ngắn của các tác giả người Mỹ gốc Việt khác.

Sắc màu tháng tư vinh danh tác phẩm văn học của người Việt 

Chia sẻ với Tuổi Trẻ, ông Quân nói thường xuyên nhận được danh mục quảng cáo sách của các nhà xuất bản ở Mỹ và thông thường sẽ có một trang về Việt Nam. 

Tuy nhiên, đa số các sách về văn hóa, lịch sử, đất nước, con người Việt Nam do các nhà văn hoặc học giả Tây phương viết.

Vừa là một dịch giả vừa làm công tác giảng dạy văn chương, ông Hà Mạnh Quân luôn trăn trở khi nhận thấy trong nước có rất nhiều tác phẩm hay nhưng chưa được dịch ra tiếng Anh. 

Và độc giả quốc tế ít được tiếp cận với cách nhìn nhận và ký ức của chính người Việt về cuộc chiến này. 

Vì vậy, 28 tác phẩm lần này sẽ được ra mắt trong tuyển tập The Colors of April (Sắc màu tháng 4), do Nhà xuất bản Three Rooms trụ sở tại New York ấn hành vào tháng 3-2025. 

Đây là tuyển tập đầu tiên vinh danh tác phẩm của cả người Việt ở trong nước và hiện đang sống tại Mỹ.

Theo ông Hà Mạnh Quân, từ sau khi Mỹ bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Việt Nam vào năm 1995, có vài tuyển tập được xuất bản tại Mỹ nhưng chưa có tuyển tập nào kết hợp tiếng nói đa dạng của người Việt như vậy. 

Qua tác phẩm, ông Quân hy vọng các độc giả Việt kiều, đặc biệt là các thế hệ sinh trưởng tại Mỹ với vốn tiếng Việt hạn chế, có thể tiếp cận và so sánh những gì người Việt đã trải qua trong 50 năm qua do hậu quả chiến tranh. 

"Các tác phẩm được chọn lọc góp phần thúc đẩy sự hiểu biết, đồng cảm giữa người Việt với nhau mà không bị cản trở bởi khoảng cách địa lý hay hệ tư tưởng đối lập. Cuốn sách cũng giúp độc giả Mỹ nhìn nhận lịch sử thông qua văn học từ chính lăng kính và ký ức của người Việt" - ông Quân bày tỏ.

Ra mắt bản dịch Anh ngữ Bến không chồng 

Ông Quân cũng cho biết ông và GS Charles Waugh (Đại học Utah State) cũng sẽ ra mắt bản dịch Anh ngữ cuốn tiểu thuyết Bến không chồng (No Man River) của nhà văn Dương Hướng, do Nhà xuất bản Penguin Đông Nam Á phát hành vào tháng 5-2025. 

Năm 1991, Bến không chồng cùng với Nỗi buồn chiến tranh (Bảo Ninh) và Mảnh đất lắm người nhiều ma (Nguyễn Khắc Trường) đồng đoạt giải cao nhất của Hội Nhà văn. 

Theo ông Quân, độc giả Mỹ thường biết đến Nỗi buồn chiến tranh vì được giảng dạy khá thường xuyên trong các trường đại học và được giới phê bình, nghiên cứu quan tâm trong 30 năm qua. 

"Hy vọng bản dịch Bến không chồng sẽ giúp độc giả quốc tế hiểu thêm về những mất mát, đau thương do chiến tranh gây ra. 

Đặc biệt là với những người ở hậu phương ngày đêm mong ngóng tin tức của con em mình từ chiến trường. 

Đấy là những chàng trai xung phong đi đánh trận khi tuổi đời còn rất trẻ, rất nhiều người không bao giờ quay trở về và một số ít còn sống sót thì bị thương tật về cả tâm hồn lẫn thể xác" - ông Quân chia sẻ.

Khi được hỏi vì sao lại dành nhiều tâm huyết đưa văn học Việt Nam ra thế giới mặc dù chuyên môn của ông là văn học Mỹ, ông Hà Mạnh Quân nói: 

"Có lẽ là do cái nghiệp của tôi với văn học quê hương nhưng đây là 'nghiệp lành', vì biết đâu thông điệp hòa giải từ văn học dịch giúp chúng ta đến gần với nhau hơn và xóa mờ cái nhìn định kiến về nhau". 

Tuy nhiên điều ông Hà Mạnh Quân mong muốn là không chỉ các tác phẩm văn học trong nước được dịch ra tiếng Anh: "Tôi cũng hy vọng có nhiều tác phẩm của người Việt tại hải ngoại được dịch và xuất bản ở Việt Nam cho độc giả trong nước hiểu thêm về cuộc sống và ký ức của người Việt trên toàn thế giới".

Nguyễn Ngọc Tư nhận giải 'Văn học Đông Nam Á xuất sắc nhất 2024' ở Trung Quốc

Truyện ngắn Những biển của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư vừa được trao giải thưởng 'Văn học Đông Nam Á xuất sắc nhất năm 2024' do tạp chí Văn học Điền Trì (Trung Quốc) tuyển chọn.