Phóng to

Edward Snowden trở thành tâm điểm thời sự ở Hong Kong mấy ngày qua (ảnh chụp tại một khu thương mại ngày 23-6) - Ảnh: Reuters

Trưa qua, báo South China Morning Post và các hãng thông tấn đưa tin Snowden đã lên chuyến bay của Hãng Aeroflot (Nga) bay tới Matxcơva.

Cho đến tối qua, các hãng thông tấn Nga Itar-Tass và Interfax đều nói Snowden trong hôm nay sẽ bay tới Cuba trước khi bay tiếp tới Caracas, thủ đô của Venezuela. SCMP trước đó nói đích đến cuối cùng của Snowden là Iceland hoặc Ecuador, những nơi có thể cho phép cựu nhân viên NSA này tị nạn chính trị.

“Anh ta chọn lộ trình phức tạp như vậy với hi vọng không bị bắt giữ” - một người thân với Snowden nói với Interfax.

WikiLeaks thì tuyên bố họ đã giúp Snowden thoát khỏi Hong Kong và “xin tị nạn chính trị ở một quốc gia dân chủ”. Nhóm này sau đó nói các cố vấn pháp lý của WikiLeaks đi cùng Snowden trên chuyến bay tới Nga.

Động thái khôn ngoan

AFP cho biết Snowden đã rời sân bay Chek Lap Kok của Hong Kong vào lúc 11g04 để bay tới sân bay Sheremetyevo của Matxcơva. Điện Kremlin tỏ ra hoàn toàn bất ngờ trước diễn biến và người phát ngôn của Tổng thống Vladimir Putin khẳng định không hề biết về việc Snowden sẽ quá cảnh ở Nga.

“Đó là cú sốc - Simon Young, giáo sư Đại học Hong Kong, nói - Tôi vẫn nghĩ anh ta sẽ ở lại”.

Chính quyền Hong Kong tuyên bố đã thông báo cho Chính phủ Mỹ về việc Snowden rời đi. Trong một thông cáo, chính quyền Hong Kong giải thích: “Chính phủ Mỹ trước đó đã yêu cầu chính quyền Hong Kong về việc tạm giữ ông Snowden. Nhưng do tài liệu cung cấp của Chính phủ Mỹ không hoàn toàn tuân thủ các quy định theo luật Hong Kong, chính quyền Hong Kong đã yêu cầu Chính phủ Mỹ cung cấp thêm thông tin. Khi chính quyền Hong Kong chưa có đủ thông tin để xử lý yêu cầu bắt giữ, không có cơ sở pháp lý gì để ngăn cản việc ông Snowden rời Hong Kong”.

Reuters cho rằng cách Hong Kong “trả tự do” cho Snowden sẽ làm Washington tức giận. Dù vậy, đây lại có thể coi là động thái khôn ngoan của Hong Kong, điều giúp họ tránh được áp lực dai dẳng từ phía Mỹ cũng như việc phải đưa ra quyết định khó khăn về chuyện dẫn độ - bất cứ lựa chọn nào cũng sẽ vấp phải chỉ trích. Các phân tích trước đó đều nói cuộc chiến pháp lý về dẫn độ có thể kéo dài nhiều năm nếu Snowden tiếp tục ở lại Hong Kong.

“Quả bom di động”

Chỉ trong một thời gian ngắn, “người thổi còi” Snowden liên tục gây khó cho chính quyền Washington khi liên tiếp tung những thông tin gây chấn động (dù còn cần kiểm chứng). Gần nhất là tiết lộ nói NSA đã thâm nhập bí mật đối với các công ty di động Trung Quốc để thu thập thông tin từ hàng triệu tin nhắn trong bốn năm liền.

Báo SCMP hôm 22-6 trích lời Snowden nói tình báo Mỹ đồng thời thâm nhập hệ thống của Đại học Thanh Hoa, một trong sáu hệ thống mạng cơ sở quan trọng nhất ở Trung Quốc và hệ thống cáp quang của Pacnet để lấy trộm thông tin. Đại học Thanh Hoa danh tiếng này là nơi cả Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và người tiền nhiệm là ông Hồ Cẩm Đào từng theo học. Theo Snowden, lần tấn công gần nhất vào hệ thống mạng của Trường Thanh Hoa là tháng 1-2013. “NSA làm đủ thứ như thâm nhập các công ty điện thoại di động của Trung Quốc để lấy cắp thông tin từ tin nhắn” - Snowden nói.

Vào năm 2009, NSA từng tấn công Pacnet, tập đoàn sở hữu mạng lưới cáp quang lớn nhất ở khu vực. Pacnet, có trụ sở ở Hong Kong và Singapore, sở hữu khoảng 46.000km cáp quang và hoạt động ở 13 quốc gia.

Chính quyền Bắc Kinh đã nhanh chóng có phản ứng về tiết lộ mới trên. Trong bài bình luận phát đi hôm qua, Tân Hoa xã viết rằng Mỹ, nước thường xuyên chỉ trích Trung Quốc về nạn tin tặc, “nợ thế giới một lời giải thích” về các hành vi của mình. “Những hành động này và các cáo buộc trước đó là dấu hiệu rõ ràng có vấn đề - Tân Hoa xã viết - Chúng cho thấy nước Mỹ, vốn từ lâu luôn giả vờ là nạn nhân vô tội của các vụ tấn công trên mạng, đã trở thành kẻ thủ ác lớn nhất trong thời đại của chúng ta”.

Người phát ngôn bộ ngoại giao Hoa Xuân Oánh cũng nói “vô cùng quan ngại” về các thông tin mới. Bà nói các diễn biến này cho thấy “Trung Quốc là nạn nhân của tin tặc và chúng tôi đã thông báo quan điểm với phía Mỹ”.

------------------------------

* Tin bài liên quan:

Washington cáo buộc Snowden ba tội danhEdward Snowden bị buộc tội gián điệpDù bị do thám, Trung Quốc vẫn phải phụ thuộc vào công nghệ MỹMáy bay đã sẵn sàng chở Snowden sang Iceland“Nguồn tin lương tâm” đã làm gì?Bắc Kinh: Snowden làm gián điệp cho Trung Quốc "là chuyện vớ vẩn"