Những điều cần biết về cơ chế giá điện hai thành phần sắp được áp dụng

Giá điện hai thành phần là gì?

Giá điện hai thành phần được hiểu là cơ chế thanh toán mà khách hàng phải trả hai khoản khác nhau: công suất và điện năng tiêu thụ.

Trong đó:

- Giá tiền điện năng tiêu thụ: được tính dựa trên tổng lượng điện khách hàng sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định, đo bằng kWh.

- Giá công suất: được tính dựa trên công suất điện cực đại (tính bằng đơn vị kW) mà một khách hàng lấy từ hệ thống điện ở bất cứ thời điểm nào. Có nghĩa khách hàng phải chấp nhận trả phí để thuê quyền kết nối điện ở một giới hạn công suất phù hợp với nhu cầu.

Trong khi đó, cơ chế hiện nay chỉ áp dụng một thành phần là tiền điện năng, tức lượng điện sử dụng thực tế. Tiền phải trả mỗi tháng được áp dụng theo cơ cấu bậc thang lũy tiến cho khách hàng sinh hoạt; cơ cấu giá theo giờ thấp điểm, giờ cao điểm, giờ bình thường với nhóm khách hàng sản xuất, kinh doanh hay theo cấp điện áp với khối hành chính sự nghiệp.

Vì sao phải chuyển sang giá điện hai thành phần?

Theo Cục Điện lực, cách áp dụng giá điện hiện nay mới chỉ phản ánh lượng điện năng tiêu thụ và chưa đúng bản chất của giá bán điện cho từng đối tượng. Thực tế, chi phí ngành điện không chỉ nằm ở lượng điện năng tiêu thụ mà còn bao gồm đầu tư hạ tầng như đường dây, trạm biến áp và duy trì công suất hệ thống.

Ví dụ, hai hộ gia đình cùng tiêu thụ tổng cộng 30 kWh điện.

- Hộ A dùng hết 30kWh chỉ trong 1 giờ, tức cần công suất 30kW trong cùng thời điểm.

- Hộ B dùng 30kWh rải đều trong 24 giờ, tức chỉ cần công suất 1,25kW duy trì liên tục.

Cả hai hộ đều trả hóa đơn như nhau vì mức tiêu thụ bằng nhau. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu của hộ A, ngành điện phải đầu tư hạ tầng đủ lớn cho công suất 30kW, trong khi chi phí hạ tầng cho hộ B thấp hơn nhiều. Do đó, chi phí thực tế ngành điện bỏ ra cho hộ A cao gấp nhiều lần so với hộ B, nhưng số tiền họ phải trả hiện nay vẫn giống nhau.

Với giá hai thành phần, khách hàng sẽ trả theo một khoản chi phí cố định cho công suất đăng ký hằng tháng, cộng với chi phí được tính dựa trên sản lượng điện năng tiêu thụ thực tế.

Theo các nghiên cứu, cơ chế giá điện hai thành phần sẽ phản ánh được đầy đủ chi phí đầu tư, giúp khách hàng sử dụng điện hiệu quả và công bằng hơn, cũng như góp phần giảm bù chéo giữa các nhóm khách hàng. Ví dụ, một khách hàng đăng ký gói công suất 12 kW sẽ phải chấp nhận chi trả ở mức cao hơn gói công suất 6 kW, để đảm bảo đúng chi phí thực tế người sử dụng tạo ra cho ngành điện.

Khi nào áp dụng giá điện hai thành phần?

Theo dự thảo, Bộ Công Thương đề xuất triển khai theo 4 giai đoạn:

- Giai đoạn 1: thực hiện từ năm 2025 đến giữa năm sau, áp dụng cho khách hàng sản xuất đang thực hiện cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn.

Ở giai đoạn này, bộ sẽ khảo sát, thu thập toàn bộ dữ liệu đo đếm như sản lượng điện của toàn bộ khách hàng; dữ liệu về đặc điểm sử dụng điện… Từ đó, nghiên cứu, phân tích và đề xuất sơ bộ đối tượng khách hàng áp dụng thử nghiệm chính thức.

- Giai đoạn 2: từ tháng 1-2026 đến tháng 6-2026 sẽ truyền thông và thí điểm trên giấy.

Cụ thể, cơ quan chức năng sẽ phát hành hóa đơn song song (không áp dụng cho thanh toán thực tế) với toàn bộ khách hàng được áp dụng, kèm theo hướng dẫn về giá bán lẻ điện hai thành phần.

- Giai đoạn 3: sẽ thử nghiệm chính thức từ tháng 7-2026 đến tháng 7-2027, gồm thanh toán thực tế theo biểu giá bán lẻ điện hai thành phần cho các đối tượng khách hàng được lựa chọn thử nghiệm.

- Giai đoạn 4: Bộ Công Thương dự kiến sẽ thực hiện đánh giá và mở rộng, áp dụng từ tháng 8-2027.

Theo thông tin mới vừa cập nhật, Bộ Công Thương cho biết trên cơ sở các ý kiến thống nhất cần sớm thực hiện cơ chế giá điện hai thành phần, trước mắt áp dụng cho nhóm khách hàng có sản lượng sử dụng điện lớn, bắt đầu từ 1-1-2026. Từ nay đến ngày 31-12 sẽ chạy song song hai hóa đơn, một theo cơ chế hiện nay để thanh toán thực tế, một theo cơ chế hai thành phần để khách hàng tham khảo và tự điều chỉnh.

Xem thêm: Sinh đủ 2 con trước 35 tuổi nhưng không có hộ khẩu thường trú ở TP.HCM có được nhận hỗ trợ 5 triệu không?

Xem thêm: Hướng dẫn theo dõi số điện, kiểm tra tiền điện mỗi ngày bằng điện thoại

Xem thêm: Cẩn thận trước trào lưu tạo ảnh mô hình figure bằng AI