Nhiều tháng nay, hàng trăm tàu cá tại Hải Phòng vẫn không thể vươn khơi vì chủ tàu không tuyển được thuyền viên có đủ chứng chỉ chức danh theo quy định. Các chủ tàu như "ngồi trên lửa" trước áp lực tài chính trả nợ ngân hàng.

"Đỏ mắt" tìm thuyền viên đủ chứng chỉ

Có mặt tại cảng cá Mắt Rồng, xã Lập Lễ, huyện Thủy Nguyên những ngày này - nơi có số lượng tàu cá đi biển nhiều nhất của TP Hải Phòng - có thể dễ dàng bắt gặp cảnh hàng trăm chiếc tàu lớn nhỏ phải nằm bờ, xếp san sát nhau chật kín bến.

Theo thông tư 01/2022 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành ngày 18-1-2022, quy định đối với tàu cá có chiều dài từ 12-15m phải có thuyền trưởng tàu cá hạng III, máy trưởng tàu cá hạng III.

Nhóm tàu cá có chiều dài từ 15-24m phải có thuyền trưởng tàu cá hạng II, máy trưởng tàu cá hạng II và nhóm tàu cá có chiều dài trên 24m thì phải có thuyền trưởng tàu cá hạng I, thuyền trưởng tàu cá hạng II, máy trưởng tàu cá hạng I và thợ máy tàu cá.

Những trường hợp không có đủ các thuyền viên có chứng chỉ trên, tàu sẽ không được ra khơi. Các quy định trong thông tư này cũng để nhằm đảm bảo một trong số các tiêu chí để Việt Nam được gỡ thẻ vàng EC.

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, ông Đinh Như Cường - thuyền trưởng tàu cá HP-90731 - cho biết tàu của gia đình dài 24,3m nên muốn vươn khơi thì phải tìm kiếm được đủ 4 chức danh theo quy định mới, điều này là hết sức khó khăn.

Do không đủ điều kiện về chứng chỉ thuyền viên nên tàu cá của gia đình đang phải nằm bờ nhiều tháng nay, ảnh hưởng lớn đến kinh tế và tăng nguy cơ mất khả năng chi trả khoản vay ngân hàng.

"Nếu tình trạng này kéo dài, tiếp tục không có thu nhập để trả nợ ngân hàng thì tôi cũng không biết sẽ làm thế nào, tìm kiếm thuyền viên đủ các chức danh theo quy định mới ở thời điểm này khó như mò kim đáy biển" - ông Cường than thở.

Nhiều thuyền viên "bỏ biển" đi làm công nhân

Tương tự, anh Đinh Văn Thắng - chủ tàu HP-90956 - cho biết tàu của anh dài 34,1m, được đóng theo nghị định 67 với số tiền hơn 25 tỉ đồng, đến nay vẫn còn nợ ngân hàng.

Ngoài bản thân anh có chứng chỉ thuyền trưởng hạng I, hiện còn phải tuyển thêm đủ ba chức danh nữa thì tàu mới có thể vươn khơi nhưng tìm kiếm nhiều tháng qua vẫn chưa kiếm được ai.

"Nghề đi biển bấp bênh, lương không ổn định nên nhiều lao động đã bỏ để đi làm tại các khu công nghiệp, việc đào tạo và ký hợp đồng với thuyền viên rất khó" - anh Thắng chia sẻ về nguyên nhân.

Trao đổi thêm với Tuổi Trẻ Online, ông Vũ Văn Cự - trưởng Liên tập đoàn đánh cá Nam Triệu, xã Lập Lễ - cho biết tập đoàn là đơn vị khai thác thủy sản lớn nhất của Hải Phòng, có truyền thống đi biển hơn 100 năm.

Theo ông Cự, hiện nay toàn xã có hơn 450 tàu cá, trong đó có hơn 250 tàu dài trên 15m và do khó khăn trong việc tìm kiếm thuyền viên nên hầu hết các tàu lớn đều phải nằm bờ.

Những năm gần đây, khu công nghiệp ngay cạnh xã có nhiều nhà máy mới đi vào hoạt động, thu hút rất nhiều lao động vào làm, trong đó có cả lao động đi biển.

"Trước kia, mỗi người đi biển có thu nhập từ 10-15 triệu đồng/tháng nhưng công việc vất vả, nguy hiểm nên nhiều người, nhất là lớp thanh niên đã chọn đi làm tại các nhà máy gần nhà với thu nhập cũng đạt từ 9-12 triệu đồng/người/tháng" - ông Cự dẫn chứng.

Hiện nay, để duy trì việc đánh bắt cá, nhiều chủ tàu phải vào tận Thanh Hóa, Nghệ An để tuyển thuyền viên nhưng cũng rất khó.

"Việc quy định chức danh là điều cần thiết nhưng để tạo điều kiện cho ngư dân vươn khơi bám biển thì các quy định mới cũng cần có lộ trình, bám sát thực tiễn tình hình của địa phương để thực hiện" - ông Cự đề xuất.

Trước thực trạng nói trên, ông Lê Trung Kiên - chi cục trưởng Chi cục Thủy sản trực thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hải Phòng - cho rằng thông tư 01/2022 không có sự thay đổi nhiều, thậm chí là có hướng giảm bớt các văn bằng chứng chỉ so với năm 2018.

Các quy định này đã được nghiên cứu kỹ lưỡng để đảm bảo khối tàu dưới 12m chỉ cần hai thuyền viên, từ 12-15m cần ba thuyền viên và trên 24m cần sáu thuyền viên.

Về việc ngư dân phản ánh khó tuyển thuyền viên do thiếu chứng chỉ không phải là do việc thực hiện thông tư "làm khó" mà là do sự dịch chuyển của đội ngũ lao động trong thành phố đang làm nghề cá nặng nhọc sang tìm việc khác nhẹ nhàng hơn.

Cũng theo ông Kiên, đơn vị đang tham mưu cho UBND TP Hải Phòng tăng cường công tác đào tạo chứng chỉ thuyền trưởng, máy trưởng và tích cực thông báo, tổ chức cho thuyền viên có nhu cầu tham gia học, thi để nhận chứng chỉ sớm nhằm phục vụ hoạt động đi biển.

Tàu cá nằm bờ chờ hỗ trợ

TTO - Nhiều tàu cá ở phía Nam nằm bờ 2-3 tháng vì giá xăng dầu tăng quá cao, ra khơi cầm chắc lỗ. Trong khi đó, kiến nghị dùng ngân sách hỗ trợ tiền dầu cho ngư dân vẫn đang nằm trên giấy.