Peter Handke và Olga Tokarczuk, giữa mùa Nobel có hai kẻ lang thang khắp chốn

Olga Tokarczuk và Peter Handke

Peter Handke, dáng vẻ phong lưu, râu rậm, mái tóc dài muối tiêu, một gương mặt thu hút cái nhìn của bạn từ xa, mặc dù đó chỉ là một người cô độc lang thang trên một con đường nhỏ, trong một thành phố Chaville cũng nhỏ, ở tận cuối đường tàu C phía Nam Paris.

Tuổi bảy mươi lăm, Peter Handke là tác giả của một kho tàng đồ sộ các tác phẩm bao gồm kịch, tiểu thuyết, ghi chép, thơ, kịch bản truyền hình...

Một điểm rất đáng chú ý khi nhìn vào danh mục văn chương của Peter Handke là số lượng dịch phẩm đáng kể của ông, từ các nhà văn cổ Hy Lạp Eschyle, Euripide, Sophocle, đến các nhà văn đương đại René Char, Marguerite Duras, Julien Green, Patrick Modiano, Francis Ponge…

Dịch giúp cho Peter Handke bớt cô đơn, vì ông có thể tìm được một người để bầu bạn, chơi đùa, tức là với tác giả bản gốc.

Sự tiếp xúc trực tiếp và ở cường độ cao với văn chương thế giới của Peter Handke, do đó, sẽ làm cho những ai đã đọc ông dễ dàng nghe ra đâu đó giọng nói thì thầm vọng về từ văn chương Trung cổ, từ Samuel Beckett, từ Kafka hay thậm chí một chút từ Proust…

Nếu cõi người có thể xem như cõi của những trải nghiệm thì tên gọi những trải nghiệm của Peter Handke có lẽ là thảm họa, nỗi nhớ, cô đơn, bản thể và ngoại vi.

Một con người, như Peter Handke từng chia sẻ, đi ra từ thảm họa sẽ thấy mình khác đi, sẽ khám phá ra một phần khác trong bản thể mình; Peter Handke trải nghiệm các mất mát và nỗi đau trong đời, bước vào văn chương bằng hành động nhớ lại, nhưng nhớ lại không phải bằng, mà là trong, thực hành viết, do đó lối viết của Peter Handke mang một hình thể ngôn ngữ khác biệt.

Lịch sự nhưng nhiệt thành, quan tâm người khác nhưng khắc kỷ, đôi khi gay gắt trong những đòi hỏi của mình, Peter Handke thường xuyên viết về những thứ nhỏ nhặt gắn bó với cuộc đời mà người khác không để ý đến. Peter Handke định nghĩa: đó là văn chương.

Trong lĩnh vực viết và đọc, không ai có thể gợi ý cho ai những gì nên đọc, mỗi người có một thư viện riêng. Viện Hàn lâm Thụy Điển có vẻ quan tâm đến khía cạnh nhân sinh và đã đề cập đến nhiều tác phẩm của Peter Handke ở góc độ này trong diễn ngôn trao giải Nobel 2019.

Còn những ai đọc Peter Handke từ sớm hơn, góc độ nhỏ hơn, cá nhân hơn, thì có thể sẽ muốn chia sẻ Offending the audience (kịch), L'Angoisse du gardien de but au moment du penalty (tiểu thuyết ), La femme gauchère (tiểu thuyết và phim), La Chevauchée sur le lac de Constance (kịch), hay những thú vị bất ngờ trong Hier en chemin : Carnets, novembre 1987-juillet 1990 (sổ ghi).

Rời một phố nhỏ ngoại ô, trên đường tàu về Paris...

Olga Tokarczuk và Peter Handke

Trái ngược với Peter Handke, Olga Tokarczuk là một tác giả rất trẻ và rất mới, một nhà văn nữ kỳ tuyệt, một cái tên quen thuộc với các giải thưởng văn chương.

Giải văn học Nike danh giá của Ba Lan đã phá lệ trao cho Olga Tokarczuk hai lần, lần lượt cho cuốn Bieguni năm 2008, rồi cho cuốn Księgi Jakubowe năm 2015.

Cuốn đầu, được dịch ra tiếng Anh dưới nhan đề Flights, mang về cho Olga Tokarczuk giải International Man Booker 2018, cuốn sau, được dịch ra tiếng Pháp dưới nhan đề Les Livres de Jakob, được chào đón nồng nhiệt và mang về cho Olga Tokarczuk giải Transfuge cùng năm.

Flights gây ấn tượng mạnh với những zig-zag không gian cũng như tâm lý, dưới dấu ấn của một ngòi bút phóng khoáng.

Cũng giống như nhân vật Jakob cải đạo hai lần trong tác phẩm Les Livres de Jakob, Olga Tokarczuk ưa thích băng qua các biên giới hữu hình và vô hình, mà thông qua đó những đường ngang lối dọc của tư duy con người được phơi lộ.

Mối quan tâm đặc biệt mà Olga Tokarczuk dành cho hậu trường tôn giáo giúp ta hiểu được nữ văn sĩ ưa thích Borges như thế nào.

Và cũng giống như khi đọc tác giả Sách cát, người đọc Olga Tokarczuk hẳn nhiên thấy mình đứng giữa vòng vây của kiến thức uyên áo hòa quyện trong vô số các góc nhìn và diễn ngôn.

Từ đó ngân lên các hợp âm phức tạp của đời sống thường nhật cũng như những truy vấn ở tầm phổ quát về kẻ lạ, kẻ ngoại đạo, sự loại trừ, áp bức, giải phóng, và tự do.

Truyện của 2 tác gia vừa đoạt Nobel Văn chương đã được dịch ở Việt Nam

TTO - Đó là 2 truyện Người đàn bà xấu nhất hành tinh và Vũ nữ của Olga Tokarczuk (Lê Bá Thự dịch) và truyện Trong một đêm tối trời tôi ra khỏi ngôi nhà tịch mịch của mình của Peter Handke (Ngụy Hữu Tâm dịch).