Ở làng Thanh Hải đâu cũng là những dãy nhà khang trang - Ảnh: L.GIANG

Cách phía bắc đèo Lý Hòa trên quốc lộ 1 độ 2km là làng Thanh Hải. Vào làng được qua một cái cổng chào đẹp mắt, bên cạnh một trường mầm non khang trang. Nhà cửa ở đây xây san sát như nhà phố, hiếm thấy những căn nhà mái ngói thấp bé thường thấy ở các vùng quê. Cả làng toàn đường bêtông sạch sẽ.

Mở hướng vượt qua nghèo khó

Làng Thanh Hải vốn là làng chài ven biển đã có từ lâu đời. Bởi làng chài nên không có ruộng vườn, cuộc sống quanh năm chỉ dựa vào cá tôm đánh bắt được ven biển.

Những năm trước 1997, hầu hết người dân trong làng đều rất nghèo khó. Ông Lê Văn Hồng - trưởng thôn Thanh Hải - cho biết những năm gian khổ ấy người làng không dám ăn con cá con tôm to đánh bắt được, mà phải dành để bán lấy tiền mua lưới, mua dầu đèn đi biển hay đổi gạo. Chỉ ăn những loại cá nhỏ cho qua bữa. Quanh quẩn mãi với cá tôm vậy nên cuộc sống cũng khó khăn.

Đến năm 1995, 1996 người dân trong làng bắt đầu nghĩ đến đi lao động ở nước ngoài, với hi vọng thoát được nghèo đói. Vậy là người này người khác lần lượt rời làng ra đi.

Trong ngôi nhà hai tầng khang trang, ông Trần Văn Quang kể: "Lúc đó nhà nghèo quá, con cái lại đến bốn đứa nên dù có siêng năng đi biển cỡ nào cũng không đủ ăn. Năm 1997 tui vay ngân hàng 57 triệu đồng đi Hàn Quốc mần việc. Tui đi bên đó tổng cộng 13 năm. Đến năm 2010, khi về hẳn ở quê nhà, tui để dành được gần 900 triệu đồng".

Năm 2002 ông Quang là một trong những hộ đầu tiên trong làng Thanh Hải xây nhà to, đẹp từ tiền đi lao động nước ngoài, với chi phí hơn 340 triệu đồng. Nay nhà ông còn hai người con ở Hàn Quốc và Nhật Bản. Ông Quang cùng người con trai út giờ về nhà lại theo nghề đi biển đánh bắt cá xa bờ.

Cũng như ông Quang, bây giờ ông Lê Văn Lục (76 tuổi) và bà Lê Thị Khanh (71 tuổi) đã thay căn nhà ngói cấp bốn xập xệ, dột nát bằng ngôi nhà lầu khang trang ngay trên nền đất căn nhà cũ. Ông Lục có đến bảy người con nên nhiều năm trước gia cảnh rất nghèo túng, thiếu ăn liên miên. Từ năm 2007 ông Lục lần lượt cho con đi lao động nước ngoài.

Người con đầu tiên ông đóng tiền cho đi Đài Loan qua đường dây lừa đảo, làm ông mất đứt 120 triệu đồng. Ông vay tiếp tiền cho con đi Hàn Quốc. Mấy tháng sau con ông đã có tiền gửi về trả nợ. Đến đầu năm 2017, ông Lục xây căn nhà hết hơn 600 triệu đồng, tất cả đều do con cháu ủng hộ.

"Riêng bộ bàn ghế tiếp khách ni mới mua hết hơn 40 triệu đồng, do đứa cháu cho tiền. Nếu con cháu không đi mần ăn ở nước ngoài thì đời tui mần chi dám nghĩ đến có được bộ bàn ghế như ri" - ông Lục nói.

Dắt tay nhau làm giàu

Điều ông Trần Xuân Thắng - bí thư chi bộ thôn Thanh Hải - thấy vui nhất là người làng Thanh Hải dắt tay nhau cùng làm giàu.

 Ông nói: "Có như vậy Thanh Hải mới trở thành làng giàu, mới giàu cả làng được. Nếu ai cũng chỉ chăm chăm làm giàu cho riêng mình thì làng này làm chi mà phát triển được như bây chừ".

Ông Thắng kể ban đầu trong làng số người đi lao động nước ngoài ít, vì không có tiền để đi. Nhưng rồi nhà ban đầu chỉ có một người đi đã gửi tiền về cho em hoặc anh chị đi. 

Cứ vậy trong một nhà lần lượt dắt díu nhau để anh, chị, em cùng đi. Đến khi trong một nhà đã kiếm được tiền rồi thì chuyển qua dắt họ hàng ruột thịt đi. Sau nữa là họ hàng ruột thịt dắt tay hàng xóm láng giềng đi...

Điển hình như gia đình ông Trần Văn Quang sau khi làm nhà hết 340 triệu đồng trong số tiền 900 triệu đồng ông có được từ đi Hàn Quốc, số còn lại ông làm chi phí cho hai con trai đi mà không phải vay đồng nào. Nay cả hai người con của ông Quang đều đặn gửi về nhà 2.000 - 3.000 USD/tháng.

Ông Thắng nói người dân Thanh Hải sống lấy chữ đạo làm đầu. Đó là đạo lý sống tối lửa tắt đèn, khốn khó có nhau... Vì vậy nên lớp trước làm ăn nên thì dắt tay lớp sau đi Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật, Nga, Anh... 

Thành ra cả làng Thanh Hải cùng xuất khẩu lao động. Ai không có tiền thì được bà con cho mượn với ít lãi suất gọi là. Ai không đủ tiền thì xóm làng hùn nhau cho mượn tiền đi không phải trả lãi. Nhờ vậy mà nên.

Thanh Hải nay chỉ có 1 hộ nghèo là phụ nữ đơn thân nuôi con, do chồng bị tai nạn mất trong khi đánh cá trên biển. 3 hộ khác thuộc diện cận nghèo, do tuổi tác cao không lao động được và tàn tật. Số hộ giàu là 97, hộ khá 90, còn lại ở mức trung bình.

Trưởng thôn Lê Văn Hồng tâm sự: "Nếu nói là vì nghèo đói quá mà đầu gối phải bò... sang tận Hàn Quốc mà làm giàu lên được thì không đúng hoàn toàn.

 Phải còn nhờ ở sự cần cù, siêng năng làm ăn, nhặt nhạnh tiết kiệm từng đồng nữa mới có được như ngày hôm nay. Sợ nhất là kiếm được tiền rồi đua nhau ăn chơi là hỏng hết. 

Người dân Thanh Hải trong độ tuổi lao động không ai ngồi không hết. Đi được nước ngoài họ đi, còn không đi được thì ở quê theo nghề đánh cá hay chế biến hải sản, ai mô có chỗ nấy mần ăn cả".

Làng có 3 chiếc tàu đánh bắt cá xa bờ, có nhà máy chế biến và cảng cá luôn nhộn nhịp mỗi ngày - Ảnh: LAM GIANG

Có tàu đánh cá xa bờ, có doanh nghiệp chế biến

Làng Thanh Hải không chỉ giàu lên từ số người đi lao động nước ngoài. Người dân ở làng cũng cần cù làm giàu từ đánh bắt hải sản xa bờ và dịch vụ chế biến, xuất khẩu hải sản.

Ông Lê Văn Hồng cho biết do thanh niên đi xuất khẩu lao động nhiều nên hiện ở làng chỉ còn ba tàu đánh bắt xa bờ.

Hầu hết phụ nữ trong làng theo nghề chế biến hải sản ngay tại xã và ở cảng cá sông Gianh.

Làng có ba doanh nghiệp lớn về dịch vụ nghề biển và nhiều cơ sở hậu cần nghề cá, chế biến hải sản xuất khẩu nhỏ khác với tổng số tài sản và vốn lưu động hơn 150 tỉ đồng.