Trẻ lớp 1, 2, 3 có cần máy tính bảng?
Vì sao Los Angeles ngưng trang bị iPad cho học sinh?
Đề án máy tính bảng, thêm gánh nặng cho học sinh?

Phóng to

TS Giáp Văn Dương - Ảnh: Chí Cường

Các chuyên gia giáo dục và phụ huynh học sinh đều nhận định không nên áp dụng việc dạy học bằng các thiết bị công nghệ đối với học sinh lớp 1, 2, 3 trước việc Sở GD-ĐT TP.HCM dự kiến thí điểm đề án “Ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao chất lượng dạy và học cho các lớp tiểu học 1, 2, 3 của TP.HCM”.

Triển khai quy mô lớn là vội vã

Không chỉ riêng TP.HCM dự định đưa máy tính bảng đồng loạt vào nhà trường mà nhiều địa phương cũng đang xem các thiết bị dạy học hiện đại là cứu cánh cho chất lượng dạy học.

Là người khởi xướng dự án giáo dục trực tuyến mở (MOOCs - GiapSchool) tại Việt Nam nhưng TS Giáp Văn Dương lại thận trọng khi đề cập trào lưu “máy tính bảng” và “bảng tương tác”.

* Thời gian gần đây ở nhiều địa phương, ngành GD-ĐT khuyến khích nhà trường đưa các thiết bị dạy học hiện đại như máy tính bảng, bảng tương tác thông minh... để hỗ trợ dạy học, đặc biệt là dạy học ngoại ngữ. Gánh nặng kinh phí đầu tư dồn lên vai phụ huynh, trong khi chất lượng thiết bị thả nổi, hiệu quả thì chưa nhìn thấy. Ông có suy nghĩ gì về thực tế này?

- Gánh nặng đầu tư cho gia đình chỉ là một vấn đề, chất lượng thiết bị cũng có thể kiểm soát được, ít nhất về mặt lý thuyết. Nhưng tác động của việc này đến giáo dục ra sao chưa rõ ràng.

Đến nay chưa có bất cứ nghiên cứu nào đối với tác động của việc sử dụng các thiết bị này đến chất lượng giáo dục, đặc biệt là sức khỏe học sinh.

Giả sử như việc trang bị các thiết bị này là minh bạch, hoàn toàn không dính dáng gì đến lợi ích nhóm thì cũng chỉ nên coi đây là một thí điểm.

Mà đã là thí điểm thì không nên làm trên diện rộng. Lại càng không nên thí điểm với các đối tượng dễ tổn thương như học sinh lớp 1, 2, 3 mà có thể chọn các lớp cao hơn.

* Theo các nhà đầu tư thiết bị và nhà quản lý giáo dục thì với yêu cầu giáo dục hiện đại, việc sử dụng các thiết bị như trên là bức thiết, nó giúp cho việc nâng cao chất lượng dạy học. Là người đã mở trường học qua mạng, ứng dụng các công nghệ dạy học hiện đại vào mục đích giáo dục và có những thành công nhất định, ông có ý kiến gì về quan điểm của các nhà đầu tư và quản lý giáo dục đó?

- Tôi là người ủng hộ việc sử dụng công nghệ để hỗ trợ việc học, đặc biệt là trào lưu giáo dục số thông qua việc sử dụng Internet. Nhưng tôi cũng ý thức rất rõ những tác động ngoài ý muốn có thể xảy đến khi trẻ em lạm dụng Internet.

Chẳng hạn, Microsoft khuyến cáo trẻ em dưới 10 tuổi khi dùng Internet phải có người lớn bên cạnh, còn từ 11-14 tuổi phải có những hạn chế nhất định. Đó là trách nhiệm của phụ huynh và thầy cô giáo đối với con em hoặc học sinh mình.

Với việc sử dụng các máy tính bảng, tuy có thể cài đặt để không thể kết nối Internet, nhưng tác động của nó đến sức khỏe trẻ em, đặc biệt là ở lứa tuổi tiểu học, ra sao còn chưa rõ.

* Nói trực tiếp vào máy tính bảng vừa được Sở GD-ĐT TP.HCM dự kiến đưa vào các nhà trường, ta chưa bàn đến chất lượng sản phẩm mà chỉ bàn đến mục đích nâng chất lượng dạy học, theo ông, nó có lợi và không lợi gì?

- Nếu chưa có nghiên cứu thấu đáo thì mọi ý kiến chỉ là đoán mò. Hàn Quốc đang được coi là nước đi đầu trong việc sử dụng sách giáo khoa điện tử và đang có kế hoạch mở rộng vào năm tới.

Nhưng để làm như thế, họ đã thử nghiệm gần 10 năm nay. Với Việt Nam, việc này chưa hề được thử nghiệm và đánh giá nghiêm túc, nên áp dụng với quy mô lớn là vội vã.

Một trong những nguyên tắc vàng của các thí nghiệm là “không gây hại”. Trong lúc chưa chứng minh được ảnh hưởng của việc sử dụng máy tính bảng đối với sức khỏe học sinh lớp 1, 2, 3 thì lại càng phải thận trọng trong việc áp dụng đại trà.

Ngoài ra, trong mọi thử nghiệm, nguyên tắc tự nguyện cũng cần phải được tôn trọng. Các thử nghiệm, dù là thử nghiệm y dược để cứu người, cũng vẫn cần sự tự nguyện tham gia của người dùng thì mới được tiến hành. Đó là những yêu cầu sơ đẳng của đạo đức khoa học.

Rõ ràng việc sử dụng công nghệ trong giáo dục là một trào lưu không thể đảo ngược. Nhưng sử dụng nó ra sao để mang lại lợi ích cho người học, trong thế tôn trọng người học, thay vì các nhà quản lý hoặc các nhóm lợi ích lại là một câu chuyện rất khác.

Do đó, khi còn những tranh cãi không dựa trên bất cứ bằng chứng nào, cách tốt nhất là tiến hành thí điểm theo một quy trình khoa học chặt chẽ trên quy mô nhỏ, từ đó có cơ sở để mở rộng, thu hẹp hoặc điều chỉnh phù hợp.

PGS.TSNGÔ ANH TUẤN (viện trưởng Viện sư phạm kỹ thuật - Trường đại học Sư phạm kỹ thuật TP.HCM): Nên thử nghiệm với học sinh cấp học cao Ảnh: H.Hương Việc ứng dụng công nghệ để hỗ trợ quá trình dạy học là cần thiết và có thể áp dụng cho nhiều lứa tuổi. Tuy nhiên để áp dụng hiệu quả công nghệ dạy học (CNDH) cần phải hiểu rõ về nó. CNDH gồm có hai phần: phần mềm và phần cứng. Phần mềm là những biện pháp khoa học được tổ chức theo các quy trình làm cho quá trình nhận thức của người học tốt hơn thông qua các kịch bản sư phạm, các hình thức tương tác giữa thầy và trò, cách truyền thông điệp hiệu quả, cách tổ chức và quản lý quá trình dạy học... Phần cứng là các phương tiện, thiết bị hỗ trợ quá trình dạy học đã được thiết kế bởi phần mềm. Nó chính là công cụ hỗ trợ cho sự tương tác của thầy và trò và là đòn bẩy kích thích học sinh huy động các giác quan vào quá trình học tập. Thiết bị công nghệ không phải là chìa khóa vạn năng. Tùy theo nội dung dạy học, tính chất của môn học và đặc điểm của học sinh mà thiết bị công nghệ mới phát huy hiệu quả (các yếu tố này nằm trong phần mềm của CNDH). Các thiết bị công nghệ nếu không sử dụng đúng sẽ gây ra nhiều hậu quả. Đối với giáo viên, nó làm cho người dạy bị lệ thuộc vào thiết bị, không nhớ bài và phó mặc quá trình học tập cho sự tương tác giữa người học và thiết bị... Đối với học sinh, nó làm cho người học sau khi thỏa mãn tính tò mò cảm thấy bối rối, dễ đi lệch hướng dẫn đến chán nản và phát triển nhân cách lệch lạc... Theo tôi, CNDH ở nước ta chưa phát triển và chưa có những nghiên cứu khoa học mang tính hệ thống, cần phải có một kế hoạch tổng thể ứng dụng CNDH vào giảng dạy. Tốt nhất nên thử nghiệm với các học sinh ở cấp học cao hơn rồi rút kinh nghiệm áp dụng cho các lớp tiểu học. Chưa nên thử nghiệm ngay ở các lớp 1, 2, 3 vì các đặc điểm nhận thức và tâm sinh lý của các em khiến cho việc áp dụng CNDH khó hơn nhiều so với các bậc học khác. H.H ghi