29/11/2013 16:05 GMT+7

Bão Haiyan gây thương vong lớn nhất lịch sử Philippines

PHẠM HỒNG PHƯỚC

TTO - Ngày 28-11, số người thiệt mạng do bão Haiyan gây ra ở Philippines được công bố lên đến 5.560 người. Haiyan trở thành cơn bão gây thương vong lớn nhất trong lịch sử quần đảo Thái Bình Dương này.

Có quá nhiều điều cần làm tại những vùng bị bão Haiyan tàn phá: dọn dẹp những đống đổ nát, trợ cấp người nghèo, chăm lo trẻ em mồ côi... Ảnh Getty

"Vùng đất chết" Tacloban trước và sau siêu bão Haiyan Philippines: từng bước hồi sinh sau thảm họa Tình nghĩa Việt tới Tacloban

1.757 người vẫn còn mất tích sau cơn bão. Bộ trưởng Ngân sách Florencio Abad cho biết chính phủ ước tính cần tới 38,8 tỉ peso (khoảng 881 triệu USD) để tiếp tục các hoạt động cứu trợ nạn nhân, khôi phục cuộc sống và công ăn việc làm, cung cấp nơi tạm cư, phục hồi các bệnh viện và trường học, khôi phục hệ thống cấp điện nước cho các tỉnh bị bão tàn phá.

Dọn dẹp những đống đổ nát

Ước tính bão Haiyan đã tàn phá 70-80% các cấu trúc trên mặt đất trong đường đi của bão dọc hai tỉnh duyên hải Leyte và Samar ở miền trung nước này. Nhân viên Cơ quan viện trợ Mỹ USAID tới Philippines đã báo cáo rằng có những nơi có tới 90% số nhà cửa bị phá hủy hoàn toàn.

Bởi vậy, công việc quan trọng và cấp thiết nhất là dọn dẹp các nơi bị bão tàn phá, tạo điều kiện khôi phục cuộc sống và không làm môi trường thêm tổn hại. Hàng chục ngàn nạn nhân sống sót đang được các cơ quan LHQ thuê dọn dẹp và làm vệ sinh các thành phố và nông trại bị tàn phá. Đây là một phần trong các chương trình “chi tiền để tạo việc làm” (cash-for-work).

Tim Walsh, phụ trách nhóm công tác của Chương trình Phát triển LHQ (UNDP) hoạt động tại thành phố tâm bão Tacloban và các vùng lân cận, nói về chương trình này: “Điều này không chỉ quan trọng để giúp bình thường hóa nền kinh tế, mà còn cho các nạn nhân sống sót tìm lại cảm giác mình có giá trị trong cuộc sống”. LHQ phối hợp với chính quyền Philippines đang hi vọng sẽ tạo ra ít nhất 200.000 công ăn việc làm có thể kéo dài tới 3 năm.

Theo UNDP, nhiệm vụ tức khắc của các công nhân sau bão là dọn dẹp các núi rác và xà bần để mở đường cho các hoạt động vận chuyển hàng cứu trợ tới được các nơi cần thiết. Nhiệm vụ này rất nặng nề khi hàng chục cộng đồng dân cư duyên hải đã bị bão càn quét thành bình địa, làm hư hỏng hầu như mọi cơ sở hạ tầng của vùng đô thị.

Những lao động tình nguyện được trả công từ 250-500 peso (5-10 USD) mỗi ngày để dọn dẹp và vận chuyển các đống đổ nát tới các điểm tập kết cho xe tải chở ra bãi rác tạm ở bên ngoài thành phố Tacloban. Tại đó, người ta tiến hành phân loại các đống phế thải, tận dụng những vật liệu như ván gỗ cho việc xây dựng lại nhà cửa, trường học sau này. Ngay cả xà bần ximăng, gạch đá cũng sẽ được tận dụng để khôi phục các con đường.

John Lim, quan chức quản lý thành phố Tacloban, nói rằng việc để cho các cư dân tự tay dọn dẹn và tái thiết địa phương của mình sẽ giúp họ nhanh chóng vượt qua những cú sốc tinh thần sau thảm họa. Ít nhất họ cũng có được cảm giác mình có ích và có thể đứng lên bằng đôi chân mình.

Nông dân khổ gấp đôi

Philippines là một nước công nghiệp hóa mới nổi lên, nhưng xuất phát từ nền tảng nông nghiệp. Trong tổng số khoảng 38 triệu lao động, khu vực sản xuất nông nghiệp chiếm tới 32%.

Tổ chức Lương nông LHQ (FAO) ngày 27-11 khuyến cáo: các nông dân chịu trận bão Haiyan đang phải đối mặt với “thảm họa kép” (double tragedy) nếu không được trợ giúp khẩn cấp để làm sạch ruộng đồng, khôi phục hệ thống thủy lợi và chuẩn bị trồng trọt.

FAO đã kêu gọi cộng đồng quốc tế trợ giúp ít nhất 11 triệu USD để giúp người dân nông thôn Philippines khôi phục cuộc sống và sản xuất. Dominique Burgeon, giám đốc Cơ quan Khẩn cấp và phục hồi (ERD) của FAO, nhấn mạnh: “Sẽ là một thảm họa kép nếu như trong mùa xuân tới các gia đình nông dân vẫn còn cần tới nguồn lương thực cứu trợ”. Các nguồn viện trợ quốc tế chỉ mang tính nhất thời và không đủ khả năng để bao quát hết. Vì thế, quan trọng nhất là tạo điều kiện cho người nông dân có thể phục hồi sản xuất kịp thời vụ.

Bộ Nông nghiệp Philippines đã yêu cầu FAO cung cấp chương trình “chi tiền để tạo việc làm” cho việc khôi phục khoảng 150.000ha và 80km kênh mương thủy lợi. Bình quân cần 10 ngày để một người có thể dọn dẹp được 1ha canh tác. Ngoài ra cũng cần tiền để khôi phục khoảng 1.400 máy bơm tưới tiêu.

Trước đó, FAO đã yêu cầu ngân sách 20 triệu USD để giúp các nông dân Philippines trồng trọt, bón phân, tưới tiêu và duy trì mùa màng của mình để bảo đảm cho mùa thu hoạch trong năm 2014.

Những trẻ mồ côi sau siêu bão

Cô bé 15 tuổi Shylyny Therese Negru có mái tóc uốn rối bù được cột đuôi gà ẵm đứa em trai út 3 tuổi đang bị sốt. Cha mẹ các em đã mất trong trận siêu bão Haiyan, gia đình chỉ còn cô bé và 3 em trai 3 tuổi, 6 tuổi và 12 tuổi sống sót.

Bốn chị em hiện sống tại nhà một bà cô của mẹ tại thị trấn nông nghiệp Burauen, cách thành phố Tacloban khoảng 40km. Cô bé nói mình đã chấp nhận sự thật là cha mẹ đã chết, nhưng em mong muốn tìm lại được thi thể của họ và một đứa em trai cùng chung số phận với cha mẹ. Trước trận bão dữ, Shylyny là một nữ sinh trung học với ước mơ sau này làm nhân viên kế toán hay trở thành nhà báo.

Khu ngoại ô ven biển mà gia đình cô bé Shylyny sống ở Tacloban hầu như đã bị gió bão và sóng biển cuốn sạch.

Có vô số trẻ em bị mất cha mẹ trong thảm họa thiên nhiên này. Zafrin Chowdry, người phát ngôn của Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF), cho biết tổ chức này đang khẩn trương dò tìm gia đình của các em này để có thể nhanh chóng giúp các em liên lạc được với người thân của mình.

Khai thác nguồn lực từ kiều bào Phi ở nước ngoài

Philippines là một trong những nước xuất khẩu lao động lớn nhất thế giới. Hiện nay nước này có hơn 10 triệu người đang lao động ở nước ngoài (chiếm hơn 10% số dân). Họ được gọi là “mga bagong bayani” (anh hùng mới) vì đã chấp nhận hi sinh xa gia đình, người thân ra nước ngoài kiếm sống và gửi tiền về.

Bây giờ, bên cạnh nguồn trợ giúp từ cộng đồng quốc tế, Philppines đang đặt nhiều hi vọng vào nguồn tài chính từ đội quân lao động xứ người hùng hậu này.

Phóng viên Hãng tin Pháp AFP hôm 26-11 tại Tacloban đã gặp nông dân Teudolfo Barmisa đang xếp hàng bên ngoài một quầy chuyển tiền để nhận số tiền tương đương 600 USD do con gái đang giúp việc nhà ở Hong Kong gửi về. Ông nói: “Tiền này sẽ được ưu tiên mua lương thực, sau đó mua ximăng và ván ép dựng lại nhà”.

Năm ngoái, lực lượng lao động ở nước ngoài đã gửi về Philippines 21,39 tỉ USD thông qua các kênh chuyển tiền chính thức, tương đương 10% tổng giá trị GDP của nước này. Người ta nói rằng số tiền gửi qua các kênh không chính thức còn nhiều hơn nữa.

Sau khi xảy ra thảm họa, một số lao động Philippines ở nước ngoài vội vã trở về nhà để đem tiền giúp gia đình và cho họ nguồn động viên tinh thần. Trong số này có chị Lourdes Distrajo, 27 tuổi, một người mẹ đơn thân có 2 con, trong đó có một con trai 4 tuổi đã cùng 12 thành viên khác của gia đình dòng họ chị bị thiệt mạng trong trận siêu bão Haiyan. Mặc dù chỉ mới nhận công việc giúp việc nhà ở Kuwait với mức lương 700 USD/tháng không lâu, nhưng nhờ chủ nhà tốt bụng cho nghỉ phép, tặng thêm tiền, mua cho vé máy bay, chị đã có thể về giúp gia đình trong cơn khốn khó cùng cực này. Không thể nhìn được mặt con trai lần cuối vì cháu đã được chôn cùng các nạn nhân khác trong một ngôi mộ tập thể, chị Distrajo cho biết mình sẽ để lại hết số tiền mình dành dụm được cho gia đình và nhanh chóng quay lại Kuwait tiếp tục kiếm tiền gửi về. Đây là thời gian gia đình cần sự giúp đỡ tài chính từ chị hơn bao giờ hết.

PHẠM HỒNG PHƯỚC