Đó là khuyến cáo của một số chuyên gia khi trao đổi về đề xuất giảm giờ làm việc từ 48 giờ/tuần xuống còn 44 giờ/tuần.

Dù đã có nhiều doanh nghiệp có vốn nước ngoài (FDI) tại Việt Nam đang áp dụng làm việc 44 giờ/tuần, nhưng theo các chuyên gia, việc mở rộng giảm giờ làm này cần có lộ trình, tránh gây sốc.

Lộ trình nào phù hợp?

Bà Đặng Ngọc Thu Thảo - giám đốc vận hành, dịch vụ khoán việc và cho thuê lại lao động miền Bắc ManpowerGroup Việt Nam - nhận định một số doanh nghiệp FDI đến từ Nhật Bản, châu Âu không bị ảnh hưởng nhiều nếu giảm giờ làm.

Một phần do những doanh nghiệp này duy trì văn hóa theo công ty mẹ, không áp dụng thời gian làm việc tối đa.

Trong khi đó, nếu áp dụng giảm giờ làm ở một số công ty, nhà máy sản xuất liên doanh hoặc doanh nghiệp nội địa, sẽ mất nhiều thời gian chuyển đổi hoặc gây áp lực lên giá bán.

"Việc giảm giờ làm nên có tiến trình dần. Việt Nam nên học kinh nghiệm của các nước, bắt đầu thử nghiệm trên một khu vực, ngành hoặc địa phương nhất định", bà Thảo nói và khuyến nghị giảm giờ làm song song với duy trì năng suất lao động, hiệu quả sản xuất.

Ví dụ, khi doanh nghiệp kiểm tra tay nghề, năng suất của người lao động, nếu tổng năng suất lao động của toàn bộ doanh nghiệp đạt chỉ tiêu đề ra với thời gian làm ít hơn, linh hoạt hơn, công ty có thể thông qua kế hoạch giảm giờ làm.

Đại diện ManpowerGroup Việt Nam cho rằng doanh nghiệp nên xây dựng cơ chế đo lường hiệu quả làm việc thực sự thay vì áp dụng cơ chế giám sát thời gian cứng nhắc, rút gọn/tối giản quy trình làm việc, tối ưu thời gian làm việc như giảm thiểu họp định kỳ tuần/tháng.

Doanh nghiệp có thể nâng cao kỹ năng làm việc của người lao động, tập trung sức lực lao động vào việc cần thiết...

Vị này phân tích rằng giảm giờ làm về sâu xa là giải bài toán tăng năng suất lao động. Chẳng hạn, có công ty giảm thời gian sản xuất một chiếc tivi xuống gần một nửa thời gian song cho biết cần tối thiểu bốn năm cải tiến, điều chỉnh dây chuyền, đảm bảo giữ nguyên giờ làm việc.

"Như vậy, việc tăng năng suất lao động cần thời gian, sự quyết tâm, đầu tư của doanh nghiệp. Mấu chốt chính là năng suất lao động luôn phải được đo lường một cách lượng hóa qua nhiều chỉ số khác nhau và phù hợp với các bộ phận, vị trí khác nhau", vị này nhấn mạnh.

Kinh nghiệm triển khai

Bà Phạm Thị Tuyết Nhung - chủ tịch công đoàn Công ty Yazaki Việt Nam (100% vốn Nhật Bản) - cho biết công ty đang áp dụng 44 giờ/tuần từ khoảng 10 năm qua. Bình quân người lao động được nghỉ 2 hoặc 3 ngày thứ bảy.

Việc giảm giờ làm tăng theo lộ trình, mỗi năm cho nghỉ thêm một ngày, tăng dần, đến năm 2024 công nhân được nghỉ thêm 31 ngày/năm, tức khoảng 2,5 ngày/tháng (thứ bảy). Mục tiêu giảm thời gian làm việc cho công nhân trong xưởng để người lao động có thêm thời gian tái tạo sức lao động.

"Mỗi năm, công ty có chủ trương, thông báo tạo thành thông lệ, đảm bảo nghỉ có lương. Nếu có kế hoạch đi làm, người lao động hưởng lương đi làm ngày nghỉ", bà Nhung nói và cho biết công đoàn và ban giám đốc công ty luôn xem xét, thống nhất tình hình sản xuất năm tới, có cho nghỉ thêm hay không.

Ngoài ra, hằng năm công ty bổ sung thêm chế độ khác cho người lao động.

Cũng theo bà Nhung, để có kế hoạch sản xuất của năm tới, công ty phải xây dựng lịch từ trước, cân đối thời gian làm việc lại, đảm bảo lượng sản xuất phù hợp với đơn hàng cũng như tăng ca phù hợp thực tế. Về lâu dài, đôi bên cùng có lợi. Nếu giảm giờ làm, về mặt sản lượng sẽ yêu cầu khắt khe hơn.

"Ví dụ bình thường, năng suất từng này đủ đáp ứng yêu cầu thì nay giảm giờ làm phải tăng năng suất lên nhưng cũng nằm trong quy trình tính toán nhân sự, máy móc từ trước chứ không làm liền", bà Nhung nói.

Trong khi đó, ông Phạm Vũ Bình - chủ tịch công đoàn cơ sở Công ty TNHH công nghệ Nissei Việt Nam (có 1.600 - 1.700 lao động) - ủng hộ việc giảm giờ làm của doanh nghiệp này, nghỉ làm việc 2 - 3 ngày thứ bảy mỗi tháng. Do đã có kế hoạch sản xuất từ sớm trước khi nhận đơn hàng, trừ các tháng cao điểm phải tăng ca, việc sắp xếp công việc được thực hiện trơn tru.

"Việc giảm giờ làm cần có thí điểm, xem xét cụ thể dựa vào tình hình các công ty trong một khu vực, khu công nghiệp nhất định và dựa vào pháp luật lao động. Mỗi năm, chúng tôi phấn đấu tăng thêm một ngày nghỉ, dần hướng tới mục tiêu làm việc 40 giờ/tuần, tránh giảm sốc, có tích lũy dần. Đến nay, nhiều tháng đạt được tới ba ngày nghỉ vào thứ bảy hằng tuần", ông Bình nói.

Giảm giờ làm, thu nhập có giảm?

Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam đang đề xuất Chính phủ giảm giờ làm chính thức trong tuần của người lao động từ 48 giờ/tuần xuống 44 giờ/tuần và tiếp tục giảm xuống 40 giờ/tuần trong những năm tới.