Cần cấp bộ điều phối hai đường vành đai TP.HCM

Dự án vành đai 3 TP.HCM dài 76km là công trình được Chính phủ cùng với nhân dân kỳ vọng. Thời gian qua, TP.HCM cùng các tỉnh Bình Dương, Long An, Đồng Nai đẩy nhanh thủ tục để khởi công dự án vào tháng 6-2023.

Một khó khăn hiện nay cần được tháo gỡ là thiếu cát đắp nền đường. Do đó, TP kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài nguyên - Môi trường và các địa phương (Bà Rịa - Vũng Tàu, Vĩnh Long, An Giang, Tiền Giang, Trà Vinh và Đồng Tháp) hỗ trợ phối hợp chia sẻ, cung cấp nguồn vật liệu phục vụ cho dự án.

Trên tinh thần vành đai 3 TP.HCM, các địa phương cũng đang tập trung hoàn thiện báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án vành đai 4 TP.HCM dài gần 200km. Với dự án này, TP kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Giao thông vận tải làm cơ quan tổ chức điều phối triển khai thực hiện các dự án trên toàn tuyến.

Đồng thời, hướng dẫn các địa phương liên quan trong quá trình tổ chức thực hiện, bảo đảm đồng bộ, hiệu quả và theo đúng quy định pháp luật. Ngoài ra, các địa phương kiến nghị xem xét, chấp thuận chủ trương và cơ chế về sự tham gia vốn của trung ương cho dự án.

Kiến nghị kiện toàn Hội đồng vùng Đông Nam Bộ

Cách đây tám năm, Hội đồng vùng kinh tế trọng điểm phía Nam được thành lập. Sau đó, hội đồng có nghị quyết về nhiệm vụ trọng tâm Hội đồng vùng Đông Nam Bộ được ban hành, trong đó có lập tổ điều phối giao thông. Tuy nhiên, bộ máy Hội đồng vùng kinh tế trọng điểm phía Nam chưa phải là một cấp hành chính. Từ đó dẫn tới các quyết định, nghị quyết của hội đồng cũng chỉ mang tính khuyến nghị, khuyến khích.

Vùng chưa có những công cụ, bộ máy đủ chức năng, nhiệm vụ theo thẩm quyền để điều hành. Một số đơn vị được thành lập bởi hội đồng vùng chưa thể vận hành được vì cơ chế phối hợp giữa các địa phương và phân định trách nhiệm chưa rõ ràng. Thiếu nhạc trưởng chỉ huy vùng, nên khi bàn đến vấn đề này có ý kiến ví von các tỉnh sinh hoạt trong hội đồng vùng như "câu lạc bộ", không đạt hiệu quả.

Để giải quyết bài toán này, thời gian qua các địa phương kiến nghị Chính phủ xem xét điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, kiện toàn nhân sự của Hội đồng vùng Đông Nam Bộ. Từ đó góp phần vào sự phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, quy hoạch vùng một cách bền vững. Trong đó, phân công một phó thủ tướng làm chủ tịch hội đồng vùng, lãnh đạo các tỉnh thành là thành viên và mỗi tỉnh phân công một thành viên chuyên trách.

Theo PGS.TS Nguyễn Văn Trình - chuyên gia cao cấp Viện Nghiên cứu vùng và đô thị (nguyên phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM), với cơ chế như hiện nay, hội đồng vùng chỉ họp "cho vui". Mỗi quý họp đôi ba lần tổng kết, rút bài học kinh nghiệm, ưu nhược điểm, đưa ra giải pháp... và sau đó là mạnh ai nấy làm.

Mổ xẻ lý do, ông Trình nói hội đồng vùng có quyết định tập thể nhưng lại không có giá trị về hành chính. Tỉnh nào cũng có quyền nên khó ai nghe ai, làm được thì tốt, không làm được cũng thôi.

Chẳng hạn phát triển về công nghiệp, ông nào mạnh, ông đó làm, thậm chí là cạnh tranh nhau. Còn về giao thông, qua địa bàn nào, địa phương đó làm. Thực tế như quốc lộ 13, đoạn ở Bình Dương đã được mở rộng tới giáp TP.HCM, còn đoạn qua TP.HCM vẫn chưa làm và luôn ùn tắc.

Theo ông Trình, hiện hạ tầng giao thông khu vực Đông Nam Bộ kết nối còn rất nhiều khó khăn, vì thế chưa giúp cho kinh tế của vùng phát triển tương xứng. Muốn giao thông vùng phát triển đột phá trong thời gian tới, đòi hỏi phải có cơ chế đột phá.

Về lâu dài, cần phải cải cách thể chế xác định quyền lực hành chính cho vùng, có giám đốc vùng (người đứng đầu), phải có luật về vùng. Còn về đề xuất quỹ phát triển giao thông vùng cũng cần phải làm rõ quỹ đó góp thế nào, ai góp, xài ra sao mà muốn làm phải có luật.

Vượt qua quyền lợi địa phương thì mới thành hội đồng có giá trị

Theo chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển, trước đây hội đồng vùng cũng có các ban chỉ đạo vùng. Các ban này pháp lý mạnh hơn nhưng cuối cùng phải giải tán. Hội đồng vùng về quyền yếu hơn nên có tính tham mưu nhiều hơn.

Cái khó cho hội đồng vùng là tính cục bộ, lợi ích của địa phương chi phối nên chưa hiệu quả. Muốn hội đồng vùng hoạt động hiệu quả thì phải vượt qua quyền lợi địa phương mới thành hội đồng có giá trị.

Làm sống lại mũi nhọn tăng trưởng

Kinh tế TP.HCM có sự đóng góp lớn của lĩnh vực bất động sản, xây dựng và hệ sinh thái các ngành nghề xoay quanh các lĩnh vực này. Tuy nhiên, tăng trưởng kinh doanh bất động sản trong quý 1 tụt xuống mức âm, giảm đến hơn 16%.

Một trong những khó khăn hàng đầu của lĩnh vực này đó là hàng loạt dự án đang gặp vướng, kéo theo hàng loạt hệ lụy từ đứt nguồn cung nhà ở, doanh nghiệp đình đốn, lao động thất nghiệp... mà điển hình là còn 156 dự án bất động sản gặp vướng. Vì thế việc làm sống lại mũi nhọn tăng trưởng này cũng là việc cần kíp.

Những vấn đề nan giải nhất liên quan đến các nhóm vướng mắc như chấp thuận chủ trương đầu tư, điều chỉnh quy hoạch, thủ tục đất đai (đấu giá, giao đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, nghĩa vụ tài chính...).

Có đến 70% các vướng mắc của các dự án là liên quan đến pháp lý với hơn 2/3 trong số các dự án này đều thuộc thẩm quyền giải quyết của trung ương. Việc tháo gỡ những vướng mắc này thuộc thẩm quyền của bộ, ngành do liên quan đến các quy định pháp luật. Phía TP thì chủ yếu gặp vướng ở khâu thực thi pháp luật liên quan đến xử lý đất công xen cài, tính tiền sử dụng đất, điều chỉnh quy hoạch phân khu...

Thời gian qua, TP.HCM đã tổ chức họp gỡ vướng, tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ cũng đã làm việc với các doanh nghiệp. Tuy nhiên, các chủ đầu tư gặp vướng cho biết vẫn chưa có những kết luận rõ ràng khiến dự án vẫn ngưng trệ.

Đại diện một doanh nghiệp bất động sản tại TP.HCM có nhiều dự án gặp vướng cho hay sau khi doanh nghiệp kiến nghị, các bên đã họp bàn nhưng đến nay vẫn ở khâu chờ Chính phủ giải quyết cho doanh nghiệp. Hay một doanh nghiệp khác gặp khó trong khâu thủ tục mở bán căn hộ thì đến nay vẫn chưa thể ký hợp đồng với khách hàng.

Trong khi đó, hàng loạt dự án đang gặp vướng trong khâu tính tiền sử dụng đất trong khi doanh nghiệp sẵn sàng đóng nghĩa vụ tài chính bổ sung song cơ quan chức năng vẫn còn vướng trong phương pháp tính lại khoản tiền này. Đây cũng là lý do khiến hàng chục nghìn căn hộ đã bàn giao nhưng đến nay "trắng" sổ hồng.

Theo ông Lê Hoàng Châu - chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM - trong số 156 dự án đến nay có bốn dự án đã được giải quyết theo hình thức cho chủ đầu tư huy động vốn bằng 50% giá trị sản phẩm của dự án, mở ra hướng giải quyết cho các dự án tương tự trong huy động vốn.

Tuy nhiên, ông Châu cho rằng với các dự án còn lại, điều quan trọng là phải gỡ được những nút thắt về pháp lý, mà điều này chủ yếu lại thuộc thẩm quyền của các cơ quan trung ương.

NGỌC HIỂN

* TS Trương Minh Huy Vũ (Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM):

TP cần "khung áo pháp lý" mới

Muốn TP quay lại đà tăng trưởng vốn có, không chỉ là kinh tế mà còn là xã hội và các chiều kích phát triển khác chắc chắn cần một "khung áo pháp lý" mới. Vì thế, cần nỗ lực để trình Quốc hội vào tháng 5 này một nghị quyết về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.

Thông qua nghị quyết này, TP mong muốn gỡ rối các việc mà với cơ chế pháp lý hiện nay đã lạc hậu so với thực tiễn của TP, hoặc hoàn toàn chưa có, quan trọng hơn là bắt kịp xu thế, vấn đề phát triển mới của các TP khu vực và thế giới. Trong đó là khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, nhà đầu tư chiến lược trong các lĩnh vực công nghệ cao và thúc đẩy mạnh mẽ kinh tế xanh - chuyển đổi xanh bằng những hành động và những dự án cụ thể.

T.LONG ghi