Đại biểu LÒ THỊ LUYẾN (phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Điện Biên):

Khâu thủ tục rất mất thời gian

Tỉnh Điện Biên đứng đầu bảng các địa phương có số dự án giải ngân 0 đồng lớn nhất cả nước (105 dự án) và cũng có tỉ lệ giải ngân đầu tư công đạt mức thấp so với mức trung bình của cả nước. Các dự án chậm giải ngân hoặc chưa giải ngân được là do có những yếu tố chủ quan và khách quan.

Các dự án vướng mắc lớn nhất là chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, triển khai các thủ tục đầu tư, phê duyệt dự án. Có những dự án thủ tục triển khai rất nhiêu khê, phức tạp nên việc thực hiện cũng bị kéo dài thời gian.

Tiến độ giải ngân vốn đầu tư công những tháng đầu năm 2024 của tỉnh không đạt kỳ vọng đề ra do tiến độ triển khai và công tác chuẩn bị đầu tư của một số dự án, chương trình mục tiêu quốc gia một số đơn vị còn chậm. Vì vậy, một số dự án không đủ điều kiện phân bổ chi tiết kế hoạch vốn theo đúng thời gian quy định, ảnh hưởng tới tỉ lệ giải ngân chung.

Tình hình triển khai thực hiện các dự án trọng điểm cũng còn chậm, công tác đền bù giải phóng mặt bằng, đặc biệt là dự án có quy mô lớn, còn nhiều vướng mắc nhưng vẫn chưa được tháo gỡ triệt để...

Đại biểu NGUYỄN THỊ PHÚ HÀ (phó chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách):

Cần quan tâm việc chuẩn bị dự án

Vấn đề giải ngân vốn đầu tư công trong chục năm qua đều được đặt ra và kết quả triển khai thực hiện luôn nêu khó khăn. Việc này có nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân từ nguyên vật liệu đầu vào gặp khó khăn. Như khi triển khai các dự án cao tốc thì vấn đề thiếu cát san lấp, các nguyên vật liệu khác cũng gặp khó khăn.

Tuy nhiên, có một vấn đề khác cần quan tâm đó là câu chuyện chuẩn bị dự án. Hiện nay chúng ta đang bước vào xây dựng kế hoạch đầu tư công 2026 - 2030 nên cần quan tâm thêm vấn đề xây dựng dự án. Còn với việc triển khai dự án thì từ phê duyệt chủ trương đầu tư đến quyết định đầu tư phải sau 2-3 năm mới cơ bản có quyết định đầu tư hoàn chỉnh.

Khi giám sát, chúng tôi thấy có những dự án điều chỉnh chủ trương đầu tư đến 5-6 lần mới quyết định đầu tư. Nhưng khi quyết định đầu tư lại rơi vào thủ tục hình thức là có quyết định phân bổ vốn song quyết định phê duyệt đã báo cáo sẽ điều chỉnh quyết định, chủ trương đầu tư.

Do vậy ngay từ năm 2024 phải quan tâm vấn đề chuẩn bị dự án, đảm bảo đưa ra dự án có tính khả thi cao, có đầy đủ thủ tục, quyết định đầu tư, giải phóng mặt bằng để có thể bố trí ngay việc thực hiện ở đầu nhiệm kỳ.

Kiểm soát tình trạng biến động giá nguyên vật liệu

Năm 2024, Chính phủ phấn đấu giải ngân trên 95% tổng vốn đầu tư công. Mục tiêu này đang gặp khó khăn do nhiều nguyên nhân. Trong đó một nguyên nhân đang nổi lên là do nhiều dự án cao tốc, đường giao thông trọng điểm, nhất là tại vùng ĐBSCL và khu vực phía Nam, bị thiếu cát san lấp nên ảnh hưởng đến tiến độ thi công cũng như việc giải ngân vốn đầu tư công.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề nghị các địa phương thực hiện các biện pháp kiểm soát giá và chất lượng nguyên vật liệu xây dựng phục vụ các dự án đầu tư công. Tăng cường kiểm tra, thanh tra, xử lý nghiêm các vi phạm, nhất là việc giao mỏ nguyên vật liệu không đúng đối tượng, không đúng thẩm quyền.

Cập nhật, điều chỉnh công bố giá vật liệu xây dựng, chỉ so giá xây dựng theo tháng, bảo đảm theo quy định pháp luật về xây dựng, làm cơ sở điều chỉnh gói thầu, tổng mức đầu tư dự án. Kiểm soát tình trạng biến động giá nguyên, nhiên, vật liệu xây dựng và xử lý nghiêm các hành vi đầu cơ, nâng giá trục lợi.

Mặt khác, thực hiện các thủ tục thanh toán vốn đầu tư trong thời hạn năm ngày làm việc kể từ ngày có khối lượng được nghiệm thu theo quy định, không để dồn thanh toán vào cuối năm. Khẩn trương hoàn thiện thủ tục phê duyệt quyết toán, giải ngân vốn đối với các dự án đã hoàn thành đưa vào sử dụng.

Thay thế kịp thời những cán bộ, công chức, viên chức yếu kém

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề nghị các bộ, cơ quan trung ương, địa phương đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công. Trong đó đề nghị 37 bộ, cơ quan trung ương và 28 địa phương có tỉ lệ giải ngân dưới mức trung bình của cả nước phải tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong giải ngân vốn đầu tư công.

Đồng thời có chế tài xử lý nghiêm khắc theo quy định các chủ đầu tư, ban quản lý dự án, tổ chức, cá nhân cố tình gây khó khăn, cản trở, làm chậm tiến độ giao vốn, thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công.

Thay thế kịp thời những cán bộ, công chức, viên chức yếu kém về năng lực, trì trệ, gây nhũng nhiễu, tiêu cực, kiên quyết xử lý các hành vi tiêu cực trong quản lý đầu tư công. Cùng với đó, tập trung giải quyết công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ tái định cư kịp thời, đúng quy định cho người dân, bảo đảm đúng pháp luật và hài hòa lợi ích của Nhà nước và người dân.

Xử lý nghiêm việc cố tình làm chậm giao vốn, thực hiện, giải ngân

TP.HCM đã ban hành chương trình hành động để giải ngân 95% vốn đầu tư công năm 2024.

Theo đó, TP xác định trách nhiệm cụ thể của từng cá nhân, đơn vị trong giải ngân vốn đầu tư công. Mặt khác, TP sẽ khen thưởng các cá nhân, đơn vị làm tốt và xử lý nghiêm trường hợp làm chậm tiến độ giải ngân.

TP yêu cầu UBND các quận, huyện và TP Thủ Đức có chế tài và xử lý nghiêm khắc các chủ đầu tư, ban quản lý dự án, tổ chức, cá nhân cố tình gây khó khăn, cản trở, làm chậm tiến độ giao vốn, thực hiện và giải ngân. Thay thế kịp thời những cán bộ, công chức, viên chức yếu kém về năng lực, trì trệ, gây nhũng nhiễu, tiêu cực, kiên quyết xử lý các hành vi tiêu cực trong quản lý đầu tư công.

Bí thư, chủ tịch các quận huyện và TP Thủ Đức chỉ đạo quyết liệt giải quyết dứt điểm các vấn đề liên quan đến công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng. Các chủ đầu tư dự án phải tuân thủ nghiêm kỷ cương, kỷ luật trong giải ngân đầu tư công; tập trung hoàn thành các thủ tục đầu tư, xây dựng; giải quyết các vướng mắc.

Các dự án chuyển tiếp phải nỗ lực giải ngân 100% vốn; các dự án thuận lợi về mặt bằng, điều kiện thi công cần đẩy nhanh tiến độ để hấp thụ thêm vốn.