Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia vào ngày 22-12-2024.

Các nhà khoa học sẽ không lo thiếu tiền

Chia sẻ tại tọa đàm về nghị quyết 57 do Trường đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TP.HCM) tổ chức ngày 14-2, ông Nguyễn Đức Kiên - phó vụ trưởng Vụ Tổng hợp - Văn phòng Trung ương Đảng - cho biết Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số do Tổng Bí thư làm trưởng ban đã được thành lập.

Ban chỉ đạo đã triển khai rất quyết liệt, nhanh, gọn rất nhiều nội dung quan trọng, loại bỏ tư duy không quản được thì cấm. Đặc biệt, phiên họp thứ nhất của Ban chỉ đạo đã quyết định chi cho khoa học công nghệ 5% GDP, khoảng hơn 20 tỉ USD/năm.

"Nghị quyết 57 đặt ra 11 mục tiêu, trong đó phần kinh phí chi cho nghiên cứu phát triển (R&D) đạt 2% GDP, trong đó kinh phí từ xã hội chiếm 60%. Nếu GDP Việt Nam năm 2024 là 470 tỉ USD x 2% bằng 9,4 tỉ USD/năm, mà kinh phí từ xã hội trên 60% thì ngân sách nhà nước dành hơn 3 tỉ USD/năm cho R&D, là nguồn lực rất lớn trong khi ngân sách còn hạn chế.

Đồng thời bố trí ít nhất 3% tổng chi ngân sách hằng năm (khoảng 60.000 tỉ đồng) cho phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và tăng dần theo yêu cầu phát triển. Như vậy, các nhà khoa học sẽ không thiếu tiền. Đây là sự quan tâm rất lớn của Đảng", ông Kiên nhấn mạnh.

Giúp cho các nhà khoa học cảm thấy yên tâm hơn

Nhận định về nghị quyết 57, GS.TS Mai Thanh Phong - hiệu trưởng Trường đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TP.HCM) - cho rằng bước đột phá quan trọng nhất trong nghị quyết 57 là về đổi mới, cải cách thể chế và cơ chế.

Trong thời gian dài, việc nghiên cứu khoa học đổi mới sáng tạo thường gặp khó khăn về mặt thể chế, theo ý kiến chung của nhiều nhà khoa học. Lần đầu tiên, có một nghị quyết riêng do Bộ Chính trị ban hành với các quy định đầy đủ và toàn diện hơn, được tin tưởng sẽ tạo ra bước ngoặt lớn trong lĩnh vực này.

"Thể chế mới trong nghị quyết chấp nhận tính rủi ro đầu tư mạo hiểm và độ trễ trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo, có chính sách miễn trừ trách nhiệm đối với doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong trường hợp thử nghiệm công nghệ mới, mô hình kinh doanh mới mà có thiệt hại về kinh tế do nguyên nhân khách quan.

Điều này giúp các nhà khoa học cảm thấy yên tâm hơn khi tiến hành nghiên cứu, từ đó có thể khơi dậy sự mạnh dạn và tinh thần sáng tạo của nhà khoa học", ông Phong nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, nghị quyết cho thấy mức độ đầu tư về kinh phí, hạ tầng,... mạnh mẽ hơn cho khoa học công nghệ, trong khi trước đây nguồn kinh phí này hạn chế. 

Đây cũng có thể là bước đột phá, mang tính khơi thông mở đường cho sự nghiệp khoa học công nghệ của đất nước.

Khơi thông thể chế, chính sách

Ông Phong còn cho rằng nghị quyết 57 với những điểm khơi thông trong thể chế, chính sách về nghiên cứu khoa học đổi mới sáng tạo đối với các cơ sở đào tạo sẽ tạo ra động lực để Trường đại học Bách khoa - vốn đã có kinh nghiệm và lợi thế trong lĩnh vực này - tiếp tục thực thi các kế hoạch chiến lược đang ấp ủ.

"Trường hướng đến xây dựng chiến lược phát triển thành trung tâm khoa học công nghệ - đổi mới sáng tạo khu vực miền Nam, quy tụ các nhà khoa học, các tập đoàn công nghệ hợp tác với trường", ông Phong chia sẻ.

Trong khi đó, ông Đàm Bạch Dương - vụ trưởng Vụ Công nghệ cao (Bộ Khoa học và Công nghệ) - kỳ vọng với vai trò đầu tàu về khoa học kỹ thuật ở phía Nam, Trường đại học Bách khoa TP.HCM sẽ nghiên cứu, chuẩn bị luận cứ và các đề xuất để nâng cấp các phòng thí nghiệm trọng điểm hiện có hoặc xây dựng thêm các phòng thí nghiệm trọng điểm mới (AI, đường sắt cao tốc…).

Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo: Cần thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu

Nhiều nhà khoa học kiến nghị dự thảo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo cần điều chỉnh mang tính đột phá hơn, tập trung vào ưu đãi thuế mạnh mẽ và hỗ trợ tài chính linh hoạt hơn cho doanh nghiệp khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.