Thu hoạch thanh long tại nhà vườn ở huyện Hàm Thuận Nam (Bình Thuận). Đa số thanh long sau khi thu hoạch được thương lái thu mua xuất sang Trung Quốc - Ảnh: Nguyễn Nam

Không chỉ lo giá xuất khẩu vào Trung Quốc giảm, phải cạnh tranh với hàng hóa của nhiều nước đã giảm giá đồng tiền theo đồng nhân dân tệ (NDT), doanh nghiệp (DN) lo nhất là hàng Trung Quốc đã rẻ lại còn rẻ thêm sẽ đổ vào nhiều hơn.

Ghi nhận phản ứng từ các DN xuất khẩu của Việt Nam trước thông tin Trung Quốc phá giá đồng NDT gần 2% so với đồng USD sáng 11-8.

Xuất khẩu vào Trung Quốc thêm khó

Vừa trở về sau khi tham dự hội nghị các DN hạt điều tại Trung Quốc, ông Nguyễn Đức Thanh - chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) - cho rằng xuất khẩu hạt điều sang Trung Quốc chưa qua cái khó này đã gặp cái khó khác. Theo ông Thanh, Trung Quốc vừa tăng thuế giá trị gia tăng đối với hạt điều từ 5% lên 13%, cao nhất từ trước đến nay.

“Tôi không biết mục đích của họ là gì nhưng chắc chắn xuất khẩu điều của Việt Nam sang Trung Quốc sẽ khó. Thế mà vừa về nước lại nhận được tin nước này phá giá NDT, tình hình lại càng khó hơn” - ông Thanh nói.

Cụ thể, theo ông Thanh, với các hợp đồng xuất khẩu chính ngạch thanh toán bằng đồng USD, DN Trung Quốc sẽ phải thêm gần 2% để trả cho một đơn hàng với giá như cũ. Ví dụ, với loại hạt điều W320 bán cho Trung Quốc với giá 8.000 USD/tấn, trước đây khách hàng Trung Quốc chỉ phải trả 48.880 NDT (tỉ giá cũ là 1 USD = 6,1162 NDT), nay khách hàng sẽ phải trả là 49.840 NDT (tỉ giá mới 1 USD = 6,2298 NDT). Như vậy, khách hàng nhập khẩu sẽ phải tăng giá bán hoặc tìm cách giảm giá mua xuống để bù cho chi phí này.

Ông Thanh cho biết thị trường Trung Quốc ngày càng trở nên quan trọng với xuất khẩu hạt điều của Việt Nam. Chẳng hạn, dịp Tết Trung thu hằng năm, khách hàng Trung Quốc hỏi mua nhiều và giá thường tăng lên là cơ hội bán hàng của các DN trong nước. Tuy nhiên, với việc tăng thuế nội địa và phá giá đồng tiền (làm hàng xuất khẩu vào Trung Quốc trở nên đắt hơn), cơ hội bán giá cao của DN hạt điều Việt Nam là rất khó.

“Dù nhu cầu nhập khẩu hạt điều của khách hàng Trung Quốc vẫn ở mức cao, nhưng với những điều chỉnh chính sách của họ như vừa qua, cơ hội tăng giá bán dịp trung thu năm nay là không nhiều” - ông Thanh cho hay.

Tương tự, nhiều loại nông sản khác của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc trong những tháng vừa qua cũng liên tiếp gặp nhiều khó khăn do chính sách về biên mậu, thanh toán và đến nay là ảnh hưởng của tỉ giá. Ông Trần Ngọc Hiệp, giám đốc Công ty thanh long Hoàng Hậu (Bình Thuận), cũng cho biết đang vào thời điểm thu hoạch rộ thanh long ở Bình Thuận nhưng tình hình tiêu thụ hết sức khó khăn.

“Do phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc nên thường bị ép giá. Dù buôn bán tiểu ngạch thương nhân Việt Nam thu về tiền Việt nhưng việc thay đổi tỉ giá cũng sẽ ảnh hưởng đến giá bán thời gian tới” - ông Hiệp cho biết.

Theo ông Lâm Anh Tuấn - giám đốc Công ty TNHH Thịnh Phát (Bến Tre), về lý thuyết, khi Trung Quốc phá giá đồng tiền, giá hàng nhập khẩu vào nước họ sẽ trở nên đắt đỏ hơn. Do đó họ sẽ giảm giá mua hàng từ các nhà cung cấp. Từ đầu năm đến nay xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc gặp khó vì giá cao, còn xuất khẩu tiểu ngạch rất phập phù vì phía Trung Quốc lúc đóng, lúc mở cửa khẩu.

(*): sáu tháng năm 2015 - Nguồn: Tổng cục Hải quan - Đồ họa: T.Đạt

Hụt hơi trước các đối thủ

Từ đầu năm đến nay, đồng USD tăng giá mạnh và một số nước sẵn sàng phá giá đồng nội tệ nhằm hỗ trợ xuất khẩu khiến DN Việt Nam gặp nhiều khó khăn. Tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản bảy tháng ước đạt 16,93 tỉ USD, giảm 3,6% so với cùng kỳ năm trước.

Theo các DN, nguyên nhân quan trọng khiến xuất khẩu giảm là tỉ giá. Mặc dù trong những tháng đầu năm VND cũng đã giảm giá 2% so với USD, tức là đã hết biên độ giảm giá, ít nhiều ảnh hưởng đến xuất khẩu của VN trong những tháng còn lại của năm.

Giám đốc một DN xuất khẩu gạo tại TP.HCM cho hay không chỉ đứng trước nguy cơ gạo xuất khẩu sang Trung Quốc giảm giá vì đồng NDT yếu, xuất khẩu gạo của Việt Nam cũng trở nên kém cạnh tranh hơn so với các quốc gia khác khi các nước này cũng giảm giá đồng nội tệ ngay sau khi Trung Quốc phá giá NDT.

Cụ thể, đồng baht Thái, đôla Singapore, peso Philippines, đôla Úc, won Hàn Quốc... giảm mạnh ngay trong ngày 11-8. Đây vừa là các thị trường xuất khẩu lớn, vừa là các đối thủ xuất khẩu của Việt Nam.

Theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), hơn 90% DN thủy sản Việt Nam chọn USD là đồng tiền thanh toán cho các đơn hàng xuất khẩu. Bởi vậy, sự tăng giá của đồng USD so với nhiều đồng tiền khác tại các thị trường nhập khẩu thủy sản của Việt Nam như châu Âu, Nhật Bản, Nam Mỹ đã ảnh hưởng lớn đến DN thủy sản. Nay NDT Trung Quốc và nhiều đồng tiền khác tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương tiếp tục giảm giá so với USD sẽ làm tình hình xuất khẩu thêm khó khăn.

Ông Trương Đình Hòe, tổng thư ký VASEP, cho biết Trung Quốc và ASEAN là thị trường chiếm đến 20% tổng giá trị xuất khẩu cá tra của Việt Nam. Giá cá tra sẽ chịu áp lực giảm vào các thị trường này trong thời gian tới.

Ngược lại, giá xuất khẩu tôm của Việt Nam sẽ chịu cạnh tranh rất lớn khi Thái Lan, rất có thể là Indonesia và Ấn Độ sẽ tiếp tục phá giá đồng tiền của họ theo NDT. Khi đó, cùng mặt hàng nhưng giá bán của mặt hàng tôm Việt Nam sẽ khó cạnh tranh hơn vì khách hàng sẽ chọn nhà cung cấp có giá rẻ hơn.

Trung Quốc phá giá đồng nhân dân tệ giúp hàng hóa của nước này nhập khẩu vào Việt Nam sẽ rẻ hơn (ảnh chụp tại cửa khẩu Lào Cai chiều 11-8) - Ảnh: Ngọc Bằng