Kỳ 1: Đổ bệnh vì học

Phóng to

Nâng cao trình độ, đạt các chuẩn đề ra cũng là một áp lực đối với nhiều giáo viên. Trong ảnh: Một lớp học FCE (tiếng Anh) cho giáo viên THCS do Sở GD-ĐT TP.HCM ký kết với Trường ĐH Sư phạm TP.HCM đào tạo - ẢNH: Như Hùng

Dù dạy mầm non, phổ thông hay ĐH, giáo viên không chỉ “căng” với vô vàn yêu cầu của nghề dạy mà còn bị stress bởi nhiều thứ “bên lề”.

Phải làm việc gấp 1,5 lần

Nghiên cứu về stress do nghề nghiệp trong khóa luận tốt nghiệp cử nhân y tế công cộng của Vũ Thị Thúy (khoa y tế công cộng ĐH Y dược TP.HCM) cho một con số lo ngại. Trong 106 giáo viên mầm non thuộc tám trường bán trú công lập tại tỉnh Bình Thuận, có tới hơn một nửa (59,8%) mắc stress mức độ báo động và 40,2% bị stress nhẹ. Những yếu tố liên quan đến công việc như thiếu hỗ trợ, nhiều thay đổi... đã làm tăng nặng tình trạng stress của giáo viên bậc học này. Cụ thể, nếu trách nhiệm nhẹ, ít chồng chéo, giáo viên mầm non sẽ ít bị stress hơn 1,2 lần so với những người bị chồng chéo công việc, không thấy rõ vai trò của mình.

Đáng nói là với giáo viên bậc mầm non, càng làm việc lâu năm họ càng bị stress nhiều. Trong đó, nguy cơ mắc stress nghề nghiệp của nhóm giáo viên mầm non từ 40-49 tuổi gấp 4,19 lần so với nhóm dưới 30 tuổi, nguy cơ ở nhóm giáo viên dạy từ 20-29 năm cao gấp 2,36 lần so với nhóm dạy học dưới năm năm.

Cử nhân y tế công cộng Trần Thị Ái Huyên (Trung tâm Y tế dự phòng, Sở Y tế TP.HCM) trong nghiên cứu thực hiện trên 272 giáo viên của tám trường THCS tại tỉnh Ninh Thuận cũng chỉ ra rằng giáo viên phổ thông hiện chịu rất nhiều áp lực từ nghề nghiệp. Họ phải làm việc gấp 1,5 lần so với định mức lao động của viên chức, chịu áp lực rất lớn từ yêu cầu dạy học, chất lượng sản phẩm lao động mà xã hội đòi hỏi.

Căng thẳng bủa vây giáo viên

Vai trò nhập nhằng (phải kiêm nhiệm thêm nhiều công việc trong trường), ít nhận được sự hỗ trợ trong công việc, khó thích ứng với thay đổi liên tục tại nơi làm việc, nhu cầu công việc không theo khả năng và công việc ngoài tầm kiểm soát là năm “kẻ thù” khiến giáo viên căng thẳng, theo nghiên cứu của Trần Thị Ái Huyên.

Nghiên cứu đã chỉ ra mối liên quan giữa những yếu tố nói trên tới stress nghề nghiệp của giáo viên. Chẳng hạn, nếu điểm đáp ứng công việc của giáo viên tăng lên 1 điểm thì điểm stress nghề nghiệp sẽ tăng lên 0,36 điểm. Tương tự, điểm vai trò của cá nhân trong tổ chức tăng lên 1 điểm thì điểm stress nghề nghiệp sẽ tăng lên 2,31 điểm. Đặc biệt, yếu tố khiến giáo viên căng thẳng nhất là sự kiểm soát công việc. Khi bị cấp trên giám sát quá mức, không có cơ hội trình bày quan điểm, sử dụng kỹ năng trong quá trình làm việc, giáo viên sẽ tăng nặng tình trạng stress. Chỉ 1 điểm về sự kiểm soát công việc tăng lên đã chiếm đến 9,35 điểm về stress nghề nghiệp của giáo viên.

Theo TS tâm lý học Phạm Mạnh Hà (Học viện Thanh thiếu niên VN, người từng nghiên cứu về vấn đề này), stress nghề nghiệp là điều khó tránh khỏi trong công tác giảng dạy của giáo viên. Biểu hiện thực thể của stress nghề nghiệp là giáo viên mệt mỏi, chán ăn (bỏ ăn), tim đập nhanh, suy nhược cơ thể. Tinh thần họ thường trong trạng thái bất an, sức ép đè nặng, hành vi bất thường và không kiềm chế được cơn giận, thường bột phát bằng hành vi và ngôn ngữ không phù hợp. Do sản phẩm dạy học rất đặc thù là con người nên stress nghề nghiệp ở giáo viên càng trở nên nghiêm trọng với đời sống xã hội. Những ấm ức, bức xúc dồn nén trong môi trường công việc do không được giải tỏa đã trở thành cáu gắt, bực bội và nhiều khi đổ hết lên đầu học sinh. Học sinh trở thành nơi hứng trọn những stress nghề nghiệp đó của giáo viên.