Phóng to

Hiện trường nơi hai thanh niên bị đâm chết

Bắt hai nghi can đâm chết người tại Q.1 (TP.HCM): Những giọt nước mắt muộn màngTPHCM: Hai thanh niên bị đâm chết giữa đườngTruy tìm hung thủ vụ đâm chết hai người

Bị tấn công, người thanh niên dùng vũ khí chống trả quyết liệt. Hậu quả là hai người chết, một người bị thương nặng; còn người thanh niên ấy sau mấy ngày lẩn trốn đã bị bắt và dự kiến sẽ đối mặt với một bản cáo trạng nghiêm khắc về tội giết người.

Trên thực tế, những vụ va chạm dẫn đến xung đột giữa người và người không hiếm, nhất là trong điều kiện không gian xã hội ngày càng chật. Điều gây quan ngại là trong những tình huống như thế, lựa chọn phương án giải quyết mâu thuẫn dựa vào bạo lực và nhắm đến mục tiêu triệt hạ đối phương đang có chiều hướng phổ biến, lan rộng.

Trong vụ ẩu đả vừa rồi, công lực đã can thiệp, người gây tội ác đã bị khống chế và chắc chắn sẽ bị trừng phạt theo quy định của pháp luật. Suy nghĩ đọng lại sâu lắng nhất từ câu chuyện có kết cục bi thảm đến lạnh sống lưng ấy và những chuyện tương tự xảy ra trong thời gian qua là: có vẻ như đối với những người trong cuộc, giữa tốt và xấu, không gian sống tự do, tươi sáng và chốn lao tù bế tắc, tối tăm không hề có ranh giới rõ ràng.

Trong tích tắc, một vụ gây gổ lặt vặt đã có thể bùng nổ thành cuộc xâu xé khốc liệt một mất một còn; người hiền lành có thể biến thành quỷ dữ, công dân lương hảo bỗng trở thành kẻ phạm tội...

Từ xa xưa, các nhà hiền triết đã chỉ ra rằng con người ta trước hết là một động vật, luôn tìm cách thỏa mãn cao nhất các nhu cầu của mình. Bởi vậy, tự do được hiểu là muốn làm gì thì làm, là một thiên hướng thuộc bản năng tự nhiên của mỗi người. Nhưng tự do trong xã hội có tổ chức phải mang nội dung kép: một mặt, con người có sự tự do đầy đủ của mình; mặt khác, mỗi người phải tôn trọng tự do đầy đủ của người khác.

Rốt cuộc, tự do đích thực của con người với tư cách là một thành viên xã hội chỉ có thể là tự do trong khuôn khổ các chuẩn mực sống mà xã hội đặt ra nhằm dung hòa các lợi ích khác biệt.

Sự tuân thủ của con người đối với các chuẩn mực ấy là điều kiện cần để người ta được sống thoải mái và bình yên trong không gian chung, cũng như để cộng đồng người được gọi là xã hội có thể tồn tại và vận hành trong trật tự. Để bảo đảm điều này, tất nhiên có thể nhờ đến công lực: ai cư xử tùy tiện, không theo chuẩn mực thì nhà chức trách uốn nắn, xử phạt, thậm chí bắt bỏ tù.

Tuy nhiên, chẳng nhà chức trách nào đủ tiền bạc, phương tiện để đặt tai mắt ở mọi ngóc ngách nhằm phát hiện những vụ vi phạm chuẩn mực mà kịp thời can thiệp. Cách tốt nhất là giáo dục mọi thành viên xã hội: phải trang bị cho mọi người nhận thức đầy đủ về sự cần thiết của việc tôn trọng chuẩn mực khi giao tiếp trong không gian chung; phải làm cho mọi người hiểu được rằng việc cư xử đúng mực không chỉ có tác dụng góp phần bảo đảm trật tự, bình ổn xã hội mà còn tạo điều kiện để mỗi người có được cuộc sống tốt đẹp.

Một cách hợp lý, sự trang bị phải được thực hiện ngay từ giai đoạn chuẩn bị cho thành viên gia nhập vào đời sống cộng đồng. Rõ hơn, hệ thống giáo dục và gia đình phải giữ vai trò chính trong việc giới thiệu cho xã hội những thành viên tốt, tích cực trong công cuộc kiến tạo không gian sống tập thể lành mạnh và văn minh.