6 tháng, bốc hơi 11,5 tỉ đồngĐan Mạch ngưng tài trợ 3 dự án tại Việt NamHết sức nghiêm túc vì danh dự quốc gia

Phóng to

Một chuyến nghiên cứu thực địa của các nhà khoa học VN và Đan Mạch tháng 11-2009 thuộc dự án “Biến đổi khí hậu và các hệ sinh thái vùng cửa sông của VN” của Viện Hải dương học - Nguồn: http://www.climeeviet.com

Cả ba chủ dự án đều cho rằng dự án đang triển khai tốt và phía kiểm toán đã không hiểu quy trình của dự án.

“Con gái tôi đi học là do phía Đan Mạch chọn”

“Tôi rất buồn vì thông tin của kiểm toán đưa ra vội vàng, dựa vào quan sát cảm tính mà không có bàn bạc, phân tích. Kiểm toán cũng không hiểu quy trình của dự án” - PGS Nguyễn Ngọc Lâm, điều phối viên dự án “Biến đổi khí hậu và các hệ sinh thái vùng cửa sông của VN” của Viện Hải dương học, chia sẻ.

Về khoản hơn 845 triệu đồng là học bổng thưởng cho con gái mình, ông Lâm cho hay việc kiểm toán nói học bổng này không qua quy trình lựa chọn là không chuẩn xác. Con gái ông đạt yêu cầu về tiếng Anh của trường Đan Mạch, sau đó gửi hồ sơ sang Đan Mạch để họ lựa chọn chứ dự án không đứng ra tuyển chọn.

Sau khi có kết quả, Bộ Ngoại giao Đan Mạch chuyển học phí thẳng cho trường ĐH nơi ứng cử viên được chọn theo học. “Toàn bộ tiền học của con gái tôi do phía Đan Mạch trực tiếp chi trả và do Bộ Ngoại giao Đan Mạch chuyển. Tất cả đều theo quy chế học bổng của Đan Mạch” - ông Lâm nói. Tuy đặt nghi vấn về điểm này, báo cáo của Bộ Ngoại giao Đan Mạch (dựa trên kết quả kiểm toán) cũng ghi: “Khoản này cần xác minh thêm”.

Với khoảng 270 triệu đồng mà kiểm toán xác định là “hợp đồng tư vấn ký với các nhân viên dự án”, ông Lâm cho hay đây không phải là hợp đồng tư vấn mà là các hợp đồng khoa học - công nghệ, hoàn toàn khác hợp đồng tư vấn. “Cán bộ khoa học hiện nay không thể sống bằng lương được, vì thế khi có dự án thì họ phải làm thêm thông qua các hợp đồng này. Bản thân tôi cũng nhận hai khoản, một là lương của viện, một là khoản “bù lương” mà phía Đan Mạch đã chấp thuận là 300 đôla/tháng, chứ không phải hai lương như kiểm toán nói” - ông Lâm giải thích.

Về quy trình giám sát tài chính, ông Lâm cho hay mọi chi phí đều phải có chữ ký phê duyệt của viện trưởng Viện Hải dương học. Sau mỗi một năm, dự án phải làm thủ tục quyết toán năm với Kho bạc Nhà nước rồi gửi toàn bộ hồ sơ cho phòng tài chính - kế toán của Viện Khoa học - công nghệ phê duyệt. Sau đó, dự án mới đưa phần kết quả về tài chính vào báo cáo gửi Bộ Ngoại giao Đan Mạch.

Hiện nay, ông Lâm đã làm giải trình bằng tiếng Anh và tiếng Việt gửi các cơ quan liên quan và khẳng định với Tuổi Trẻ dự án không làm gì sai. Bản thân dự án, theo ông Lâm, cũng được phía Đan Mạch đánh giá tốt. Hiện nay dự án đã kết thúc giai đoạn 1 và báo cáo dự án được Bộ Ngoại giao Đan Mạch phản biện đánh giá là tốt. Sau đó, dự án đã lập hồ sơ giai đoạn 2 gửi Đại sứ quán Đan Mạch tại Hà Nội và Bộ Ngoại giao nước này.

Nếu được phép sẽ đưa giải trình lên website

PGS.TS Phạm Văn Cự, giám đốc Trung tâm quốc tế nghiên cứu biến đổi toàn cầu (ĐH Quốc gia Hà Nội), khẳng định trong trường hợp dự án “Tác động của biến đổi khí hậu đến biến đổi sử dụng đất và sinh kế cộng đồng ở đồng bằng sông Hồng” bị dừng tài trợ, các cán bộ nghiên cứu sẽ tiếp tục hành trình của mình, không thể để bỏ phí công sức đã dồn vào đó suốt hai năm qua. “Chúng tôi sẽ đi tìm xin dự án mới, vì các dự án của trung tâm đều là hợp tác với nước ngoài, chứ không có hỗ trợ từ ngân sách nhà nước” - ông Cự nói.

Theo ông Cự, dự án đã đi hết 2/3 chặng đường, sẽ kết thúc tháng 5-2013. Để chuẩn bị cho sự kết thúc của dự án này (được gọi là pha 1), ông Cự đã viết dự án cho pha 2, đã nhận được phản biện rất tốt từ một nhà khoa học người Anh, đặc biệt ở yếu tố tạo dựng nguồn nhân lực chất lượng từ pha 1. “Việc phê duyệt pha 2 phải dựa trên kết quả của pha 1. Với tình hình này, pha 2 đành phải chờ thôi” - ông Cự buồn bã nói. Được biết, dự án nối tiếp này sẽ nghiên cứu về tác động của đô thị hóa, mất đất nông nghiệp, an ninh lương thực liên quan đến biến đổi khí hậu tạo ra sức ép, thiếu hụt về nguồn nước dùng.

Về cơ chế kiểm soát tài chính cho dự án, ông Cự cho hay theo kế hoạch, phía Đan Mạch sẽ thực hiện kiểm toán vào cuối kỳ dự án, tức là năm 2013. Còn từ năm 2010 đến nay, trung tâm vẫn có báo cáo tài chính hằng năm gửi đi. Bản báo cáo năm 2011 vừa được gửi vào tháng 4-2012 nhưng không có thắc mắc phản hồi nào, thì trung tâm nhận được cáo buộc về việc chi “khống”, chi sai đến 4,4 tỉ đồng. “Tại thời điểm này, tôi có thể khẳng định những cáo buộc đối với trung tâm không có cái nào đúng cả. Chúng tôi đã hoàn thành xong báo cáo giải trình. Nếu được phép, sắp tới giải trình này cũng sẽ được công khai trên website của trung tâm. Trong phiên đối chất tới, có lẽ điều chúng tôi muốn nhấn mạnh sẽ là sự khác biệt trong tính toán giữa hai bên”.