Xôn xao khi ngoại ngữ thành môn thi tự chọn: Bộ Giáo dục và Đào tạo nói gì?

VĨNH HÀ
và 2 tác giả khác

VĨNH HÀ

TRỌNG NHÂN

NGỌC LÂN

Nhiều ý kiến không đồng tình khi từ năm 2025, môn ngoại ngữ không còn là môn thi bắt buộc trong kỳ thi tốt nghiệp THPT. Bộ Giáo dục và Đào tạo nói gì?

Theo phương án 2+2, về cơ bản, 3/4 môn là trùng với tổ hợp định hướng tuyển sinh, học sinh sẽ chú ý học ngay từ khi vào đầu cấp nên giảm nhẹ được khâu ôn thi tốt nghiệp, tạo điều kiện cho việc đẩy sớm được kỳ thi tốt nghiệp THPT vì thế cũng hạn chế việc học thêm, tránh thời tiết nắng nóng, tăng thời gian cho công tác tuyển sinh.

Ông HUỲNH VĂN CHƯƠNG

Chiều 29-11, Bộ Giáo dục và Đào tạo chính thức công bố phương án thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025. Theo đó, phương án được chốt là 2+2, gồm hai môn bắt buộc là toán và ngữ văn và hai môn tự chọn nằm trong số các môn học lớp 12 của Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Trao đổi với Tuổi Trẻ về phương án 2+2, ông Huỳnh Văn Chương, cục trưởng Cục Quản lý chất lượng giáo dục (Bộ Giáo dục và Đào tạo), cho biết Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thận trọng nghiên cứu, lấy ý kiến các đối tượng phù hợp gồm giáo viên THPT và cán bộ quản lý cấp trường, sở; chuyên gia, đại diện các ban ngành để đưa ra lựa chọn cuối cùng.

"Phương án này đảm bảo được các nguyên tắc lớn để căn cứ đề xuất phương án, trong đó bám sát chủ trương, nghị quyết của Đảng, Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và chương trình giáo dục phổ thông 2018, kế thừa những kết quả nhiều năm qua về công tác tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT" - ông Chương nói.

* Các kỳ thi tốt nghiệp THPT nhiều năm nay ngoại ngữ luôn là môn thi bắt buộc. Trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cấp THPT, nó cũng nằm trong nhóm môn học bắt buộc. Vậy vì sao từ năm 2025, môn ngoại ngữ lại không còn là môn thi bắt buộc, thưa ông?

- Việc lựa chọn môn thi chúng tôi đã cân nhắc kỹ lưỡng trên cơ sở phân tích Chương trình giáo dục phổ thông 2018, đặc thù môn học, kinh nghiệm quốc tế và tình hình thực tiễn trong nước.

Bộ Giáo dục và Đào tạo xác định ngoại ngữ là môn học quan trọng, có tính bắt buộc ở các bậc học. Ở bậc tiểu học, THCS, THPT theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018, ngoại ngữ là môn học bắt buộc với mọi học sinh từ lớp 3 cho đến lớp 12.

Ở bậc học cao đẳng, đại học, ngoại ngữ cũng là môn học duy nhất tiếp tục được quy định một cách bắt buộc (quyết định 1982/QĐ-TTg 2016 phê duyệt Khung trình độ quốc gia Việt Nam) về chuẩn đầu ra (bậc 2 với trình độ cao đẳng, bậc 3 với trình độ đại học theo Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc của Việt Nam).

Như vậy, dù không thi bắt buộc với mọi học sinh ở kỳ thi THPT nhưng ngoại ngữ vẫn là môn học bắt buộc với mọi học sinh từ lớp 3 đến hết các bậc học cao đẳng, đại học (nếu các em học tiếp sau THPT).

Môn ngoại ngữ giống như các môn học khác đều có đánh giá bằng điểm số trong quá trình dạy học. Kết quả học tập môn ngoại ngữ ở các bậc học này có ý nghĩa quan trọng ngay trong quá trình học tập mà không phụ thuộc vào kỳ thi tốt nghiệp THPT.

* Ngoại ngữ không còn là môn thi bắt buộc có thể sẽ khiến khoảng cách trình độ ngoại ngữ của lớp trẻ ở các vùng miền bị đẩy xa hơn nữa và rất có thể sẽ tụt dốc ở một số địa phương. Bộ có tính đến tình huống này không?

- Một ngoại ngữ bất kỳ đều có bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Với đặc điểm của kỳ thi tốt nghiệp THPT hiện nay là làm bài thi trên giấy nên với môn ngoại ngữ chỉ đánh giá được kỹ năng đọc. Do vậy, việc đánh giá năng lực ngoại ngữ theo quá trình (đầy đủ bốn kỹ năng) phù hợp hơn so với đánh giá tổng kết (chỉ một kỹ năng đọc ở kỳ thi tốt nghiệp THPT).

Đúng là ở Việt Nam, kết quả môn ngoại ngữ của kỳ thi tốt nghiệp THPT rất chênh lệch giữa các khu vực khác biệt về cơ sở vật chất và đầu tư học tập cho con người. Ví dụ với môn tiếng Anh, các địa phương có điểm trung bình cao nhất là TP.HCM, Bình Dương, Hà Nội, Đà Nẵng, Hải Phòng... Còn các địa phương có điểm trung bình thấp nhất là Hà Giang, Điện Biên, Sơn La, Đắk Nông...

Sự chênh lệch này đã được ghi nhận trong nhiều năm. Nên dù có là môn thi bắt buộc với mọi học sinh nhưng nếu không tăng cường đầu tư về cơ sở vật chất và con người thì kết quả học ngoại ngữ vẫn khó được cải thiện.

Như vậy, để cải thiện chất lượng học tập môn ngoại ngữ, Bộ Giáo dục và Đào tạo xác định phải dựa trên nền tảng cải thiện về cơ sở vật chất và đầu tư cho con người trong việc giảng dạy và học tập môn học này.

Nhìn ra thế giới, cũng rất ít quốc gia và vùng lãnh thổ lựa chọn ngoại ngữ là môn thi bắt buộc trong kỳ thi cấp quốc gia.

* Việc giảm số môn thi có nhiều lợi thế nhưng cũng có ý kiến cho rằng sẽ giảm động lực học tập của học sinh. Đặc biệt ở nhiều nhà trường có thể sẽ cắt giảm bớt tiết môn học không thi dẫn tới không thực hiện đủ chương trình. Bộ Giáo dục và Đào tạo có giải pháp nào cho tình trạng này?

- Các cơ sở giáo dục phải thực hiện đầy đủ khối lượng học tập của từng môn học đã được quy định trong thông tư 32/2018-TT-BGDĐT được sửa đổi bởi thông tư 13/2022-TT-BGDĐT. Công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện đúng và đủ sẽ đảm bảo yêu cầu này.

Mặc dù phương án thi 2+2 chỉ thi bốn môn, nhưng việc xét tốt nghiệp yêu cầu phải có kết quả học tập của tất cả các môn học qua việc đánh giá quá trình. Hiện nay, tỉ lệ điểm thi tốt nghiệp và điểm quá trình là 7/3 (điểm thi chiếm 70%, điểm đánh giá kết quả học tập của học sinh ở lớp 12 là 30%).

Vấn đề này Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ nghiên cứu kỹ lưỡng có tăng hay không tỉ lệ điểm quá trình cũng như ngưỡng điểm trung bình của đánh giá quá trình mỗi môn học như điều kiện để được thi tốt nghiệp.

Phương án thi tốt nghiệp THPT nhẹ nhàng, hợp lý

* Ông Đỗ Đình Đoàn (hiệu trưởng Trường THPT Bình Tân, TP.HCM):

Phương án thi tốt nghiệp THPT với bốn môn, bao gồm hai môn bắt buộc và hai môn lựa chọn, là hợp lý và nhẹ nhàng cho cả phụ huynh và học sinh. Hai môn toán, văn trước nay luôn là một phần bắt buộc trong chương trình các cấp học, hai môn còn lại được chọn trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cho thí sinh được sự linh hoạt và đi đúng định hướng nghề nghiệp mỗi em.

Nhiều năm qua dường như có một nghịch lý trong giáo dục của chúng ta là giai đoạn phổ thông các em học tập và thi cử rất nặng nề, chủ yếu nhằm để vào các trường đại học. Vào được các trường đại học rồi thì nhiều em có vẻ lại học nhẹ đi.

Xu hướng này nên ngược lại, nghĩa là các bạn có thể vào đại học nhẹ nhàng nhưng đầu ra đại học nên được siết lại thật chặt. Nếu đi theo hướng này sẽ thấy kỳ thi tốt nghiệp THPT dần trở nên nhẹ nhàng là một điều tất yếu.

* ThS Phạm Thái Sơn (giám đốc Trung tâm tuyển sinh và truyền thông, Trường đại học Công Thương TP.HCM):

Phương án thi tốt nghiệp THPT mới từ năm 2025 dự kiến không có nhiều ảnh hưởng với việc xét tuyển của các trường đại học. Hiện nay, các trường đại học đang tuyển sinh bằng nhiều phương thức, và kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT chỉ là một trong nhiều phương thức ấy.

Điển hình những năm gần đây các trường đều xét thêm nhiều phương thức khác như kết quả học bạ, kết quả kỳ thi đánh giá năng lực... Bên cạnh đó, các tổ hợp xét tuyển ở những trường đại học cũng sẽ có sự linh hoạt theo các môn thi tốt nghiệp THPT.

Một điều tôi muốn lưu ý đến các em học sinh là môn ngoại ngữ. Dù ngoại ngữ trở thành một môn lựa chọn trong kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025, nhưng để có được lợi thế khi học đại học và cho sự nghiệp sau này, học sinh vẫn nên cố gắng học tốt ngoại ngữ. Đó có thể là tiếng Anh, tiếng Hoa hay một thứ tiếng nào khác. Ngoại ngữ tốt sẽ mở thêm rất nhiều cơ hội cho các em.

* Nguyễn Thị Mỹ Duyên (học sinh lớp 11 Trường THPT Thái Phiên, tỉnh Quảng Nam):

Mình cảm thấy hào hứng với phương án mà Bộ Giáo dục và Đào tạo lựa chọn vì mình được lựa chọn môn thi phù hợp năng lực, với ngành và trường mình theo đuổi. Trước đó, mình rất muốn thi khối D01 nhưng bản thân không học tốt môn tiếng Anh nên đã có nhiều lo lắng và băn khoăn về tổ hợp cho kỳ thi tốt nghiệp THPT. 2025 là năm đầu tiên mà học sinh thi tốt nghiệp THPT theo chương trình mới, việc có thông báo sớm về phương án thi như thế này giúp mình có thể xác định môn học từ sớm, lên kế hoạch ôn tập hiệu quả.

Với mình, ngoại ngữ trở thành môn tự chọn không khiến học sinh sẽ lười học mà đó là sự mở rộng giới hạn để học sinh được thử, tiếp xúc với các ngôn ngữ khác.